कोरोना महामारी बेवास्ता गर्दै मनाइँदै 'बिरिजात' मेला

A+ A A-

कोरोना माहामारीको कहरकाबीच बझाङकै प्रसिद्ध बिरिजात मेलाको रौनक सुरु भएको छ । श्रावण पहिलो औँसीबाट सुरु भएर जनैपूर्णिमाका दिन समापन हुने मेला भर्न तीर्थ यात्रीहरू शनिबार बिहान सुर्मा सरोवरतर्फ प्रस्थान गरेका छन् । उनीहरू ठूलो जमातमा चाभाई खेल्दै, ढाँका नाच नाच्दै, ढुस्का गीतहरू गाउँदै तथा धामीझाँक्री काम्दै सुर्मा सरोवर स्नानका लागि हिँडेका हुन् ।

नेपालमा पछिल्लो समय कोरोना महामारी तीब्र रूपमा फैलिरहेकाले नेपाल सरकारले भीडभाड नगर्न र मेलापर्व नमनाउन आग्रह गरेको छ । तर, छबिसपाथिभेरामा उक्त निर्देशनलाई वास्ता नै नगरी बेला बखतमा मेलापर्व मनाउँदै आइरहेका छन् । शुक्रबार मात्रै छबिसपाथिभेरा ७ मा १ जनामा कोरोना संक्रमण देखिएको थियो । शनिबार पनि छबिसपाथिभेरामा ३ जना नयाँ संक्रमित भेटिएका छन् । योसँगै छबिसपाथिभेरामा मात्रै संक्रमितको संख्या १६ पुगेको छ ।

छबिसपाथिभेरा गाउँपालिका ७ का वडाध्यक्ष पदम मण्डेलका अनुसार मेलामा खोरी र घट्टेबाट मात्रै ६० जना बढी मेला भर्न सुर्मातिर हिँडेका छन् । ‘पहिलेजस्तो त भीडभाड छैन । तर ५०–६० बढी गएका छन् । यो हाम्रो अनिवार्य र मौलिक मेला भएकाले रोक्न सकिएन । हामीले गए पनि मास्क, स्यानिटाइजर जस्ता आवश्यक स्वास्थ्य सामग्री प्रयोग भनेका छौँ,’ उनले भने ।

यो मेला भर्न दुर्गाथली, छविसपाथिभेरा, सुर्मा र जयपृथ्वी नगरपालिकाका आलिपाली अनिवार्य उपस्थित हुने गर्दछन् भने जिल्लाभित्र र बाहिरका पनि मेला भर्न आउँने गर्दछन् । धौलनाउ, धामीलेक, पिठाल्लेक, बारिल्ल, घोगाडा, पटिउरी, काटै, दौलीचौर, दौताला हुँदै थकुनाडा पाङ्गजडीलगायतका ठाउँका बासिन्दा यहाँ पुग्ने गर्दछन् ।

यसरी मनाउँछन् मेला

समुद्र सतहदेखि ४ हजार ९ सय मिटरको उचाइमा रहेको सुर्मा सरोवर ताल पर्यटकीय दृष्टिले महत्वपूर्ण मानन्छि । सुर्मासरोवर ताल धार्मिक एवं पर्यटकीय क्षेत्रमा हरेक वर्ष साउन महिनाको पहिलो औँसीदेखि पूर्णिमासम्म बिरिजात धार्मिक मेला लाग्ने गर्दछ ।

बिरिजात धार्मिक मेलाको समयमा विषेशतः सुर्मादेवी भगवती माताको लामो समयसम्म पूजाआराधना गरी मेला मनाउने परम्परा रहेको छ । सुर्मादेवी भगवती माताको उत्पति दुर्गाथली गाउँपालिकास्थित थलीजिउलामा रहेको दुर्गाभगवती मन्दिरबाट भएको जनविश्वास रहको छ ।

सुर्मादेवी माताको उत्पति खोरी र घट्टे क्षेत्रमा भएकाले यस गाउँका बासीन्दालाई बिरिजात मेलाका विषेश किरियाका रूपमा मान्ने प्रचलन रहेको छ । बिरिजात मेलाको पहिलो शुरुवादीमा खोरी, र घट्टे गाउँमा रहेका सुर्मा मन्दिरहरूमा पूजाआराधना गरिन्छ ।

सुर्मादेवी बिरिजात मेलाको शुरुवातको समय साउन महिनाको औँसीदेखि १० दिनसम्म खोरी र घट्टे गाउँका भक्तजनहरू यहाँ रहेका सुर्मा मन्दिरमा सुर्मादेवी माताको पूजाआराधना गरी बाँधा मान्ने गर्दछन् । बाँधा मानिएको समयमा भक्तजनहरू अपवित्र हुन्छन् भनेर लसुन र मासु खाँदैनन् । बाँधा मानिएको समयमा साँझपख दहीपाण भनिने देउघरमा ढाँका नाच नाच्ने, ढुस्का गीत गाउने तथा धामीझाँक्री काम्ने गर्दछन् ।

भक्तजनहरू दिउँसो चौतारामा ढाँका नाँच,चाभाई गीत र फागहरू जस्ता रमाइला खेल पनि खेल्ने खेल्दछन् । यी खेलले परम्परागत कला संस्कृतिको जगेर्ना भइरहेको स्थानीय लक्ष्मण बोहराले जानकारी दिएका छन् । बाँधा समाप्त भएको दशौँ दिनको भोलिपल्ट एकादशीका दिन (उपासु) व्रत बसी भक्तजनहरू सबैरै उठेर धारामा स्नान गरी निगालाका लौरा (लाकुणी) को पूजा गरी गाउँको चौतारामा जम्मा हुन्छन् ।

खोरी र घट्टे गाउँका भक्तजनहरू एकैठाउँमा जम्मा भई खुट्टामा जुता चप्पल नलगाई ढाँका नाच गर्दै स्नान गर्न पवित्र धार्मिकस्थल सुर्मासरोवर तालको यात्रा आरम्भ गर्दछन् । यसरी जुता चप्पलबिना पैदलयात्रा गर्दै सुर्मासरोवर ताल पुगेर स्नान गरे मनले सोचेको कुरा पूरा हुने तथा वर पाइन्छ भन्ने जनविश्वास छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, साउन १८, २०७७ ०३:१२