विवशको भक्का, अब पालो पूजा र पुजारीको

A+ A A-

स्वदेशमा रोजगारीको अभाव छ, कामको सम्मान छैन, व्यवसायको वतावरण छैन भन्नेहरूका लागि गतिला उदाहरण हुन् झापाका विवश काफ्ले ।

पढेलेखेको र आर्थिक स्थिति सबल भएपछि कि अमेरिका, अस्ट्रेलिया वा युरोपेली विकसित देशहरूमा गएर भाँडा माझ्न पनि पछि नपर्ने तर नेपालमा भने व्यवसायसमेत गर्न अनकनाउने युवाहरूको कमी छैन । युवामा विदेश 'क्रेज' बढिरहँदा विवशले भने सडकदेखि स्थापित व्यवसायीसम्मको यात्रा तय गरिसकेका छन् ।

५ लाखबाट ५० लाखको यात्रा

हातमा सुको नहुँदा पनि व्यवसायी बन्न सकिन्छ भन्ने उदाहरण हुन् विवश । उनले मौलिक परम्परालाई कायम राख्दै सानै पुँजीबाट पनि ठूला व्यवसायहरू गर्न सकिन्छ भन्ने उदाहरण दिएका हुन् ।

२७ वर्षीय विवश काफ्ले २ वर्ष अगाडि आफ्नै गाउँघरमा बिहान विद्यालय जाँदा मुख पोल्दै मीठो मानेर खाने गरेको भक्कालाई शहर ल्याउने प्रयासमा लागे ।

'सानैमा खाएको त्यो स्वादिलो भक्का कसरी बनाउने ? अरूले के सोच्लान् ? म त सरकारी जागिरे बाबुको छोरा पो त !'

यी सबै कुरालाई केहीबेर बेवास्ता गर्दै काठमाडौँमा नै ५ लाख रुपैयाँमा पहिलो पटक भक्काको व्यापार गर्न थाले विवश ।

विद्यार्थी जीवन, त्यसमा पनि झापादेखि काठमाडौँ आएर भाडामा बस्नुपर्ने बाध्यता । यी सबै समस्याबाट गुज्रिइरहेका उनलाई पैसा जुटाउन पनि हम्मेहम्मे थियो । अरआफन्त र साथीभाइसँग केही रकम मागेर र सरसापट गरेर भए पनि नयाँ व्यवसायको थालनी गरे उनले ।

‘कसरी व्यवसाय गर्ने भन्दा पनि पैसा कहाँबाट ल्याउने भन्ने चिन्ता हुन्थ्यो । कतिले त मेरो योजना सुनेर हाँसेर उडाए पनि । अझै पनि उडाउँछन् तर म त्यसको पछाडि लागिनँ', भन्छन्, 'बाबा, सानिमा र साथीहरूबाट भेला पारेको पैसाले विजनेसम्यान बन्न निस्किएँ र त अहिले म तपाईंहरूको अगाडि छु ।’

परिवारले उनलाई चार्टर्ड एकाउन्टेन्ट बनाउने सोचेको थियो । सीए पढ्न हिँडेको छोरोले एकाएक भक्का बेच्न थालेपछि सबै चकित भए पनि अहिले आएर विवशको उन्नति र प्रगतिमा उनका परिवार रमाइरहेका छन् । अरू, जो उनलाई फरक ढंगले हेर्थे, ती पनि खुसी छन् ।

यसरी २ वर्ष अगाडि सरसापट गरेर भेला पारेको ५ लाख रुपैयाँले भक्का हाउस खोलेका विवशले काठमाडौंमा भक्कालाई मात्र चिनाएनन्, अन्य मौलिक खानाहरूलाई बजारीकरणसमेत गरेका छन् ।

उनी कहिले भक्का पकाउन त कहिले मौलिक परम्परागत खाना बनाउन र सिक्नका लागि कहिले राजवंशी समुदायमा त कहिले विकट गाउँहरूमा पुग्ने गर्छन् । गाउँगाउँमा गएर त्यहाँको मौलिक स्वाद काठमाडौंमा पस्कनकै लागि विवशसँग अहिले ३ वटा होटल छन् ।

तिनै होटलमार्फत् उनी कहिले माटाको भाँडामा हजुरबुबा हजुरआमाले बनाएको स्वाद त कहिले जाडोमा थरथर काँप्दै बाल्यकालमा खाएको भक्का ग्राहक सामु पस्किँदै आएका छन् ।

कामको सम्मान गर्नुपर्छ भन्ने विवश आफू सञ्चालक मात्र बनेर बस्दैनन्, उनी कहिले कुक बनेर ग्राहकको सन्तुष्टि पूरा गर्न लागिपरिरहेका हुन्छन् त कहिले ग्राहककै लागि टेबुल सफा गर्न लागिपरिहेका हुन्छन् । काम सबैका लागि बराबर हुनुपर्छ भन्ने उनको मान्यता छ ।

विवशले ग्राहक तान्नका लागि विभिन्न रणनीतिहरू अपनाएका छन्, जुन हाम्रै समाजमा रहेर पनि लुप्त अवस्थामा छन् । त्यस्ता खानाहरूलाई बजारीकरण गर्दै मौलिक कलाकृतिलाई पनि बढावा दिँदै आएका छन् ।

उनको सेतोपुल नजिकै मटिया हाउसमा पुग्दा जो कोहीले गाउँले जीवन अनुभूत गर्न पाउँछन् । हजुरआमाले बुनेको चकटी होस् या घरमाथि झुण्ड्याएको मकैको झुत्तो, यी सबै एकै ठाउँमा हेर्न र अनुभव गर्न सकिन्छ ।

त्यति मात्र नभएर उनले तराईको जीवनशैली चित्रमा उतारेर जो कोहीलाई तराईको जीवन हाँस्दै अनि खाँदै बुझाउनका लागि पनि मिथिला चित्र राखेका छन्, जसले उनको होटलको सौन्दर्य मात्र नबढाएर सिंगो तराईको जीवनशैलीलाई प्रस्तुत गरिरहेको छ ।

यसरी बाँसको चोया, माटो र काठमा मीठो स्वाद पस्किँदै पारम्पारिक परिकारलाई व्यवसायको रूपमा दिन लागिपरिरहेका छन् विवश ।

डेढ वर्ष अगाडि ५ लाख रुपैयाँले ग्रामीण जीवनशैली र ग्रामीण स्वाद शहरमा पस्किँदै आएका विवशले मासिक २ लाख रुपैयाँसम्म खुद नाफा कमाइरहेका छन् ।

पश्चिमेली खानामा पूर्वेली मौलिकता

विवशले मौलिकता झल्किने गरी तराई क्षेत्रका मौलिक परिकारहरूलाई शहरियाका जिब्रोमा झुण्ड्याउन सफल भएका छन् ।

भक्काका लागि मात्र पुरानो बानेश्वरमा होटल खोलेका विवशले रौतहट क्षेत्रमा प्रख्यात मौलिक खाना कटिया र माटोको भाँडामा पकाएर स्थानीय परिकारहरू र बेम्बो फुड शहरिया स्वादका पारखी लाई पस्किदै आइरहेका छन् ।

काम गर्न नलजा‍औँ

विवश नेपालमा कामको सम्मान नभएकैले कतिपय युवाहरू विदेशी भूमिमा श्रम र पसिना बगाउन हत्ते गरिरहेका बताउँछन् । त्यसैले पनि युवा पुस्तामा कामप्रतिको वर्गीय विभेदकारी मनस्थितिलाई परिवर्तन गर्दै स्वदेशमा स्वदेशी उत्पादनलाई बढावा दिँदै व्यवसायमैत्री बतावरण बनाउनुपर्नेमा विवशको जोड छ ।

नेपालमा सानो व्यवसाय गर्दा सानो भइने बरु जागिर खाँदा परिवारको इज्जत रहने मानसिकताले पनि व्यावसायिक वातावरण विस्तारित हुन नपाएको विवश बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘व्यवसाय गर्न पैसाले छेक्दैन, आइडिया हुनुपर्‍यो, मार्केट रिसर्च र धैर्य गर्ने क्षमता हुनुपर्‍यो, व्यवसायी आफैँ भइन्छ ।’

काम गर्न नलजाऔँ भनिरहँदा आफ्ना सुरुवाती दिन सम्झिन्छन् विवश । ‘२ वर्ष अगाडि पहिलो पटक मैले साथीलाई सडकमा ठेलामा भए पनि सेकुवा बेचौँ भनेको थिएँ', उनी भन्छन्, 'साथीले त उल्टो इज्जत नै फाल्ने भइस् भनेर करायो । सानो-ठूलो सबै काम बराबर ठान्ने मलाई उसको कुराले थप ऊर्जा दियो काम गर्न ।’

उनको सोच भने सडकमै बसेर भए पनि आफ्नै व्यवसाय गर्ने रहेको छ । यही सोचले उनलाई आज एक व्यवसायीको रूपमा उभ्याएको छ । उनले ३ जनाबाट डेढ वर्षमा २० जना कर्मचारीलाई रोजगारी दिन सफल भएका छन् ।

बाबु मालपोतका जागिरे, परिवारमा सबै सरकारी जागिरे र बैंकर । उनले भनेको कुरा उनको साथीलाई त के घरपरिवारलाई पनि पच्ने कुरै भएन । उनी भन्छन्, ‘साथीले यस्तो पनि गर्छन् ? कसैले चिने भने के भन्लान् ? भनेपछि आफैँ ठेलामा सेकुवा बेच्दै आएका कोटेश्वरका एक सडक व्यवसायीसँग बसेर ठेला किन्ने कुरा गरेँ । २५ हजार दाम तिर्न तयार भएपछि फेरि लाग्याे ठेलामा होइन, सानो होटल नै खोज्छु, त्यसपछि होटल गर्नतिरै हानिएँ ।’

होटलका लागि बजार अध्ययन गर्दै जाँदा तराईका मानिसमा भक्कामोह र काठमाडौंमा भक्काको अभाव देखेपछि उनी भक्का व्यवसायतर्फ तानिए ।

भन्छन्, ‘भक्का बेच्दै जाँदा माटोका भाँडाको विशेष प्रकारका परिकारहरू पनि राम्रै चल्ने अनि हराइसकेको नेपाली खाना बनाउने प्रक्रियालाई फेरि जीवन्तता दिन सकिने देखेपछि भने कटिया हाउस र मटिया हाउस पनि खोलेँ ।’

डेढ वर्षमा ३ वटा होटल खोलिसकेका विवश अब पूजाका सामग्री र पुजारी एकै थलोमा पाउने व्यवस्थाका लागि नयाँ योजना लिएर आउँदै छन् । यति मात्र नभएर कौसी खेतीको योजनालाई पनि अगाडि बढाउने उनको सोच छ ।

काफ्ले सामान्य व्यवसायी हुन् । उनमा सरकारलाई दिने ठूलो रकम बराबरको राजस्व छैन । धेरैको पेट भर्ने व्यवसाय पनि । मध्यम वर्गीय परिवारमा जन्मिएर व्यवसायी बन्न सकिँदैन भन्नेहरूका लागि गरे के हुँदैन र ? भन्ने एक जना उदाहरणीय व्यक्ति हुन् विवश काफ्ले ।

उद्यमी बन्न ठूलो रकमभन्दा लगन र धैर्य अनि आइडिया भए जस्तोसुकै अवस्थाबाट पनि सफल व्यवसायी बन्न सकिने उनको भनाइ छ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, साउन १३, २०७७ ०७:४०