जबजको घेराबन्दीमा अध्यक्ष प्रचण्ड

A+ A A-

नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)भित्र विवाद बढदै जाँदा कार्यकारी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल (प्रचण्ड) तत्कालीन नेकपा एमालेको मार्गदर्शक सिद्धान्त जनताको बहुदलीय जनवाद (जबज)को घेराबन्दीमा परेका छन् ।

नेकपाका ३ समूहमध्ये प्रधानमन्त्री तथा अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालले पनि तत्कालीन नेकपा एमालेका महासचिव मदन भण्डारीद्वारा प्रतिपादित जबजलाई आगामी एकता महाधिवेशनको एजेन्डा बनाउने सङ्केत गरेलगत्तै प्रचण्ड जबजको घेराबन्दीमा परेका हुन् ।

प्रचण्ड निकट स्थायी कमिटी सदस्य मातृका यादवले ओली-नेपाल दुवै समूहवाट जबजको विषय उठान भएपछि बैचारिक रूपमा अध्यक्ष प्रचण्ड घेराबन्दीमा परेका देखिन थालेको बताए ।

‘ओलीजी र माधवजीले नै जबजको विषय उठान गरेपछि प्रचण्डजी बैचारिक घेराबन्दीमा परेको जस्तो तत्काल त देखिन्छ तर त्यो लामो समय भने रहँदैन’, उनले शिलापत्रसँग भने, ‘दस्तावेज हेर्ने हो भने समाजवाद उन्मुख जनवाद नै अहिले पार्टीको कार्यदिशा हो, अब त्यसबाट फर्कने ठाउँ छैन ।’

उनका अनुसार जबजका बारेमा दुवै नेताले विषय उठान गरेर छलफल भने महाधिवेशनमा गर्न सक्छन, एजेन्डा बनाउन पनि सक्छन् तर जबजमा फर्कन भने सक्दैनन् ।

पार्टीभित्र आन्तरिक कलह चर्किरहेका बेला ओली-नेपाल दुवैतर्फबाट एकै पटक जबजको विषय उठान भएपछि प्रचण्डले तत्कालीन माओवादी निकट नेताहरूसँग सामूहिक छलफल मात्र गरेनन्, पुष्पलाल स्मृति दिवसमा आयोजित एउटा कार्यक्रममार्फत् त्यसबारेमा लामै धारणा र प्रस्टीकरणसमेत राख्नुपरेको थियो, जसका कारण प्रचण्डलाई बैचारिक छलफलको सवालमा जबजले पार्टीभित्र ‘अफेन्सिभ’भन्दा ‘डिफेन्सिभ’ बनाउँदै लगेको पूर्वमाओवादी नेताहरू नै बताउँछन् ।

गत १९ असारदेखि पटकपटक स्थायी कमिटी बैठक स्थगित गरेर ओली-प्रचण्डबीच भएको वार्ताको क्रममा पहिलो पटक अध्यक्ष ओलीले जबज स्वीकार गरे महाधिवेशनपछि पार्टीको एकल अध्यक्ष बनाउने प्रस्ताव गरेको थिए भने ओलीले सचिवालयमा प्रस्ताव गरेको ‘अर्ली महाधिवेशन’मा प्रचण्डले समर्थन जनाएको भन्दै असन्तुष्ट र आक्रोशित वरिष्ठ नेता नेपालले पनि जबजलाई एजेन्डा बनाउने जनाएका थिए ।

‘ओली र तपाईंहरूबीच नेतृत्व व्यवस्थापनका लागि मात्र ‘अर्ली महाधिवेशन’ गर्ने भए अब बैचारिक छलफल पनि खुला गर्नुपर्छ, त्यसबेला म जबजलाई एजेन्डा बनाउँदै महाधिवेसनमा होमिनेछु’, ६ साउन बिहान खुमलटारमा नेपालले प्रचण्डलाई चेतावनी दिँदै शर्त राखेका थिए ।

जबजका बारेमा ओली-नेपाल दुवै नेताले अडान राखेपछि प्रचण्डले तत्कालीन माओवादीबाट प्रतिनिधित्व गर्ने स्थायी कमिटी सदस्यहरूलाई भोलिपल्टै खुमलटारस्थित निवासमा बोलाएर छलफल गरेका थिए । लामो समयपछि प्रचण्डले तत्कालीन माओवादी नेतालाई सामूहिक रूपमा बोलाएर राय र सल्लाह लिएको यो पहिलो घटना थियो ।

सोही दिन प्रचण्डले खुलेरै ‘ओलीजीले जबज मान्ने भए तपाईंलाई महाधिवेशनपछि एकल अध्यक्ष बनाउन तयार छु भनेर प्रस्ताव गर्नुभएको छ’ भनेपछि तत्कालीन माओवादी खेमाका नेताहरू भने झस्किएका थिए । त्यसबारेमा प्रचण्डले दुवै नेतासँग गम्भीर रूपमा छलफल गर्नुपर्ने सुझाएका थिए ।

त्यसअनुसार ओली-नेपाल दुवैतर्फबाट जबजको घेराबन्दीमा परेपछि प्रचण्डले एउटा कार्यक्रममार्फत् जबजलाई निषेध नगरेको भन्दै प्रस्टीकरण मात्र दिएनन्, तत्कालका लागि जबजको बहस रोक्नसमेत आग्रह गरिसकेका छन् । पुष्पलाल स्मृति दिवसको अवसरमा आयोजित कार्यक्रममार्फत् जबजको बहस रोक्न उनले आग्रह गरेका हुन् ।

‘म नेता, कार्यकर्ताको ध्यान आकर्षित गर्न चाहन्छु, हामीले जनताको बहुदलीय जनवादलाई निषेध गर्ने कुरा पार्टी एकता गर्ने बेला गरेका छैनौँ । हामीले राजनीतिक प्रतिवेदन पारित गर्ने बेलामा जनताको बहुदलीय जनवादले खेलेको ऐतिहासिक भूमिकालाई उच्च सम्मान गरिएको छ’, उनले भने, ‘मदन भण्डारीको राजनीतिक गतिशीलता र योगदानलाई उच्चमूल्याङ्कन गरिएको छ । २१औँ शताब्दीको जनवाद या माओवादको पनि उच्चमूल्ययाङ्कन गरिएको छ ।’

तत्कालीन एमालेको जबजलाई बहसको विषय बनाउन खोजिएमा एकताको मर्म मर्ने जनाउँदै प्रचण्डले तत्कालीन माओवादीको २१औँ शताब्दीको जनवाद र माओवाद छाडेर अघि बढिसकेकाले जबज पनि छाडनुपर्ने तर्क गरेका छन् ।

‘हामीले अब पार्टी एकता गर्दा र अगाडि बढ्दा जनताको जनवादका आधारमा समाजवाद उन्मुख सबै कुरालाई विकसित र परिमार्जित गर्नुपर्छ भनिएको छ’, उनको धारणा थियो, ‘त्यस बाटोलाई छाडेर मैले माओवाद जिन्दावाद भन्न थाले वा २१औँ शताब्दीको जनवाद जिन्दावाद भन्न थाले भने या अर्काेले जनताको बहुदलीय जनवाद जिन्दावाद भन्न थाल्यो भने हामीले एकतालाई प्रवर्द्धन गरिएको ठहरिँदैन ।’

उनले जबजलाई बोकेर हिँड्ने ओली-नेपालको मनसाय गलत भएको भन्दै भने, ‘हामी कहीँ न कहीँ (जबजलाई बोक्न खोजेमा) विभाजनतिर जान खोज्दै छौँ, एकताको भावनालाई सम्बोधन गर्नेतिर होइन भन्ने अर्थ दिन्छ, त्यसो नगरौँ ।’ प्रचण्डले उक्त धारणा जबजको विषयलाई महाधिवेशनको एजेन्डा बनाउने भन्ने नेता नेपाललाई साक्षी राखेर व्यक्त गरेका हुन् ।

नेपाल निकट एक नेता भने प्रचण्डले भनेझैँ जबजलाई चटक्कै छाडेर हिँड्ने पक्षमा वरिष्ठ नेता नेपाल भने छैनन् । ‘जबज पारित गराउने, जबजको विकास गर्ने मात्र होइन, सातौँ महाधिवेशनबाट जबजलाई सिद्धान्त बनाउने काम पनि नेपाल कमरेडको नेतृत्वमा भएको हो’, उनले भने, ‘पार्टी एकीकरणको अन्तिम समयसम्म पनि उहाँले जबज छाड्नुभएको थिएन, जबजका कारण पार्टी एकता नहुने भन्ने भएपछि तत्कालका लागि छाड्नुभएको हो ।’

उनका अनुसार महाधिवेशनमा नेतृत्वको सवालमा नेता नेपालले प्रचण्डसँग सहकार्य गरे पनि वैचारिक सवालमा भने जबजलाई छाड्ने अवस्था भने अहिलेसम्म देखिँदैन ।

उनका अनुसार ७ फागुन २०७४ मा पार्टी एकताको दस्तावेजमा जबजअनुसार नेकपा अघि बढने भनेकाले नेकपाको मूलनीति नै जबज हो । ‘मदन भण्डारी पनि मान्ने, जबजको नीतिअनुसार पनि अघि बढ्न सहमत हुने तर जबज नाम राख्न नहुने अलिकति पनि जायज कुरा होइन’, उनले भने, ‘पार्टी एकताको आधार नै जबज भएकाले महाधिवेशनमा त्यसको महत्त्व झनै बढ्नेछ ।’

नेकपा (एमाले)ले अपनाउँदै आएको ‘जनताको बहुदलीय जनवाद’अन्तर्गत अवलम्बन गरेको शान्तिपूर्ण बहुदलीय प्रतिस्पर्धामार्फत् आफनो श्रेष्ठता स्थापना गर्नेलगायत मान्यता र शान्ति सम्झौता र त्यसपछिका लोकतान्त्रिक अभ्यासद्वारा नेकपा (माओवादी केन्द्र)को पनि उक्त शान्तिपूर्ण बहुदलीय प्रतिस्पर्धामार्फत् आफनो श्रेष्ठता स्थापित गर्नेलगायतका मान्यतामा समान धारणा रहेको कुरा स्पष्टै छ’, एकताको आधारसबन्धी २ पार्टीका शीर्ष नेताले हस्ताक्षर गरेको दस्तावेजमा उल्लेख छ ।

नेपाल पक्षले महाधिवेशनमा सोही आधारलाई समाएर वैचारिक छलफलको एजेन्डा बनाउने बताएको हो ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, साउन ११, २०७७ १५:२७