अनि रेखा पर्दाबाट निस्केर राजनीतिमा पसिन्

A+ A A-

राजनीतिज्ञले अक्सर ‘महाभारत’ पढेका हुन्छन् । किनकि, यो कथा मात्र होइन, बृहत् सन्देशसहितको एउटा राजनीतिक/कूटनीतिक दस्ताबेज पनि हो । त्यसैले राजनीतिक घटनाक्रम, सत्ता, राजनीतिज्ञबारे कुरा स्पष्ट पार्न वा कुनै सन्देश प्रवाह गर्न महाभारतका किस्सा उप्काउने गरिन्छ ।

रेखा थापाले त्यसै गरिन् । उनले कुराकानी महाभारतको कथाबाटै थालिन्, जब मैले उनलाई ‘तपाईं किन राजनीतिमा लाग्नुभयो ?’ भनेर प्रश्न गरेँ ।

‘हजारौँ वर्षअघि कुरुक्षेत्रको लडाइँ भएको थियो । कौरव शक्तिशाली र घमण्डी थिए । नम्र स्वभावका पाण्डवहरूचाहिँ सत्यका लागि लडेका थिए । अहिले नेपाली राजनीतिमा कौरव जस्ता व्यक्ति थुप्रै छन्, जो सत्ताका लागि लडिरहेका छन् । मचाहिँ सत्य र न्यायका लागि लड्न राजनीतिमा लागेकी हुँ’, उनले घतलाग्दो जवाफ फर्काइन्, ‘राजनीति समाजसेवाका लागि सबैभन्दा प्रभावकारी क्षेत्र पनि हो ।’

‘राजनीतिमा लाग्न केले प्रेरित गर्‍यो त ?’, अर्को प्रश्नमा उनले अनौठो उत्तर दिइन्, ‘समाजमा विद्यमान असमानता, भ्रष्टाचार, विकृतिले नै मलाई राजनीतिमा तानेको हो ।’

‘समाज बदल्छु’ भनेर सडकमा निस्किएकाहरू हिँड्दाहिँड्दै कसरी करोडपति बन्छन् भन्ने प्रश्नकाे उत्तर खाेजिरहेकाे म उनको कुरा सुनेर अवाक् भएँ, ‘नकारात्मक कुराले पनि मानिसलाई कुनै क्षेत्रतिर आकर्षित गर्दो रहेछ !’

त्यसपछि उनीसँग कुरा गर्न अझै स्फुर्ति जाग्यो ।

‘तपाईं पहिल्यैदेखि यस्तो हो कि हालसालै बदलिनुभएको ?’, मैले फेरि सोधेँ ।

रेखाले उस्तै कुटिल उत्तर राखिन्, ‘बिग्रने गरी केही बदल्न हुँदैन, अरूको हितका लागि अन्य कुरा बदल्न सकिन्छ ।’

यहाँ फेरि उनले महाभारतको किस्सा जोडिन्, ‘महाभारतमा पाण्डवहरूले राजकाज छोडी कैयौँ वर्ष लुकेर बस्नुपर्ने समय आएको थियो । यस क्रममा उनीहरूले आफूलाई समयअनुसार ढाल्दै लगे, अलगअलग भूमिका निभाए । यसबाट हामीले सिक्नुपर्छ– व्यक्तिले समयअनुसार आफूलाई ढाल्दै लैजानुपर्छ ।’

‘लाग्छ, हिजोआज अध्ययनमा बढी ध्यान दिनुहुन्छ, अखबार, पुस्तक ?’, मैले अर्को जिज्ञासा तेर्स्याएँ ।

‘म हाम्रो समाज नियालिरहेकी छु, आमा, दिदीबहिनीहरूको दैनिकी पढिरहेकी छु । मलाई लाग्दैन, विदेशीको जीवनी, उनीहरूको परिवेशअनुकूल दर्शन पढेर देशका लागि राम्रो गर्न सकिन्छ’, उस्तै जवाफ !

‘महाभारतमा अभिमन्युको प्रसङ्गले साहसको परिचयसँगै एक खालको पाठ पनि दिन्छ । आधी अधुरो ज्ञानको भरोसामा चक्रव्यूहमा पस्न त सकिन्छ तर सुरक्षित बाहिर निस्कन सकिँदैन । ज्ञान त बढाउनुपर्ला नि !’, मैले पनि महाभारतकै उदाहरण दिएर जिज्ञासा राखेँ ।

उनले स्पष्ट पारिन्, ‘म सधैँ सिक्न खोज्ने मान्छे हुँ । अध्ययन नै नगर्ने भन्न खोजेकी होइन तर समय र सन्दर्भअनुसार अध्ययन गर्छु । पूर्णज्ञानी त संसारमा को होला र ?’

तस्वीर स्राेत : रेखा थापाकाे फेसबुक

छोटा लुगा लगाउने नायिका, राम्री, चुलबुले स्वभावकी, यस्तै आकृति–चित्र थियो मभित्र उनका बारेमा । मलाई लाग्छ, धेरैले रेखालाई चिन्ने आधार यिनै हुन् ।

तर, कुरा गर्दै जाँदा उनको फरक पाटो अर्थात् राजनीति, यसप्रति उनको लगाव र आशक्ति अनौठो लाग्यो ।

राजनीतिक जीवनसँगै विवाह र रुचिका बारेमा पनि जिज्ञासा राखेँ । उनी वास्तवमै स्पष्टवक्ता हुन् । सिधासादा जवाफ दिइन् ।

राजनीतिमा रस

रेखालाई प्रायः सबैले चिन्छन्, ‘हट एन्ड सेक्सी हिरोइन ।’ तर, उनी राजनीति र खेलकुदमा पनि उति नै सक्रिय छन् । चलचित्र र राजनीतिलाई उनले एउटै सिक्काका २ पाटोका रूपमा लिइरहेकी छन् ।

उनी राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीकी निर्वाचित केन्द्रीय सदस्य हुन् । कमल थापा नेतृत्वको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी नेपाल, पशुपतिशमशेर राणा नेतृत्वको राप्रपा प्रजातान्त्रिक र डा. प्रकाशचन्द्र लोहनी नेतृत्वको एकीकृत राप्रपा राष्ट्रवादीबीच एकीकरण भई बनेको राप्रपा अहिले समायोजन र दर्ता प्रक्रियामा छ । राप्रपा प्रजातान्त्रिकमा रेखाले विदेश विभाग प्रमुख जस्तो महत्त्वपूर्ण पद सम्हालेकी थिइन् । धेरैले उनलाई राप्रपाका तर्फबाट आगामी चुनावको उम्मेदवारका रूपमा हेरेका छन् ।

माओवादीबाट राप्रपातिर

त्यसो त राजनीतिमा रेखा अलिक अस्थिर पनि देखिइन् । २०७० सालमा उनी तत्कालीन एकीकृत नेकपा माओवादीमा प्रवेश गरिन् । दोस्रो संविधानसभाको चुनावमा उनले माओवादीबाट पर्सा– १ का लागि टिकट पाएकी थिइन् । तर, मतदाता नामावलीमा नाम नभएका कारण उनी उम्मेदवार बन्न योग्य भइनन् । र, उनी केही समयलगत्तै राप्रपा (प्रजातान्त्रिक)मा प्रवेश गरेकी थिइन् ।

क्रान्ति र परिवर्तनका कुरा गर्ने माओवादी पार्टी छाडेर उनले ‘कन्जर्भेटिभ’ राप्रपा किन रोजिन् त ? जबकि, सिद्धान्ततः यी २ पार्टीबीच आकाश–जमिनको फरक छ ।

‘त्यतिबेला माओवादीका नेतामा क्रान्तिको भोक, पार्टीमा चेतना र परिवर्तनको विगुल फुक्न सक्ने तागत देखेकी थिएँ’, जवाफमा रेखा भन्छिन्, ‘तर, चुनावपछि उनीहरूले पुरानै रवैया, पुरानै प्रवृत्ति र अभ्यासमा लिप्त हुने लक्षण देखाए । फेरि पुरानैतिर फर्किने हो भने किन नयाँ हुँदै पुरानोमा जाने ? सिधै पुरानोमा जाने हो, मैले त्यसै गरेँ । देश र जनताको हितका पक्षमा काम जुनसुकै पार्टीमा रहेर पनि गर्न सकिन्छ नि ! राप्रपासँग आफ्नै सिद्धान्त एवं मौलिक पहिचान छ, त्यसैले राप्रपा रोजेँ ।’

प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा रेखाको परिवार

मोरङ जिल्लाको सलकपुर, जुन सुनसरीको इटहरीभन्दा १० किलोमिटर पूर्वमा पर्छ, स्थानीय तहको पुनर्संरचना हुँदा सुन्दर–दुलारी नगरपालिका र कोशी–हरैँचा नगरपालिका मिलेर अहिले सुन्दर–हरैँचा नगरपालिका भएको छ, त्यही ठाउँमा बुबा प्रेम थापा र आमा सरस्वती थापाका ५ सन्तानमध्ये कान्छी छोरीका रूपमा जन्मिएकी हुन् रेखा ।

उनका बुबा कानुन व्यवसायी र आमा स्वास्थ्य क्षेत्रमा काम गर्ने । नेपालको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा आफ्ना हजुरबुबादेखि बुबाआमासम्म सक्रिय भएर लागेका उनी बताउँछिन् । राजनीति र समाजसेवा आफ्ना अभिभावकबाटै सिकेको उनको भनाइ छ ।

‘नेपालको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा मेरो परिवार नै होमिएको थियो । हजुरबुबादेखि मेरा आमाबुबाले एक सच्चा सामाजिक कार्यकर्ताको भूमिका निभाउनुभएको थियो’, उनी भन्छिन् 'अभिभावकबाट नै मैले राजनीति समाजसेवा हो भन्ने कुरा सिकेकी हुँ ।'

सानैदेखि हक्की

सानैदेखि उनी अरूलाई सहयोग गर्ने, मासमा बोल्ने, आफ्नो क्षमता देखाउन नहिच्किाउने स्वभावकी थिइन् । उनी हक्की पनि थिइन् । मनमा लागेको कुरा भनिहाल्ने । अहिले पनि उनी त्यस्तै छन् ।

कार्यक्रममा सहभागी हुन विदेशतिर जाँदा उनी समय निकालेर त्यहाँ काम गर्ने नेपाली युवाको समस्या बुझ्न दौडिन्छिन्, दूतावासमा गएर युवाहरूको समस्या समाधानको प्रयास गर्छिन् । नेपालमा रहँदा शोषित, पीडित महिलाको न्याय र अधिकारका लागि बोल्छिन् । उनले निर्माण गरेको ‘हिम्मतवाली’, ‘रामप्यारी’ जस्ता चलचित्रले सामाजिक रूपान्तरणको खाँचो औँल्याएका छन् ।

राजनीतिक सपना

अक्सर राजनीतिज्ञको सपना सत्ता नै हो । तर, रेखाको सपना अलिक फरक छ– यहीँ भएका स्रोत, साधन र मानव संशाधनको प्रयोग गरी नेपाललाई समृद्ध बनाउने अभियानमा एक इमान्दार योद्धाका रूपमा योगदान गर्ने ।

‘यस्तो नेपाल बनाउन सकौँ, जहाँ न्याय, समानता, समृद्धि होस्’, उनले भनिन्, ‘सत्ताप्राप्ति मात्र राजनीति होइन, देश र जनताको कल्याणका निम्ति काम गर्नु पनि राजनीति हो ।’

सत्ताप्राप्ति मात्र राजनीति होइन भनेपछि मैले उनलाई प्रश्न गरेँ, ‘मानौँ, भविष्यमा तपाईं सांसद बन्नुभयो, कुनै मन्त्रालय रोज्न भनियो भने कुन रोज्नुहुन्छ ?’

यसअघिको आफ्नो भनाइलाई थोरै सच्याउँदै उनको जवाफ आयो, ‘मन्त्री हुनका लागि मैले राजनीति गरेकी होइन तर आवश्यकताअनुसार जुन जिम्मेवारी पनि सम्हाल्न सक्छु । अरूभन्दा केही न केही फरक र अर्थपूर्ण काम गरेर देखाउँछु । मसँग यति आत्मविश्वास छ ।’

‘रेखाजी, फेरि मानिलिऔँ, तपाईं देशको प्रधानमन्त्री बन्नुभयो । सबैभन्दा पहिला के काम गर्नुहुन्छ ?’

झट्टै उनले जवाफ फर्काइन्, ‘बन्द भएका उद्योगहरू खोल्छु । रुग्ण उद्योगहरूको अवस्था सुधार्छु । उद्योगहरूले मुलुकमा उत्पादकत्व मात्र बढाएका हुँदैनन्, रोजगारी पनि सिर्जना गरेका हुन्छन् । मेरो ध्येय भनेको नेपालबाट १०–२० हजार रुपैयाँ कमाउन कुनै युवाले विदेशिन नपरोस् भन्नेमै केन्द्रित हुनेछ ।’

राजनीतिक गन्तव्य

मैले अर्को जिज्ञासा राखेँ, ‘गायन र सञ्चारकर्म छाडेर एमालेको तर्फबाट कोमल वली राष्ट्रियसभामा प्रवेश गर्नुभयो । तपाईंलाई पनि छिट्टै संसदमा छिर्ने रहर होला नि ?’

उनले भनिन्, ‘को कहिले संसद छिर्‍यो भन्ने कुरा महत्त्वपूर्ण होइन । सदनलाई मात्र राजनीतिको गन्तव्य ठान्नुहुँदैन । राजनीतिको गन्तव्य भनेको जनताको सुख र देशको समृद्धि हो । यसको आधार तयार गर्न जहाँ रहेर पनि सहयोग गर्न सकिन्छ ।’

‘त्यसो भए चुनाव लड्ने विचार छैन त ?’

‘यस विषयमा पार्टीले निर्णय गर्ला । पार्टीले मेरो आवश्यकता महसुस गरे चुनावका लागि त म तयार नै छु’, उनले भनिन् ।

राजनीतिक मुद्दा

नेपालमा महिलाहरूको अवस्थामा अझै थुप्रै सुधारको आवश्यकता रेखाले देखेकी छन् । त्यसैले उनी आफ्नो राजनीतिलाई खासगरी महिलाहरूको उच्चतम स्वतन्त्रता र समविकासतिर केन्द्रित गर्ने बताउँछिन् ।

अठाेट

खर्चालु निर्वाचन प्रणाली भएको हाम्रो जस्तो देशमा राजनीतिमा स्थापित हुन निकै कठिन कुरा हो । भनिन्छ– राजनीतिमा साम, दाम, दण्ड, भेद सबै प्रयोग गर्नुपर्छ, तब मात्र सफल बन्न सकिन्छ ।

फेरि कुनै एक क्षेत्रको सफलताले भिन्न क्षेत्रको सफलता सुनिश्चित गर्न सक्दैन । यो कुरा बलिउडका कतिपय कलाकारलाई हेरे पुग्छ । अमिताभ बच्चन, रजनीकान्त, राजेश खन्ना, धर्मेन्द्र, सुनिल दत्त, कमल हसन आदि संसद त छिरे तर फरक केही गर्न सकेनन् ।

‘तपाईंका अगाडि ४०–५० वर्षदेखि राजनीति गरिरहेका नेता छन् । कतिपय अझै सङ्घर्ष गरिरहेका छन् । तपाईंलाई चलचित्रमा जस्तै राजनीतिमा सफल हुन्छु भन्ने विश्वास छ ?’, मैले प्रश्न गरेँ ।

रेखाले जवाफ दिइन्, ‘महाभारतमा कर्णको पात्र निकै रोचक छ । जन्मेदेखि वर्षौंसम्म उनले भेदभाव र अपमानजनक कैयौँ घटनाको सामना गर्नुपर्‍यो । राजकाज छाडेर भूमिगत हुनुपर्दा पाण्डवले कैयौँ कठिनाइ भोगे । ज्यान नै दाउमा लगाउनुपर्‍यो । यसका बाबजुद कुनै अवरोधले उनीहरूलाई रोक्न सकेन । राजनीतिकाे यात्रामा थरिथरिका अवरोध आउँछन् तर मिहिनेत जारी राखियो भने सफल हुन सकिन्छ ।’

उनले तमिलनाडुकी पूर्वमुख्यमन्त्री जयललिता पनि राजनीतिमा आउनुअघि फिल्ममा काम गरेको उदाहरण दिइन् । ‘जयललिता ४ पटक राज्यको मुख्यमन्त्री बनिन् । उनी निकै लोकप्रिय नेतृ थिइन् । आमजनताले उनलाई अम्मा (आमा) भनेर देवीको दर्जा दिएका थिए ।’

मनपर्ने नेता कोही छैनन्

‘तपाईंलाई मनपर्ने नेपाली नेता को हुन् ?’

‘मनपर्ने नेता कोही छैनन्, सबैका केही राम्रा गुण र नराम्रा गुण छन् । त्यसैले यो नेता मनपर्छ भनेर औँल्याउन सक्दिनँ’, उनी भन्छिन्, ‘यद्यपि, म सबै नेतालाई सम्मान गर्छु । नराम्रो गरे आलोचना गर्छु, राम्रो गरे ताली पनि बजाउँछु ।

अयोध्या र रामबारे ओली अभिव्यक्ति

‘अयोध्या नेपाली भूभाग भएको र राम नेपालमा जन्मिएका हुन्’ भन्ने प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको अभिव्यक्ति अपरिपक्व र असान्दर्भिक भएको उनले बताइन् । ‘राजनीति र कूटनीति नभएर यो विषय धर्मसँग जोडिएको छ । धर्म भनेको जनभावनासँग जोडिएको विषय हो । यस्तो विषयमा प्रधानमन्त्री जस्तो व्यक्तिले फ्याट्ट बोलिहाल्न हुँदैन थियो’, रेखाले भनिन् ।

चाहना

उनी आफूलाई राजनीतिज्ञका रूपमा चिनाउन चाहन्छिन् । आफूलाई सबैले अब राजनीतिक नेतृका रूपमा व्यवहार गरून् भन्ने रेखाको चाहना रहेछ ।

‘मैले कुनै सामाजिक काम गरेँ भने मलाई चलचित्रसँग जोडेर सम्बोधन गरिन्छ, जबकि म त्यहाँ एक सामाजिक कार्यकर्ता वा राजनीतिक व्यक्तिको हैसियतले काम गरिरहेकी हुन्छु । चलचित्रमा मलाई सबैले माया गरिदिनुभयो, यसप्रति म कृतज्ञ छु’, रेखा भन्छिन्, ‘अब तमाम महिला दिदीबहिनीको आवाज र अधिकार तथा देशको समृद्धिका खातिर राजनीतिको मैदानमा उत्रिएकी छु । त्यसैले म साथ, सहयोग, हौसलाको अपेक्षा गर्छु ।’

हुन पनि महिलाका मुद्दामा उनी वास्तवमै गम्भीर रहेको कुरालाई यस कुराले पनि पुष्टि गर्छ– जब उनले नेपालमै पहिलो पटक भएको महिला सुपर क्रिकेट लिगका ४ मध्ये १ टोली किनेकी थिइन् ।

‘हरेक क्षेत्रमा महिलाको सहभागितासँगै उत्कृष्ट नतिजा आउनुपर्छ । आफूले सक्नेजति काम गर्न महिला दिदीबहिनीहरूका लागि म अलिकति पनि दिक्क मान्दिनँ’, उनले भनिन् ।

सिनेमा र राजनीति

टुटफुट भइरहने राप्रपा अहिले फेरि एकताको घेरामा आइपुगेको छ । छलफल तथा बैठकहरू भइरहेका हुन्छन् । तर, रेखाले सिने जगतसँगै राजनीतिका लागि पनि राम्रोसँग समय व्यवस्थापन गरिरहेकी छन् । विभिन्न अन्तर्क्रियात्मक कार्यक्रममा उनी भाग लिइरहेकी हुन्छिन् ।

डेढ सयभन्दा बढी चलचित्रमा अभिनय गरिसकेकी रेखाले ५ वटा चलचित्र आफैँ बनाएकी छन् । सिने कर्मलाई भने अब उनी सामाजिक रूपान्तरण र जागरणसँग जोडेर सदुपयोग गर्ने योजनामा छन् ।

विवाह

मैले उनलाई विवाहका बारेमा संवादको अन्तिममा सोधेको थिएँ, ‘सिङ्गल लाइफ कहिलेसम्म ? विवाह नगर्ने ?’

उनले विवाह नगर्न पनि सक्ने बताइन् तर त्यसअघि उनले यसो भनिन्, ‘मैले विवाह समय र परिस्थितिको जिम्मामा छाडेकी छु । कुनै पनि बेला तयार छु ।’ (३ साउनमा प्रकाशित सामग्री पुनः प्रकाशन गरिएकाे)

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, मंसिर १७, २०७८ १६:२०