कोरोना उपचारमा जम्मा ३ सय १७ डाक्टर र नर्स !

A+ A A-

कोरोना भाइरस संक्रमितको संख्या दिनप्रतिदिन बढ्दो छ । पछिल्लो तथ्यांकअनुसार संक्रमितको संख्या ६ सय ३ पुगेको छ ।

३ जनाको मृत्यु भएको छ भने ८७ जना निको भएका छन् । अन्य देशको तुलनामा नेपालमा अहिलेसम्म जटिल प्रकारको संक्रमित देखिएका छैनन् ।

चीनबाट सुरु भएको कोरोना भाइरस एकपछि अर्को देश गर्दै फैलिन सुरु गरेको ५ महिना बित्यो ।नेपालमा पनि काेराेनाकै कारण लकडाउन भएको २ महिना बित्यो ।

यो अवधिसम्ममा सरकारबाट गरिनुपर्ने पूर्वतयारी सकिनुपर्ने हो । चीन, युरोप, अमेरिकाजस्ता शक्ति राष्ट्रमा जस्तै नेपालमा पनि संक्रमण फैलियो भने कसरी व्यवस्थापन गर्ने ?

निजी अस्पतालहरूले कोरोना भाइरसको उपचारमा चासो दिएका छैनन् । आफ्नै अस्पतालका कर्मचारीमा संक्रमण देखिए पनि सरकारले कोभिडका लागि भनेर तोकेका अस्पतालमा पुर्‍याउने गरेका छन् । सरकारी अस्पतालले मात्र धान्ने अवस्था छैन ।

यो पनि पढ्नुहोस

सुरक्षित हाेइन, कोरोनाको स्रोत बन्दै छन् क्वारेन्टाइन

त्यसैले सुरुमै सरकारले कोरोनाका लागि अस्पतालमा भेन्टिलेटर, अक्सिजन, क्वारेन्टाइन, डाक्टर र नर्स तयारी अवस्थामा राख्नुपर्ने हो । भएका अस्पताल र क्वारेन्टाइनको गुणस्तरीयतामाथि पनि प्रश्न उठिरहेको अवस्था छ । अर्कोतर्फ कोरोना उपचारका लागि कति दक्ष स्वास्थ्यकर्मी छन् त ?

जम्मा ३ सय १७ जना डाक्टर र नर्स

अहिलेसम्म कोरोना भाइरसको उपचारका लागि 'क्रिटिकल ट्रेनिङ' ३ सय १७ जना डाक्टर र नर्सलाई दिइएको छ । उनीहरू नै कोरोना भाइरसको उपचारमा खटिएका छन् । संक्रमितको संख्या बढ्दो छ । ३ सय १७ जनाले भोलिका दिन थेग्न सक्छन् त ?

‘क्रिटिकल केयर महत्त्वपूर्ण हो । यसका लागि ३ सय १७ जना जनशक्ति छन् । स्वास्थ्य मन्त्रालयका सह–प्रवक्ता समीरकुमार अधिकारीले भने, ‘अहिले कोभिडका अस्पतालमा यिनै डाक्टर र नर्सले काम गरिरहेका छन् ।’

संक्रमतिको संख्या बढे अन्य अस्पतालका डाक्टर र नर्सलाई पनि प्रयोग गर्न सकिने उनले बताए ।

‘मेडिकल काउन्सिल र नर्सिङ काउन्सिलमा दर्ता भएका डाक्टर र नर्स लाखौँ हुनुहुन्छ,’ उनले भने, ‘संकटमा उहाँहरूलाई पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ । अहिलेसम्म हाम्रोमा जटिल समस्या देखिएको छैन । अहिले जति छ, त्यतिले भ्याएको छ । आवश्यक परेमा रिटार्यड भइसकेका डाक्टर र नर्सलाई पनि परिचालन गर्न सकिन्छ ।’

उनका अनुसार ३ सय १७ जना कोभिडका लागि तोकिएका ३ तहका अस्पतामा खटिएका छन् ।

जनशक्ति निकै कम

यो जनशक्ति निकै कम भएको विज्ञहरू बताउँछन् । ‘५ महिनाको अवधिमा व्यवस्थापन गरिसक्नुपर्ने हो,’ इपिडिमियोलाेजी तथा सरुवा रोग नियन्त्रण महाशाखाका पूर्वनिर्देशक डा. बाबुराम मरासिनी भन्छन्, ‘व्यवस्थापनमा सरकार चुकेको छ ।’

आइसोलेसन र क्वारेन्टाइन राम्रो बनाउन सकेको भए संक्रमण धेरै फैलिन पाउने थिएन । तर, क्वारेन्टाइन मापदण्डअनुसारको नहुँदा पनि संक्रमण फैलिएको डाक्टरहरू बताउँछन् ।

‘आइसोलेसन र क्वारेन्टाइन राम्रो भएको भए अहिलेकै संख्यामा रोक्न सकिन्थ्यो,’ डा. मरासिनी भन्छन्, ‘हाम्रोमा धेरै आयातित केस छ । त्यसैले सीमाबाट आउनेबित्तकै परीक्षण गर्ने । पोजिटिभ देखिए आइसोलेसनमा राख्ने । र, शंका लागे क्वारेन्टाइनमा राखेर उपचार गर्ने हो भने महामारीलाई रोक्न सकिन्छ ।’

क्वारेन्टाइनमा डाक्टर र नर्स

क्वारेन्टाइनमा डाक्टर र नर्स खटाउनुपर्ने हो । तर, नाम मात्रको क्वारेन्टाइन बनाइएको डा. मरासिनी बताउँछन् । ‘क्वारेन्टाइनमा डाक्टर नर्स खटाउनुपर्ने हो,’ उनले भने, ‘क्वारेन्टाइनमा सुत्ने, बस्ने ठाउँसमेत छैन । कोचेर राखिएको छ । उल्टै कोरोनासँगै अरु रोग पाे लाग्ने जोखिम छ ।’

प्रदेश सरकारलाई जिम्मा

क्वारेन्टाइनको जिम्मा प्रदेश सरकारलाई दिनुपर्नेमा उनले जोड दिए । ‘स्थानीय तहलाई जिम्मा दिइएको छ,’ उनले भने, ‘प्रदेश सरकारलाई दिएको भए व्यवस्थापनमा सहज हुने थियो । अनि स्थानीय तहलाई प्रदेशसँग मिलेर काम गर्न लगाउनुपर्ने हो ।’

अहिले भएका डाक्टर र नर्सले धन्न सक्दैन

अहिले ३ सय १७ जना डाक्टर र नर्सलाई क्रिटिकल उपचारका लागि ट्रेनिङ दिइएको छ । यो जनशक्तिले के गर्ने ?

यो पनि पढ्नुहोस

संक्रमितको संख्या बढे अस्पतालले थेग्न सक्छन् ? के छ सरकारी योजना ?

‘शक्ति राष्ट्रमा लाखौँ डाक्टर र नर्स रातदिन खटिँदासमेत उपचारमा समस्या भएको छ,’ डा. मरासिनीले भने, ‘अहिलेको जनशक्तिले धान्नै सक्दैन ।’

जनशक्ति थपौँ, रिटार्यडलाई पनि प्रयोग गरौँ

अहिलेको जनशक्तिले नपुगे रिटायर्डलाई पनि प्रयोग गर्न सकिने डा. मरासिनीले बताए । ‘तत्काल व्यवस्थापन नगर्ने हो भने भोलि झन् समस्या आउँछ,’ उनले भने, ‘रिटायर्ड डाक्टर र नर्सलाई पनि प्रयोग गर्नुपर्छ ।’

७ प्रदेशमा शाखा

कोरोना भाइरस नियन्त्रणका लागि इपिडिमियोलाेजी तथा सरुवा रोग नियन्त्रण महाशाखाको सातै प्रदेशमा शाखा खोलेर काम गर्न उनलले सुझाव दिए । उनले भने, ‘महाशाका अन्तर्गत ७ प्रदेशमा शाखा खौलौँ,’ उनले भने, ‘दक्ष चिकित्सक र ल्याबका लागि प्राविधिक राखेर काम गर्न सकिन्छ ।’

मेडिकल काउन्सिलमा दर्ता भएका डाक्टरको संख्या

मेडिकल काउन्सिलबाट डाक्टरको लाइसेन्स लिएका २६ हजार छन् । तर, ती कहाँकहाँ छन् भन्ने यकिन तथ्यांक सरकारसँग छैन । कोही नेपालकै सरकारी, प्राइभेट र आफ्नै क्लिनकमा कार्यरत छन् भने कोही विदेशिएका छन् ।

हेर्नुहोस् डाक्टरको संख्या

नेपालमा नर्सको संख्या ९५ हजार छ । याे काउन्सिलबाट लाइसेन्स लिएको संख्या हो । तर, कति नर्स कहाँ छन भन्ने तथ्यांक पनि सरकारसँग छैन ।

हेर्नुहोस् नर्सको संख्या

भौतिक संरचना पनि कम

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका अनुसार १ सय २७ कोभिड क्लिनिक छन् । त्यसमा १६ वटा प्राइभेट पनि छन् । पहिलो लेबलको अस्पतालमा १३ वटा, दोस्रो लेबलमा १२ वटा र तेस्रो लेबलमा ३ वटा गरी अस्पताललाई विभाजन गरिएको छ ।

सामान्य भए पहिलो लेबलमा, जटिल भए दोस्रोमा, अक्सिजन र भेन्टिलेटरको प्रयोग गर्नुपरे तेस्रो लेबलमा उपचार हुन्छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

सावधान ! आरडीटी स्वास्थ्यमाथि खेलवाड हो, पीसीआर गराऔँ

सबै अस्पतालमा गरेर २६ हजार ९ सय ३० वडा बेड छन्, जसमा आईसीयू बेड १५ सय ९५ वटा छन् । भेन्टिलेटर ८ सय ४० वटा छन् ।

आईसीयू सुविधा भएका अस्पतालको संख्या १ सय ९४ छ । आइसोलेसन बेड ३ हजार ७६ वटा छन् । त्यस्तै, कोरोनाको हब अस्पताल २५ वटा तोकिएको छ ।

यो संरचनाले धान्दैन

संक्रमित बढ्दै गएमा अहिलेको संरचनाले धान्न नसक्ने डा. मरासिनीले बताए । ‘२ महिनाको अविधिमा कोरोना फोकस अस्पताल नै बनाउन सकिन्थ्यो,’ उनले भने, ‘सरकारको इच्छाशक्ति नभएको हो कि नबुझेको हो ? महामारीले हामीलाई काम गर्न समय दिएको हो । तर, हामीले समयमा सदुपयोग गर्न सकेनौँ । यसले भोलि ठूलो संकट निम्त्याउने खतरा छ ।’

प्रकाशित मिति: आइतबार, जेठ ११, २०७७ १७:२६