संक्रमितको संख्या बढे अस्पतालले थेग्न सक्छन् ? के छ सरकारी योजना ?

म तपाईंलाई अस्पतालमा देख्न चाहन्नँ । यहाँ डरलाग्दो अवस्था छ । घरबाट बाहिर ननिस्कनुहोस् । कोरोना महामारी रोक्न सकेका छैनौँ । अस्पतालमा मास्क छैन । बिरामीका लागि भ्यान्टिलेटर छैन । आईसीयू भरिएको छ । हामी थाकेका छौँ । अति आवश्यक नपर्दासम्म अस्पताल नआउनुहोस् । सेल्फ क्वारेन्टाइनमा बस्नुहोस् । म तपाईंलाई अस्पतालको बेडमा देख्न चाहन्नँ ।’

केही समयअघि अमेरिकाकाको क्विन्सस्थित अस्पतालका मेडिकल डा. फ्रेड मिलिग्रिमले ‘दि एट्लान्टिक’ मा यी वाक्य भनेका थिए । उनको त्यो थाकेको बोलीले प्रस्ट हुन्छ, शक्तिराष्ट्र अमेरिका यति बेला कति शिथिल भएको छ भनेर ।

अहिले विश्वभर कोरोना संक्रमितको संख्या ४५ लाख नाघेको छ भने मृत्यु हुनेको संख्या ३ लाख पुगेको छ । पछिल्लो तथ्यांक अनुसार नेपालमा संक्रमितको संख्या २ सय ६७ पुगेको छ । संक्रमितको संख्या उकालो लाग्दो छ । नेपालमा अहिलेसम्म संक्रमितको स्वास्थ्य अवस्था सामान्य छ । उनीहरूमा कोरोना संक्रमण देखिए पनि कोभिड १९ रोगको लक्षण देखिएको छैन ।

यदि, चीन, युरोप अमेरिकामा जस्तै नेपालमा पनि कोभिड १९ फैलियो भने के होला ? शक्तिराष्ट्र अमेरिकाका डाक्टरसमेत थाकिसकेका छन् भने नेपालले नियन्त्रण गर्न सक्ला ? अहिलेसम्म नेपालमा कोरोना संक्रमितलाई अस्पतालमा ल्याएर उपचार गर्न सकिएको छ । तर, अन्य देशको जस्तै अवस्था आयो भने के गर्ने ? कसरी संक्रमितको उपचार गर्ने ?

‘अबको ६ हप्तामा हजारौँको संख्यामा कोरोना संक्रमित भेटिन्छन् । परीक्षण कम भएको छ । अझै बढाउनुपर्छ,’ एक जनस्वास्थ्य डाक्टरले भने, ‘यदि परीक्षण बढाउने हो भने संक्रमितको संख्या धेरै बढ्छ ।’

संक्रमतिको संख्या बढे कसरी व्यवस्थापन गर्ने ? सरकारी योजना के छ ?
स्वास्थ्य तथा जनासंख्या मन्त्रालयका अनुसार १ सय २७ कोभिड क्लिनिक छन् । त्यसमा १६ वटा प्राइभेट पनि छन् । पहिलो लेबलको अस्पतालमा १३ वटा, दोस्रो लेबलमा १२ वटा र तेस्रो लेबल ३ वटा गरी अस्पताललाई विभाजन गरिएको छ ।

३ लेबलमा उपचार
सामान्य भए पहिलो लेबलमा, जटिल भए दोस्रोमा, अक्सिजन र भेन्टिलेटरको प्रयोग गर्नुपरे तेस्रो लेबलमा उपचार हुन्छ ।

सबै अस्पतालमा गरेर २६ हजार ९ सय ३० वडा बेड छन्, जसमा आईसीयू बेड १५ सय ९५ वडा रहेका छन् । भेन्टिलेटर ८ सय ४० वटा छन् । आईसीयू सुविधा भएका अस्पतालको संख्या १ सय ९४ छ । आइसोलेसन बेड ३ हजार ७६ वटा छन् । कोरोनाको हब अस्पताल २५ वटा तोकिएको छ ।

यति पूर्वाधारले पुग्छ त ?
मन्त्रालयका सह–प्रवक्ता डा. समिरकुमार अधिकारीले अहिलेको अनुपातमा हेर्ने हो भने अस्पतालमा ल्याएर उपचार गर्न सकिने अवस्था रहेकाे बताए ।

‘अहिलेको संख्या हेर्ने हो भने गाह्रो पर्दैन,’ उनले भने, ‘यदि संख्या बढ्यो भने सबैलाई अस्पताल ल्याउनु पनि पर्दैन । सबैलाई अस्पताल राख्नुपर्छ भन्ने छैन । केसअनुसार छानेर अस्पतालमा राख्ने हो ।’

समुदायमा नफैलियोस् भनेर संक्रमितलाई अस्पतालमा

नेपालमा भेटिएका कोरोना संक्रमितमा लक्षण धेरै देखिएको छैन । यद्यपि उनीहरूलाई अस्पतालमा राखेर उपचार गरिएको छ । तर, बाहिरी देशमा सामान्य संक्रमितलाई घरमै राखेर उपचार गरिने गरेको छ । त्यसैले नेपालमा पनि त्यस्तै अवस्था आए घरमै राखेर उपचार गरिने सरकारको योजना छ ।

‘समुदायमा नसरोस् भनेर अहिले सबैलाई अस्पताल ल्याइएको हो,’ उनले भने, ‘अस्पताल प्याक भयो भने घरमा पनि राख्नुपर्ने हुन सक्छ ।’

क्वारेन्टाइनमा भेन्टिलेटर र आइसोलेसन

अहिले शंकास्पद र बाहिरबाट आएकालाई क्वारेन्टाइमा राखिएको छ । ‘भोलिका दिनमा संख्या बढे क्वारेन्टाइनमा पनि पोजिटिभ देखिएकालाई राख्न सकिन्छ,’ डा. अधिकारीले भने, ‘क्वारेन्टाइनमा बसेकालाई घरमा राख्न पनि सकिन्छ । क्वारेन्टाइनमा अक्सिजन र भेन्टिलेटर जोडेर उपचार गर्नुपर्ने हुन्छ ।’ आइसोलेसन पनि क्वारेन्टाइनमा बनाउन सकिने उनले बताए ।

सामान्यलाई घरमै उपचार

अस्पतालमा राख्न नसकिए सामान्य संक्रमितलाई घरमै राखेर उपचार गरिने योजना सरकारको छ । जो सिरियस छ, उसलाई मात्र अस्पतालमा राख्ने तयारी सरकारको छ ।

‘तत्काल ३ करोडको लागि अस्पताल बनाउन सकिँदैन,’ उनले भने, ‘अहिले केस हेर्दा जति छ, त्यसलाई पूरा गर्न सकिन्छ । तर, विश्वमा हेर्ने हो भने ८० प्रतिशत सामान्य छन् । २० प्रतिशतका लागि धेरै वाच गर्नुपर्ने हो । त्यसमा पनि १५ प्रतिशत मात्र जटिल देखिएका छन् । नेपालमा अहिलेसम्म त्यस्तो अवस्था सिर्जना भएकाे छैन ।’

संरचनाले नधान्ने

संक्रमितको संख्या बढे अहिलेको संरचनाले नधान्ने डाक्टरहरू बताउँछन् । ‘अहिले संक्रमितको संख्या न्यून छ,’ एक डाक्टरले भने, ‘अहिले नै तयारी नगर्ने हो भने भोलिका दिनमा गाह्रो हुन्छ । कतिपय प्रदेशमा त आईसीयू बेड, अक्सिजन, भेन्टिलेटरसमेत छैन । त्यस्तो ठाउँमा के गर्ने ?’

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, जेठ २, २०७७ १९:०९