बढी आलोचक छु, राजा महेन्द्रलाई पनि छाडिनँ : हिमालयशम्शेर

A+ A A-

१ सय ४ वर्षसम्म निरन्तर नेपालको राज्यसत्तामा हालिमुहाली गरेको राणा वंशका एक जना सदस्य हुन् उनी । राणा शासनको अन्त्यपछि स्थापित नेपाल राष्ट्र बैंकका पहिलो गभर्नर अर्थात् नेपाली नोटमा हस्ताक्षर गर्ने पहिलो व्यक्तित्व पनि हुन् उनी ।

उनी अर्थात् हिमालयशम्शेर जबरा उमेरले ८० वसन्त पार गरिसकेका छन् । नेपाली बैंकिङ क्षेत्रका जिउँदा इतिहास हुन् राणा ।

हिमालयशम्शेर जबरा नेपाली वित्तीय क्षेत्रलाई विकास गर्ने प्रमुख व्यक्तित्वका रूपमा चिनिन्छन् । राणा २०१३ वैशाखदेखि २०१७ माघसम्म २ वर्ष ८ महिना नेपाल राष्ट्र बैंकका पहिलो गभर्नरका रूपमा रहेका थिए ।

त्यति मात्र नभई २००७ सालपछि ५ वर्ष देशको पहिलो अर्थसचिवका रूपमा अर्थ मन्त्रालय सम्हालेका उनले अन्य निकायहरूका संस्थापकको रूपमा समेत काम गरेका थिए । गभर्नर रहँदा उनले धेरै सुधारका कामहरू गरेका छन् । भारतीय मुद्रा मात्र प्रचलनमा ल्याइने तराई क्षेत्रमा समेत नेपाली मुद्रा लागू गरी तराईवासीलाई नेपाली अर्थतन्त्र राज्यको अभिन्न अंग रहेको अनुभवसमेत गराएका थिए ।

उमेर आठ दशक पार गरिसकेका उनी निकै फरासिला र फर्तिला छन् । लामो समयदेखि बिरामी श्रीमतीको आफैँ हेरचाहमा खटिइरहेका भटिन्छन् ।

यस पटक शिलापत्रडटकमको साप्ताहिक स्तम्भ ‘मेरा कमजोरी’मा उनै पहिला गभर्नर हिमालयशम्शेर जबराका कमजोरी उनकै मुखबाट प्रस्तुत गर्ने प्रयास गरिएको छ ।

छिट्टै विश्वास गर्छु

म दयालु स्वभावको छु । छिट्टै विश्वास गरिहाल्छु । यसले गर्दा पटक पटक धोका पनि खानुपरेको छ । एक पटक त एक जना कर्मचारीले नराम्रोसँग विश्वासघात गरे । त्यसपछि भने म अलिक सचेत हुनथालेँ । यस्ता विश्वासघातका अन्य ससाना घटना त अनेकौँ छन् ।

एउटा नबिर्सने घटनाचाहिँ आजभन्दा २० वर्ष अगाडि श्रीमतीले ठट्टा गर्दै मलाई ‘म बिरामी परेँ, तुरुन्त अस्पताल जाऔँ’ भनिन् । माइत गएकी उनले बिरामी भएँ भनेपछि हतार हतार कार्यालयबाट ससुरालीघर पुगेँ । उनी त म हतारिएर आएको देखेर मरीमरी हाँसिरहेकी रहिछन् ।

खासमा म कार्यालयमा धेरै व्यस्त हुने हुँदा श्रीमतीसँग बोलचाल पनि राम्ररी हुन पाउँदैनथ्यो । उनले त्यसैको रिस पोखेर ढाँटेर बोलाएकी रहिछन् ।

धेरै छन् यस्ता घटना, कति त मैले विर्सिएँ पनि । बाल्यकालमा साथीहरूलाई पनि धेरै विश्वास गर्ने सोझो केटो थिएँ । समय र अनुभवसँगै विश्वास गर्न पनि कम गर्दै गएँ ।

अहिले घरमै दिनचर्या बितिरहन्छ, त्यसैले यस्ता घटनाहरू अहिले भने भएका छैनन् । उल्याउने मेरी श्रीमती पनि धरै समयदेखि बिरामी छन्, त्यसैले अहिले श्रीमतीले उल्याउन पनि पाएकी छैनन् ।

आलोचना गरिहाल्छु

मेरो नराम्रो बानी भनेको आलोचना गरिहाल्ने छ । आफूलाई मनपरेन भने राजाकै काम या कुरा भए पनि प्रतिकार गर्दै आलोचना गर्न पछि हट्दिनँ । मनपरेन, यो भएन, यसो हुनुपथ्र्यो भनेर भनिहाल्छु । सबैभन्दा धेरै आलोचना पूर्वराजा महेन्द्र शाहको गर्थें ।

राजा महेन्द्रको त म कटुआलोचक नै थिएँ । राजा हुँदा पनि म सार्वजनिक रूपमा नै आलोचना गर्न डराउँदिनथेँ । खासमा धेरैले भन्ने गर्थे, ‘राजले नै धेरै ठाउँमा सम्मानित पदमा नियुक्ति गरेका छन् किन उनकै आलोचना गर्छस् !’ तर, मलाईचाहिँ पटक्कै चित्तै नबुझ्ने ।

पछि महेन्द्रको एउटा कामले गर्दा आलोचना गर्न केही कम गरेँ । राष्ट्रियता सम्वद्र्धन गर्ने एउटा माध्यमको रूपमा नेपाल राष्ट्र बैंकको स्थापना गर्ने उनको कामको चाहिँ अहिले पनि सम्मान गर्छु ।

अहिले पनि म कार्यक्रमहरूमा कहिलेकाहीँ जान्छ, त्यतिखेर पनि कसैले भनेको कुरा चित्त बुझेन भने मञ्चबाटै प्रतिकार गरिहाल्छु ।

यसैले कहिलेकाहीँ श्रीमतीसँग पनि खटपट भइरहन्थ्यो । अहिले सम्झन्छु— छिटोछिटो कमेन्ट नगर्दा पनि हुन्थ्यो नि भन्ने लाग्छ । अहिले बिरामी छन् उनी । यही सम्झेर उनको स्याहार सुसारमा कुनै कसर छाडिनँ ।

उनी नराम्रा बानी सुनाइरहँदा हाँस्दै भन्छन्, ‘मेरा राम्रा बानीहरू पनि छन् है !’

उनी मज्जाले हाँस्छन् र फेरि भन्छन्, ‘मलाई कसैप्रति द्वेष र घृणाको भावना कहिल्यै जागेन, त्यसैले सधैँ खुसी नै हुन्छ । आफ्नो घरका सानातिना काम आफैँ गर्छु । घरमा फूलबारी लगाउनेदेखि श्रीमती स्याहार गर्नेसम्म । त्यसैले अझै फुर्तिलो छ हेर्नुस् त ?’

मनमा नराम्रा भावना भएनन् भने खुसीसाथ स्वस्थ्य जीवन बिताउन सकिने उनको अनुभव छ ।

(शिलापत्रकर्मी सम्झना घिमिरेसँगको कुराकानीमा आधारित)

प्रकाशित मिति: शनिबार, जेठ १०, २०७७ ०७:३१