काेराेना संक्रमित बिरामीको उपचारमा कसरी आउँछ पालो ? यस्ताे छ अभ्यास

A+ A A-

कोरोना भाइरसका संक्रमितले यतिबेला अस्पताल भरिभराउ छन् । सबैलाई आफ्नो समस्या ठूलो लाग्छ र उपचारमा आफूले पहिले अवसर पाउनुपर्ने दाबी रहन्छ । कुनै पनि बिरामी अप्ठेरो अवस्थादेखि मृत्युवरणका लागि नभएर नयाँ जीवनका लागि अस्पताल पुग्ने गर्छ ।

अस्पतालमा बेड, भेन्टिलेटर र औषधिको अभाव छ । अन्तिम श्वाससम्म बिरामीको ज्यान बचाउने कोशिस गर्नु डाक्टरको धर्म हो ।

यस्तो अवस्थामा अस्पतालका सीमित संसाधनबाट कुन बिरामीलाई भर्ना गर्ने र कसलाई नगर्ने भन्ने कठिन निर्णय डाक्टरहरुले गर्नुपरिरहेको छ । यस्तो निर्णय लिनु कुनै डाक्टरका लागि सजिलो हुँदैन ।

यद्यपि डाक्टरहरुले न्यु इंग्ल्यान्ड जनरल अफ मेडिसिन (एनईजेएम) ले निर्धारण गरेको मार्गनिर्देशनअनुसार बिरामीबारे निर्णय गरिरहेका छन् । केही बिरामीलाई घर पठाउने डाक्टरहरुको निर्णयको विरोध भइरहेको छ ।

२३ मार्च २०२० मा संसारका चर्चित डाक्टर र वैज्ञानिकले यसबारेमा नैतिक दिशा र निर्देशन जारी गरेका थिए । यो दिशा निर्देश न्यु इंग्लिस जर्नल अफ मेडिसिनमा प्रकाशित भएको थियो ।

यसमा कोरोना महामाकारीका क्रममा मेडिकल संसाधनलाई कसरी सुरक्षित रुपमा प्रयोग गर्ने भन्ने कुरा उल्लेख छ । कुनै पनि बिरामीका लागि पहिले आएका र पहिले देखि नै बिरामी रहेकाहरुको पहिले उपचार गर्ने सिद्धान्तको साटो बच्चा होस् या वृद्ध बिरामीको अवस्था हेरेर उसको उपचार गर्ने उल्लेख गरिएको थियो ।

यही गाइडलाइन इटालीका चिकित्सकलाई पठाइएपछि उनीहरुले बाँच्ने सम्भावना बढी भएका र उमेर पनि पाको नभएका बिरामीलाई प्राथमिकताका साथ उपचार गरेका थिए । अर्थात उनीहरुको नजरमा पहिले युवाहरुलाई बचाउन जरुरी थियो ।

केहीले यो सिद्धान्तमा सहमति जनाएपनि धेरैले यसको विरोध गरेका थिए । आलोचकहरुले भेन्टिलेटरमा जवान या बुद्ध जो भएपनि दुवै मृत्युको मुखमा हुने उल्लेख तर्क गरेका थिए । दुईमध्ये कुन चाहिँ बाँच्छ भनेर भन्न समेत कठिन हुन्छ । यस्तो अवस्थामा पहिले युवाको उपचार गर्ने र बचाउने भन्ने तर्क नै गलत भएको उनीहरुको भनाई छ ।

शोधकर्ताले बिरामी आउँदाको समयमा नै स्वास्थ्य अवस्था बिग्रिएमा विरामीलाई भेन्टिलेटर या आईसीयूमा राख्नुपर्ने कुरा समयमा नै बताउनु उचित हुने उल्लेख गरेका छन् । तर यस प्रकारको निर्णय लिनु नै निकै कठिन कुरा हो । तर पहिले नै उमेर या बिरामीको आधारमा उपचार गर्ने कुरा नैतिक रुपमा गलत हो ।

अस्पतालमा भर्ना भएकामध्ये केही बिरामीको अवस्था हरेक समय उच्च हेरचाह गर्नुपर्ने खालको हुनेमा कुनै शंका छैन । यस्ता बिरामीको आफैं कोभिड–१९ का कारण मृत्यु नभएपनि हेरचाहका लागि जो बसेको हुन्छ, उसमा पनि संक्रमणको खतरा रहन्छ ।

पछिल्लो समयमा अस्पताल र नर्सिङ होमका चिकित्सक कर्मचारीमा समेत कोरोना तीव्र रुपमा फैलिएको पाइएको छ । इंग्ल्यान्ड र वेल्समा कोरोनाबाट एक तिहाई मानिसको अस्पतालमा नै मृत्यु भयो भने अमेरिका र युरोपमा पनि यस्तै अवस्था देखियो ।

कठिन समय, कठिन निर्णय

इंग्ल्यान्डका स्वयमसेवी संस्था, ‘डीसएबीलिटी राइट्स’ ले ब्रिटिस मेडिकल एसोसिएसनलाई एक खुला पत्र लेखेर विकलांग र वृद्धको अधिकारलाई बेवास्ता नगर्न आग्रह गरेको छ । उपचारका लागि उनीहरुलाई समेत समान अवसर दिनुपर्ने उसको माग छ ।

तर कोरोनाबाट अत्यन्तै प्रभावित रहेका देशहरुमा चिकित्सकहरुलाई उपचारका लागि कसलाई प्राथमिकता दिने भन्ने निर्णय गर्नु धेरै कठिन काम भएको छ । डाक्टरहरुले जुन आधारमा फैसला गरिरहेका छन्, त्यसमा पर्याप्त सबुत समेत छैन ।

अमेरिकामा महामारी सुरु हुनुभन्दा अघि नै त्यहाँ भेन्टिलेटरको कमी रहेको बताइएको थियो । कोभिड–१९ का विरामीको उपचारका लागि एड्स र अत्यावश्यक दिमागी विरामीलाई भेन्टिलेटरको सुबिधाबाट बञ्चित गरिएको थियो । यसको जानकारी समेत विरामीको कागजपत्र हेरेपछि मात्रै बाहिर आएको हो ।

स्वास्थ्यकर्मीमाथि नैतिक प्रश्न

अल्जाइमर डिजिज इन्टरनेशनलका मुख्य कार्यकारी अधिकारी पाउला बार्बारिनोले वृद्ध उमेरका र उपचार आवश्यक रहेकालाई समेत बेवास्ता गरेको जानकारी पाएको र यस आधारमा कुनै पनि बिरामीमाथि भेदभाव हुन नहुने उनको भनाई छ ।

२१ मार्चमा ब्रिटेनको नेशनल इन्स्टिच्युट फर हेन्थ एन्ड केयर एक्सिलेन्सले नयाँ गाइडलाइन्स अनुसार ‘क्लिनिकल फ्रेलिटी स्केल’ जारी गरेको छ, जसमा १ देखि ९ नम्बर छ । एक नम्बर उनीहरुका लागि हो, जो सामान्य बिरामी छन् ।

जबकि ९ नम्बर अत्यधिक बिरामीका लागि हो । यसै आधारमा बिरामीको अवस्था जाँच गरेर सेवा दिन भनिएको छ । तर यो पनि पूर्ण रुपमा सही होइन । यो गाइडलाइनअनुसार केही प्रश्न सोधिन्छ । जसको आधारमा थप रणनीति तय गरिन्छ । तर, बिरामीसँग प्रश्न सोधिएको समयमा राम्रो अवस्था रहेको र पछि थप अवस्था बिग्रिएर भेन्टिलेटर समेत आवश्यक पर्नपनि सक्छ ।

ब्रिटिस मेडिकल एसोसिएसनले १ अप्रिलमा इथिकल गाइडेन्स डकुमेन्ट जारी गरेको थियो । जसमा चिकित्सकहरुले केही बिरामीबाट भेन्टिलेटर फिर्ता लिन सक्ने व्यवस्था गरिएको थियो । यसको उद्देश्य भनेको बाँच्ने सम्भावना भएकालाई बचाउन सकियोस् भन्ने हो ।

संसारभरमा बिरामीको अवस्था र स्वास्थ्य सम्बन्धि उपकरणको कमीलाई ध्यानमा राख्दै डाक्टरहरुलाई कडा निर्णय लिनका लागि दिशा निर्देश जारी गरिएको हो । यो निर्णय बढीभन्दा बढी बिरामीलाई बचाउनका लागि नै हो, तर यस्तो निर्णयले मानिसमा भय पैदा गर्दछ ।

यतिमात्रै होइन यस्तो कडा निर्णयले मेडिकल कर्मचारीको मानसिक अवस्थामा समेत नराम्रो असर पर्नसक्छ । चिकित्सक र मेडिकल कर्मचारीको तालिम नै जस्तोसुकै अवस्थामा पनि बिरामीलाई बचाउनेमा केन्द्रित हुन्छ ।

कतिपय स्थानमा त चिकित्सकहरुले यस्तो कडा निर्णयका कारण बिरामी बिदा लिएर बसेको समेत पाइएको छ । किनकि यस्तो कठिन परस्थितिको सामना गर्न उनीहरु मानसिक रुपमा तयार थिएनन् ।

पुरै संसारमा संकटको बादल मडारिएको छ । हामी सबै यस्तो कठिन अवस्थाको सामना गरिरहेका छौं, जस्तो अवस्थाबारे सायदै कसैले कल्पना समेत गरेका थिएनौं । तर यसबाट छुटकारा पाउने एउटै तरिका हो, सामाजिक दुरीको नियम पालना गर्ने ।

आफू सुरक्षित होऔं, आफन्तलाई सुरक्षित राखौं । सबैभन्दा महत्वपूर्ण भनेको नै चिकित्सकलाई यस्तो कडा निर्णय लिनुपर्ने अवस्था सिर्जना नगर्नु हो । डाक्टर, हामीले अहिले भोगिरहेको परिस्थितिका भगवान हुन् । हामीसँगै उनीहरु पनि सुरक्षित हुन आवश्यक छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, जेठ ७, २०७७ १२:०५