मकैमा अमेरिकी फौजी कीराको प्रकोप, किसान चिन्तित

A+ A A-

मोरङको मकै खेतीको ब्लक क्षेत्र रतुवामाई नगरपालिकामा अमेरिकन फौजी कीराको प्रकोप बढ्दै गएपछि किसानहरू चिन्तित भएका छन् ।

बन्दाबन्दीले दैनिक जीवनमा कठिनाई उत्पन्न भइरहेका बेला मकै उत्पादनको ब्लक क्षेत्र रहेको रतुवामाईको दक्षिणी भेगमा लगाइएको मकै खेतीमा यसपटक फौजी कीराको प्रकोप देखापरेपछि किसान चिन्तित् बनेका हुन् ।

सो नगरपालिकाको दक्षिणी क्षेत्रमा देखा परेको फौजी कीराको प्रकोप बढेयो वर्ष मकै उत्पादनसमेत घट्ने देखिएको छ । हाल रतुवामाई नगरपालिका–१, २, ३ र ४ मा फौजी कीराको प्रकोप बढी छ ।

रतुवामाईमा मात्र यसवर्ष ८ हजार विघा क्षेत्रफलमा मकै खेती लगाइएको नगरपालिकाले जनाएको छ । जसमध्ये सवैभन्दा बढी खेती गरिएको बडा नं. नं. १, २, ३ र ४ मै फौजी कीराको प्रकोप व्यापक देखिएको रतुवामाई नगरपालिकाको कृषि शाखाका प्रमुख नरहरी निरौलाले जानकारी दिए ।

ती वडाका झुर्किया, डोरीया, सोनापुर, कल्याणपुर, महादेवालगायत आसपासको क्षेत्रमा फौजी कीराले व्यापक नोक्सानी गरिरहेको किसानहरूले गुनासो गरेका छन् ।

रतुवामार्इं–४ झुर्कियाका कृषक भगतलाल शर्माले खेतमा लगाएको मकै बालीमा फौजी कीराले आतंक फैल्याएको बताए । ‘यो वषै मात्र ३ बिघामा मकै लगाएको छु । फौजी कीराले यस क्षेत्रका सयौँ विघाको मकैबाली नष्ट गरिरहेको छ । कुन औषधिले यो किरा मार्न सकिन्छ हामीलाई थाहा छैन । बजारबाट ल्याएर छिटेको कीटनाशकले काम गरेको छैन । चाँडै नियन्त्रण गरिएन भने यो वर्ष घोगा लाग्दै गरेको मकै सखाप हुने डर छ ।’ उनले भने ।

यो वर्ष २ विघा क्षेत्रफलमा मकैखेती गरेका सोही वडाका अर्का कृषक मो. नजिर मियाँले फौजी कीरा नियन्त्रणका लागि कुन विषादीको प्रयोग गर्ने भन्ने विषयमा समेत आफूहरू अलमलमा पर्दै आएको बताए । ‘कोरोनाको हल्लासँगै बन्द भएपछि निकै समस्या परिरहेका बेला हामीलाई अर्को पीडा थपिएको छ । कीराले कलिला मकैको घोघा दुलो पारेर सबै नष्ट गर्न थालेको छ । अझ घोघा नलागेको मकैमा कीरा लाग्दा सबै नष्ट हुन्छ ।’ उनले भने ।

रतुवामाई-२ का कृषक रामसेवक साहका अनुसार अन्यबालीको तुलनामा कम मिहिनेत बढी आम्दानी हुने हुनाले मकैखेतीमा आकर्षित भएर सोही बालीमै निर्भर किसानहरू फौजी किराको प्रकोपले यतिबेला कसरी नियन्त्रण गर्ने भन्ने अलमलमा छन् ।

दिनभरी मकैको बोटमा लुक्ने र रात परेपछि कीराले मकैको घोघा, डाँठ, पात र टुप्पा खाएर थोरै समयमा पनि धेरै बाली नष्ट गर्ने गरेको स्थानीय कृषि प्राविधिक हरिप्रसाद साहले बताए । ‘यो एकदमै ठूलो समस्या हो । २÷३ दिनभित्रै धेरै नष्ट गर्छ । प्रतिबिघा ७५ मनसम्म उत्पादन हुने मकैबालीमा फौजी कीराको प्रकोप देखिएपछि अब यसको समाधान कसरी गर्ने भन्ने विषयमा नगरपालिकालाई जानकारी गराएका छौँ’ उनले भने, ‘यसको चाँडै समाधान निकाल्ले प्रयास गरिने छ भन्नेमा आशावादी छौँ । फौजी कीरालाई नियन्त्रण गर्न नसके यसले मकै मात्रै होइन अन्य बालीमा पनि ठूलो क्षति पु¥याउने निश्चित छ ।’

रतुवामाई नगरपालिकाका कृषि शाखा प्रमुख नरहरी निरौलाले किरा पहिचान भइसकेको र नियन्त्रणका लागि काम सुरू गरिएको बताए । ‘यो विषयमा बाली संरक्षण प्रयोगशाला, प्रदेशको मन्त्रालय र कृषि निर्देशनालयमा जानकारी गराएका छौँ’ उनले भने, ‘हामीले हेरेर कीरा नियन्त्रण गर्ने औषधि व्यवस्थापन र प्रयोग गर्न अब किसानलाई सिफारिस गर्छौँ ।’ रतुवामाई मात्र नभएर दक्षिणपूर्वी मोरङका सुनवर्षी, रंगेली नगरपालिका, धपापालथान र कटहरी गाउँपालिका विभिन्न स्थानमा लगाइएको मकै बालीमा समेत फौजी किराको प्रकोप देखिएको छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, वैशाख २६, २०७७ १०:४५