जसपामा पेचिलो बन्दै शीर्ष नेताको मर्यादा

A+ A A-

राष्ट्रिय जनता पार्टी (राजपा) र समाजवादी पार्टी (सपा)को एकीकरण पछि बनेको जनता समाजवादी पार्टी (जसपा)मा शीर्ष नेताहरूको व्यवस्थापन चुनौतीपूर्ण देखिएको छ । नेताहरूको मर्यादाक्रम निर्धारण मुख्य चुनौतीका रूपमा रहेको विशलेषकहरू बताएका छन् ।

समाजवादी पार्टी फुटको संघारमा रहेको बेला आश्चर्यजनक ढंगले दुवै पार्टीको एकीकरण भएको थियो । एकीकरणकै बेला पहिलो अध्यक्षमा महन्थ ठाकुर र दोस्रो अध्यक्षमा बाबुराम भट्टराईलाई राख्ने सहमति भएको छ । त्यसबाहेक अरू विषयमा पछि छलफल गर्ने समझदारी बनेको नेताहरूले बताएका छन् । तेस्रो, चौथो, पाँचो मर्यादा क्रममा कसलाई राख्ने भन्ने विषयलाई लिएर समझदारी भएको छैन ।

तत्कालीन राजपाका अध्यक्षमण्डलका राजेन्द्र महतो, अनिलकुमार झा, राजकिशोर यादव, महेन्द्रराय यादव शरतसिंह भण्डारी तथा तत्कालीन समाजवादी पार्टीका उपेन्द्र यादव, अशोक राई र राजेन्द्र श्रेष्ठको मर्यादाक्रम निर्धारणमा समस्या देखिएको छ । पार्टी एकीकरण प्रक्रियाका सबै घटनामा तत्कालीन राजपाका २ अध्यक्ष अनिल झा र राजकिशोर यादव सहभागी छैनन् । यद्यपि २ दिनअघि दुवैजनाले पनि पार्टी एकीकरणमा हस्ताक्षर गरिसकेका छन् । हस्ताक्षर गर्नका लागि दुवै जनाले कुनै वार्गेनिगं लगरेका छन सो पार्टीका कुने नेताले केही वताइरहेको छैन ।

समाजवादीका नेताहरूले तेस्रो मर्यादामा उपेन्द्रलाई राख्नुपर्ने माग राखेका छन् । तेस्रोमा उपेन्द्रलाई राखे चौथोमा राजेन्द्र महतोलाई राख्नुपर्ने महतोनिकटका नेताहरूको भनाइ छ । यसपछि अशोक राई, महेन्द्रराय यादव, राजेन्द्र श्रेष्ठ, शरतसिंह भण्डारी मध्ये कसलाई अगाडि राख्ने भन्नेबारेमा पहिलो दिनकै बैठकमा सामान्य छलफल भए पनि टुंगो लागेन ।

तत्कालीन राजपाका अरू ५ जना अध्यक्ष तथा तत्कालीन समाजवादी पार्टीका उपेन्द्र यादव, अशोक राई र राजेन्द्र श्रेष्ठको मर्यादाक्रम निर्धारणमा पनि समस्या देखिएको छ ।

दुवै पार्टीका नेताले बराबरीको सिद्धान्तका आधारमा एकीकरण भएको दाबी गरेका छन् । बराबरी सिद्धान्तकै आधारमा केन्द्रदेखि गाउँसम्म संगठनात्मक संचरना तयार हुने सो पार्टीका प्रभावशाली नेता राजीव झाले वताए । यस्तो भएमा राजपामा ६ अध्यक्ष छन्, समाजवादी पार्टीबाट पनि ६ अध्यक्ष ल्याउँदा १२ सदस्यीय अध्यक्षमण्डल बनाउनुपर्छ । अध्यक्षमण्डलमा कति सदस्य राख्ने वा अध्यक्ष मण्डल बनाउने/नबनाउने भन्ने विषयमा छलफल नै नभएको नेताहरूले बताए ।

अर्का नेता केशव झाले यो विषय छलफलबाटै सबै कुराको टुंगो लाग्ने बताए । उनले भने अहिले हामी दुवै पार्टी हस्ताक्षर गर्ने अभियानमा लागेका छौँ, चाँडै निर्वाचन आयोगमा हस्ताक्षर गरी बुझाउन कार्यक्रम रहेको छ ।

समाजवादी सरकारबाट बाहिरिनुअघि २ पार्टीबीच भएको छलफलमा नेतृत्वको विषयमा ३ वटा मोडेलमा कुराकानी भएको थियो । अध्यक्षमण्डल संरचनामा जाँदा मर्यादाक्रममा उपेन्द्रअगाडि राईलाई राख्न त्यतिखेर राजेन्द्र महतोले प्रस्ताव गरेका थिए यो प्रस्ताब गर्नुको पछाडि पहाडका जनजातिलाई पनि राख्नु रहेको महतोले एकीकरण अघि शिलापत्रसँग कुराकानीको क्रममा बताएका थिए । तर, यसमा उपेन्द्रले असहमति जनाएका थिए ।

केशव झाले सामूहिक नेतृत्व प्रणाली र एकल जिम्मेवारीमा पार्टी जाने बताए । शीर्ष नेता व्यवस्थापनका विषयमा कुनै समस्या नरहेको उनको भनाइ छ ।

केही नेताले ठाकुर र भट्टराईलाई अध्यक्षमण्डलमा राख्ने, उपेन्द्र, महतो, भण्डारी, महेन्द्र र राईको हकमा माथिल्लो तहको एउटा कुनै निकाय सिर्जना गरी उनीहरूलाई त्यहाँ राख्न १ जना वरिष्ठ नेताले सुझाव दिएका छन ।

राजपाका केन्द्रीय कमिटीमा ७ सय ९४ जना छन । महासचिव मात्रै ३१ जना छन् । समाजवादी पार्टीमा ४ सय ३१ जना केन्द्रीय कमिटी र १ हजार को संख्यामा संघीय परिषद रहेको छ । राजपा र समाजवादी पार्टीका हालका पदाधिकारीको व्यवस्थापन कसरी गर्ने भन्ने अर्को समस्या छ । राजपा र समाजवादीका केन्द्रीय सदस्यलाई नवगठित पार्टीको केन्द्रीय समितिमा राख्दा केन्द्रीय सदस्यको संख्या धेरै हुन्छ ।

यति ठूलो संख्यामा केन्द्रीय सदस्य बनाउन उपयुक्त नहुने विज्ञहरूको सुझाब रहेको छ । राजपाका १ पदाधिकारी भन्छन् एकीकरणका राति जसरी भए पनि २ पार्टीबीच एकीकरण प्रक्रिया टुंगोमा पुर्‍याउनैपर्ने बाध्यता थियो। नेता व्यवस्थापनको विषयमा कुराकानी भएको भए त्यो दिन वार्ता टुंगिने थिएन । त्यसैले यस विषयमा पछि छलफल गर्नेगरी एकीकरण प्रक्रिया टुंग्याएका थियौँ।

प्रतिनिधिसभा चुनावलगत्तै राजपा र समाजवादीबीच एकीकरणका लागि पटकपटक वार्ता भएको थियो । तर, नेतृत्वका विषयमा कुरा नमिल्दा निष्कर्ष निस्कन सकेको थिएन । खासगरी मर्यादाक्रममा पहिलो स्थानमा कसलाई राख्ने भन्ने विषयमै कुरा मिल्दैनथ्यो ।

‘यसपटक भने ठाकुरलाई पहिलो स्थानमा राख्न उपेन्द्र तयार भए। त्यसकारण एकीकरण प्रक्रिया सहजै टुंगोमा पुग्यो’, स्रोतले भन्यो।

एकीकरण प्रक्रिया टुंगिएको भोलिपल्ट एकीकृत पार्टीका नेताहरू निर्वाचन आयोग र संसद् सचिवालयमा सँगै गएका थिए । त्यसपछि उनीहरूले औपचारिक छलफल गरेका छैनन् । चाँडै छलफल हुने र बाँकी कुरा टुंगोमा पुर्‍याउने नेता राजीव झाले बताए । पार्टीलाई वैकल्पिक शक्ति मात्रै होइन मूल शक्ति बढाउने लक्ष्यका साथ बढेकाले कुनै समस्या नरहने उनले बताए । योग्यता र क्षमताको आधारमा पार्टी एकीकरण गरिने उनको कथन छ ।

झा र यादवको सहमती

समाजवादी पार्टी र राष्ट्रिय जनता पार्टी बीचमा भएको एकीकरणमा राजपा नेपाल अध्यक्षमण्डलका सदस्य अनिलकुमार झा र राजकिशोर यादवले पनि सहमति जनाएका छन् ।

२ पार्टीबीच एकीकरणका लागि सैद्धान्तिक सहमति भएको दिन यी दुई नेता अनुपस्थित भएपछि एकीकरणबारे विभिन्न आशंका गरिएको थियो । तर उनीहरूले पनि त्यसमा हस्ताक्षर गरी सहमति जनाएपछि पार्टी दर्ताको प्रकृया अगाडि बढेको जनाइएको छ ।

वैशाख १६ गते बसेको तत्कालीन राजपा नेपाल अध्यक्षमण्डलको बैठकले २ दल बीचमा भएको सहमतिलाई अनुमोदन गरेको छ । एकीकरणका लागि भएको सहमतिलाई अनुमोदन गर्ने माइन्युटमा अनिलकुमार झा र राजकिशोर यादवसहित तत्कालीन अध्यक्षमण्डलमा रहेका ६ जना सदस्यकै हस्ताक्षर रहेको छ ।

समाजवादी पार्टीसँगको एकीकरण विषयलाई लिएर यी दुईजना नेताले शुरुदेखि नै फरकमत राख्दै आएका थिए । उनीहरूले अरु दलसँग एकिकरण गर्नुभन्दा पहिले आफ्नै पार्टी ब्यवस्थित हुनुपर्ने अडानमा थिए । ६ दल मिलेर बनेको राजपा नेपालको महाधिवेशन गरि व्यवस्थित भएर ढंगले समाजवादी पार्टीलगायत अन्य दलसँग एकीकरण गर्नुपर्ने तर्क उनीहरूको थियो ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, वैशाख १९, २०७७ १८:२८