बैंकिङ क्षेत्रका ५ वर्ष : महाभूकम्पदेखि काेराेना महामारीसम्म

A+ A A-

ठ्याक्कै आजकै दिन अर्थात् १२ वैशाख २०७२ मा नेपालमा विनाशकारी भूकम्प गएको थियो । भूकम्पले ठूलाे मानवीय तथा आर्थिक क्षति गर्‍याे । बैंक तथा वित्तीय संस्थासँगै समग्र अर्थतन्त्र नै डामाडोल बनायाे ।

भूकम्पले खस्किएको अर्थतन्त्र र धराशयी बनेका बैंकहरू भूकम्पलगत्तै भएकाे नाकाबन्दीले थप धरमराएका थिए ।

महाभूकम्प गएकाे ५ वर्ष पुग्दा नेपाल अहिले पनि ठूलाे महामारीसँग जुधिरहेकाे छ । हुन त काेराेना भाइरस (काेभिड-१९)ले नेपाल मात्रै नभएर पूरै विश्व आक्रान्त छ ।

विकासाेन्मुख भएकाले हाम्राेजस्ताे मुलुकमा काेराेनाकाे संक्रमण बढ्दै गएमा अकल्पनीय क्षति हुने चिन्ता छ ।

भनिन्छ नि, घाउ पनि समयसँगै भरिँदै जान्छ । त्यसरी नै नेपालकाे अर्थतन्त्र पनि तङ्ग्रिनसक्दै कोरोना भाइरसको महामारीसँग जुध्नुपर्ने अवस्था सिर्जना भएकाे छ ।

१ महिनाअघिदेखि मुलुक पूर्ण लकडाउनमा छ । वित्तीय कारोबारहरू ८० प्रतिशतले घटेका छन् । अर्थतन्त्र चलायमान राख्न सक्ने अवस्था छैन ।

कोरोनाका कारणले मात्र अबको २ वर्ष बैंक तथा वित्तीय संस्था थलिने आँकलन गर्न थालिएको छ । यता, विश्व बैंकले पनि ७ प्रतिशतको हाराहारीमा रहेको नेपालको अर्थतन्त्र कोरोनाकै कारण २.१ प्रतिशतमा झर्ने अनुमान गरेको छ ।

यसले भूकम्पले दिएको जस्तै घाउ पुनः बल्झाउने देखिन्छ ।

भूकम्पलगत्तै छिमेकी देश भारतले लगाएको नाकाबन्दीका कारण बैंकमा तरलता अभाव चुलिएको थियो । भूकम्पले देशको आर्थिक वृद्धिदर ०.५९ प्रतिशतमा झरेको थियो । बैंकमा तरलता अभाव, आर्थिक गतिविधि सुस्ताएकाले अर्थतन्त्र थलिन पुग्याे ।

भूकम्पपछि कर्जा प्रवाह सुस्त भएको थियो भने अहिले कोरोनाले पुनः त्यस्तै, समस्या दोहोरिएकाे छ । बाह्य व्यापारका लागि बैंकहरूबाट जारी हुने एलसी पनि लगभग ठप्पजस्तै छ । बैंकहरू ठूला परियोजनामा लगानी गर्न डराएको अवस्था छ ।

लगानी गर्न बैंक वित्तीय संस्था तत्पर भए पनि कामदार विदेशी भएकाले मेगा प्राेजेक्टहरूमा काम ठप्प छ । काेराेना कारण मुलुकको आर्थिक क्षेत्र महाभूकम्पमा भन्दा बढी खस्किन सक्ने अर्थविदहरूको बताउँछन् ।

राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक प्रमुख कार्यकारी अधिकृत किरणकुमार श्रेष्ठ भूकम्पयताका ५ वर्ष बैंकिङ क्षेत्रका लागि बिर्सनलायक भएकाे बताउँछन् । २०७२ सालमा गएको महाभूकम्पले १४ वटा जिल्लामा नराम्रोसँग असर गर्दा ती जिल्लामा बैंकहरू पनि प्रभावित बनेका थिए ।कर्जा उठ्ने अवस्था थिएन । निर्माणका कामहरू पनि ठप्प थिए । यसले गर्दा बैंकहरूमा उच्च तरलता देखिएको थियो । उनले भने, मनोवैज्ञानिक त्राससँगै आर्थिक संकटहरू पनि चुलिँदै गएकाे थियाे ।

अहिले कोरोेनाका कारण भूकम्पको भन्दा ठूलो संकट आउन सक्ने भन्दै धेरैले चिन्ता व्यक्त गरिरहेका छन् । त्यसमाथि बैंकिङ क्षेत्र नराम्रोसँग थलिने अवस्था छ ।

यो ५ वर्षमा भूकम्पको माहामारी, बढ्दो बैंकिङ चोरी तथा ह्याकिङ, खराब कर्जामा वृद्धि, कर्जा विस्तारमा सुस्तताजस्ता थुप्रै समस्या बैंकिङ क्षेत्रले झेल्नुपरेकाे छ । अहिले झन् ठूलाे चुनाैती देखा परेकाे छ । अहिलेकाे चुनाैतीले कहाँसम्म पुर्‍याउँछ भनेर आँकलन गर्न सक्ने अवस्था छैन ।

लामो समयदेखि नेपालको अर्थतन्त्रलाई थेगिरहेको अधारस्तभको रूपमा रहेको रेमिट्यान्स अहिले ठप्प छ । विदेशमा गएर श्रम गर्ने नेपालीहरूले पठाउने पैसाले नै देश चलिरहेको अवस्थामा रेमिट्यान्स नै ठप्प हुँदा त्यसकाे प्रत्यक्ष असर बैंकिङ क्षेत्र तथा समग्र अर्थतन्त्रमा नै देखिइसकेको छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, वैशाख १२, २०७७ १४:०५