राष्ट्र बैंकको निर्देशन बैंकहरूले नै गरे उल्लंघन

A+ A A-

कोरोना भाइरस कोभिड–१९ को संक्रमण नेपालमा पनि दिन प्रतिदिन बढिरहेको अवस्थामा बैंक तथा वित्तीय संंस्था भने आफ्ना कार्यालय मात्र सुरक्षित राख्न लागिपरिरहेका छन् । बैंकमा नआउन ग्राहकलाई आग्रह गर्दै एटीएमको प्रयोग गर्न भने पनि एटीएम मेसिनबाट हुन सक्ने संक्रमणलाई भने नजरअन्दाज गर्दै आएको छ ।

राष्ट्र बैंकले लकडाउन सुरु हुनुपूर्व नै कोरोनाको जोखिमलाई मध्यनजर गर्दै बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूलाई सुरक्षाको साधन अपनाउन निर्देशन नै जारी गरिसकेको भए पनि बैंकहरूले एटीएम मेसिनमा एउटा स्यानिटाइजरसमेत राखेका छैनन् ।

एटीएम मेसिनअगाडि सुरक्षा गार्ड राखे पनि बैकहरूलाई ग्राहकको स्वास्थ्यलाई भने नजरअन्दाज गर्दै आएको हो ।

नेपालमा विभिन्न बैंक तथा वित्तीय संस्थाको एटीएम प्रयोगकर्ता मात्रै १ करोड छन् । ती १ करोड एटीएम प्रयोगकर्ता विनासुरक्षा एटीएम मेसिनको प्रयोग गर्दै आइरहेका छन् । तर, ग्राहककाे सुरक्षा हाम्रो दायित्व नारा नै लिएर विभिन्न बैंक तथा वित्तीय संस्था चलाइरहेकाहरूले पनि एटीएम प्रयोेगकर्ताको सुरक्षालाई भने अझै ध्यान पुर्‍याउन सकेका छैनन् ।

नेपाल इलेक्ट्रोनिक पेमेन्ट सिस्टम (नेप्स) का अनुसार उपत्यकाका बजार क्षेत्रमा एउटा एटीएम मेसिनबाट १ घण्टामा २० देखि २५ जनाले एटीएम कार्ड स्वीप गर्ने गर्दछन् ।

यसरी एउटा एटीएम मेसिनमा १ घण्टामा २० जनाको दरले कार्ड स्वीप गर्ने हो भने उपत्यकाका हजारौँ एटीएमकर्ता कोरोनाको उच्च जोखिममा रहन्छन् । तर, यसप्रति नियामक निकाय बेखबर बन्दै आएका छन् ।

एटीएम प्रयोगकर्ताको सुरक्षाको विषयलाई लिएर पटकपटक सामाचार सम्प्रेषण हुँदै आए पनि बैंकरहरूको एउटै जवाफ आउने गरेको छ– एटीएम प्रयोग गर्दा सुरक्षा आफैँ अपनाउनुपर्छ, बैंकले गर्दैन ।

कोरोनाबाट कति सुरक्षित छन् एटीएम , कस्ताे सावधानी अपनाउने ?

यदि एटीएम प्रयोगकर्ताको सुरक्षा बैंकले नलिने हो भने एटीएम प्रयाेगकर्ता कसरी सुरक्षित रहन सक्लान् ?

वीर अस्पतालका डाक्टर राम काफ्ले भन्छन्, अहिले तरकारी किन्दा वा पसलसम्म पुग्दा सर्वसाधारणले सुरक्षाका उपायहरू अवलम्बन गरेका छन् तर कुनै निकायले पनि एटीएम मेसिन प्रयोग कम गरौँ भनेका छैनन् । त्यसैले प्रयोगकर्ता घटेका छैनन् । एटीएम पनि अहिले संक्रमणको उच्च जोखिममा छ ।

काफ्लेका अनुसार एटीएम मेसिन छुँदा पनि कोरोना भाइरस सर्न सक्ने हुनाले थारै समयमा नै धेरै व्यक्तिहरूलाई सर्न सक्ने प्रचुर सम्भावना रहन्छ । उनी भन्छन्, एटीएम प्रयोग गर्दा हातमा स्यानिटाइजर, मुखमा मास्क लगाएर मात्र जाने । एटीएमबाट पनि सर्न सक्छ काेराेना, त्यसैले एटीएममा पनि स्यानिटाइजर स्प्रे गर्ने ।

यसरी सार्वजनिक रूपमा सबैभन्दा बढी प्रयोगमा आउने एटीएम मेसिनहरूमा लकडाउन भएको १ महिना बितिसक्दा पनि एउटा स्यानिटाइजरसमेत भेट्न सकिँदैन । यसप्रति सरोकारवाला कसैको ध्यान जान सकेको छैन ।

वाणिज्य बैंकका एक कर्मचारी भन्छन्, स्यानिटाइजर, पञ्जा राखे पनि चोरी भइहाल्छ, त्यही भएर राखिएको छैन ।

त्यसो त वाणिज्य बैंकका सीईओ किरण श्रेष्ठ पनि यसप्रति कुनै कदम नचालेको स्वीकार्छन् । उनी भन्छन्, अहिलेसम्म एटीएम मेसिन प्रयोग गर्न आउने व्यक्ति स्वयमले नै सुरक्षित भएर आउनुपर्छ ।

यता राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता गुणाकर भट्ट भने एटीएम मेसिन प्रयोगकर्ताहरूका लागि सुरक्षाका निम्ति कदमहरू यथाशीघ्र चाल्न १ महिनाअगावै निर्देशन दिइसकेको बताउँछन् । तर, राष्ट्र बैंककाे निर्देशन कुनै बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले अनुसरण गरेको पाइँदैन ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, वैशाख ११, २०७७ १२:२७