गाडी बनाउने कम्पनीका थेग्नै नसकिने शर्त

A+ A A-

लगानी बोर्डबाट नेपालमा गाडी उत्पादन र एसेम्बलिङ गर्ने अनुमति पाएको कोरियाली कम्पनीले नेपालले थेग्नै नसक्ने शर्त राखेको छ ।

१ चैतमा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको अध्यक्षतामा बसेको बोर्ड बैठकले कोरियाली कम्पनी मोट्रेक्सलाई ‘भेहिकल म्यानुफ्याक्चरिङ एण्ड एसेम्ब्ली प्लाण्ट’ राख्न अनुमति दिएको थियो ।

सो कम्पनीले गाडी उत्पादन र एसेम्वलिङ प्लाण्ट राख्नको लागि सरकारबाट १० अर्ब ५४ करोड रुपैयाँ लगानीको सैद्धान्तिक सहमति पाएको छ ।

कम्पनीले नेपाल सरकारसँग विशेष गरेर ४ वटा शर्त राखेको छ । यी शर्तले सरकारी अधिकारीलाई नै झस्क्याइदिएको स्रोतले बतायो ।

पहिलो शर्तको रुपमा कम्पनीले निश्चित अवधिको लागि आयकरमा छुट मागेको छ । लगानी बोर्ड स्रोतका अनुसार कम्पनीले मेसिनरीमा भन्सार छुट, पार्टसमा भन्सार छुट र १५ देखि २० बर्षसम्मको लागि ‘एस्क्लुसिभ राइट’ मागेको छ ।

मोट्रेक्सले मागेको एस्क्लुसिभ राइट भनेको अवको १५ देखि २० बर्षसम्म नेपालमा गाडी उत्पादन वा एसेम्बलिङको लागि अरु कम्पनीलाई लाइसेन्स नदिने भन्ने हो ।

‘अरु माग त लगानीकर्ताका स्वाभाविक जस्ता देखिन्छन् तर १५/२० बर्षको लागि एस्क्लुसिभ राइट माग्नु आश्चर्यको कुरा भएको छ, आजको खुल्ला बजारमा अब हामी फेरि लाइसेन्स प्रणालीमा जान सकिदैन,’ लगानी बोर्ड सम्बद्ध एक अधिकारीले भने ।

कस्तो कम्पनी हो मोट्रेक्स ?
नेपालमा गाडी उत्पादन गर्ने सैद्धान्तिक सहमति पाएको मोट्रेक्स कम्पनीसँग गाडी उत्पादनको अनुभव भने छैन । सन् २००१ मा दक्षिण कोरियामा स्थापना भएको सो कम्पनीले गाडीको लागि आवश्यक एसेसरिज उत्पादन भने गर्ने गरेको छ ।

मोट्रेक्स आफैले गाडी उत्पादन गरेको अनुभव नै नभएकोले यसले उत्पादन गर्ने गाडीको अन्तराष्ट्रिय ख्याति कति छ भन्ने प्रश्न नै भएन । एक सय बर्षजतिको लामो अनुभव भएका र नेपालमा धेरै विक्री हुने ब्राण्डहरु टाटा, हुन्डाई, किया, मारुती जस्ता कम्पनीले एसेम्बलिङ प्लाण्ट राख्न चासो नदेखाउनुले पनि सन्देह उत्पन्न भएको छ ।

कसरी आइपुग्यो मोट्रेक्स नेपालमा ?
अहिले सबैभन्दा चासो विषय नै यही भएको छ । गाडी उत्पादनको अनुभव नै नभएको विदेशी कम्पनीले नेपालमा एसेम्बलिङ उद्योग स्थापना गर्ने समाचारसँग धेरैले मोट्रेक्स कसरी नेपालमा आइपुग्यो भन्ने प्रश्न गरेका थिए ।

यो कोरियाली एसेसरिज उत्पादक कम्पनीलाई नेपाली व्यवसायी संजय प्रधानले नेपाल भित्र्याएका हुन् । संजय कस्मिक एयरका मालिक आरपी प्रधानका छोरा हुन् । वित्तीय रुपमा कमजोर भएपछि कस्मिक एयर बन्द भइसकेको छ ।

यो पनि हेर्नुस्
नेपालमै बने कतिमा पाइएला गाडी ?

यस्तै संजय प्रधान नै संचालक भएर केही दशक अगाडि स्थापित एभ्को इन्टरनेसनलले नेपालमा हुण्डाइ गाडीको विक्री वितरण गथ्र्याे । तर, वित्तीय अबस्था कमजोर भएर समयमै गाडी डेलिभरी गर्न नसकेपछि एम्को पनि बन्द भएको छ । अहिले हुण्डाइ गाडीको विक्री वितरण लक्ष्मी इन्टरनेसनलले गर्दै आएको छ ।

दलाली गर्ने कम्पनी हो ?
सरकारले सैद्धान्तिक अनुमति दिएको मोट्रेक्स कम्पनीलाई नेपाली निजी क्षेत्रले दलाली कम्पनीको संज्ञा दिएको छ । अबको २० बर्ष अरु कम्पनीलाई गाडी एसेम्बलिङ तथा उत्पादनको अनुमति नै नदिने शर्त राख्नुले आफूसँग लाइसेन्स भएको देखाएर विदशी कम्पनी खोज्दै हिड्ने कम्पनीको योजना रहेको शंका निजी क्षेत्रको छ ।

‘अरु प्रतिस्पर्धी नआउने व्यवस्था गरिदेऊ भनेर सरकारलाई भन्नुको अर्थ आफूसँग भएको लाइसेन्स देखाएर विदेशी कम्पनी भित्र्याउन सक्छु कि भन्ने आशा गरे जस्तो देखिन्छ, उहाँहरुको कुरा यही हो भने त यो कम्पनी गाडी उत्पादनको लागि नभइ दलालीको लागि स्थापना हुन लागेको हो,’ एक व्यवसायीले शिलापत्रसँग भने ।