कोरोनाले तुर्कमेनिस्तानलाई किन छुन सकेन ?

A+ A A-

अहिले कोरोना भाइरसले संसारका २ सय ११ मुलुक र क्षेत्रलाई त्राहिमाम बनाएको छ । तर, केही देश यस्ता पनि छन्, जहाँ अहिलेसम्म कोरोनाले १ जनालाई पनि छुन सकेको छैन । यीमध्ये एउटा देश हो तुर्कमेनिस्तान ।

यो मुलुकलाई नजिकबाट नियालिरहेकाहरू ठान्छन् कि यहाँको सरकारले सत्य लुकाइरहेको छ, जसबाट यो महामारीसँग जुध्ने प्रयासमा झट्का लाग्न सक्छ ।

संसारका अधिकांश मुलुक कोरोना महामारीसँग जुधिरहेका छन् । संक्रमण फैलिनबाट रोक्नका लागि धेरै मुलुकमा लकडाउन गरिएको छ । यस्तो समयमा तुर्कमेनिस्तानमा मंगलबार परेको विश्व स्वास्थ्य दिवसको अवसरमा साइकल र्‍याली आयोजना गरियो ।

मध्य एसियामा पर्ने यो देशले दाबी गरेको छ कि अहिलेसम्म मुलुकभित्र कोरोनाले १ व्यक्तिलाई पनि छुन सकेको छैन । तर, सेन्सरसिपका लागि चर्चित सरकारले दिएको आँकडामा भरोसा गर्न सकिन्छ त ?

तुर्कमेन हेल्थकेयर सिस्टमको अध्ययन गरिरहेका लन्डन स्कुल अफ हाइजिन एण्ड ट्रपिकल मेडिसिनका प्रोफेसर मार्टिन म्याक्की भन्छन्, ‘तुर्कमेनिस्तानको तर्फबाट आधिकारिक रूपले स्वास्थ्यसम्बन्धी जुन आँकडा जारी गरिएको छ, त्यसमा विल्कुल भरोसा गर्न सकिँदैन ।’

उनले भने, ‘बितेको दशकमा तुर्कमेनिस्तानको सरकारले आफ्नो मुलुकमा एचआईभी/एड्सको संक्रमण भएका १ बिरामी पनि नभएको दाबी गरेको थियो । यो आँकडा पनि भरोसायोग्य छैन । हामीलाई यो पनि थाहा छ कि सन् २००० को दशकमा उनीहरूले लगातार कैयौँ बिरामीको विवरण लुकाएका छन् । यसमा प्लेग पनि सामेल छ ।’

तुर्कमेनिस्तानमा धेरै मानिस कोभिड–१९ सँग डराउँछन्, हुन सक्छ यीमध्ये कतिपय पहिले नै संक्रमित भइसकेका छन् ।

कोरोनाको सामना गर्न एक्सन प्लान

राजधानी अश्गाबाटमा बस्ने एक व्यक्तिले न नछाप्ने सर्तमा भने, ‘मेरो चिनजानका एक व्यक्ति सरकारी एजेन्सीमा काम गर्छन् । उसले मसँग भन्दै थियो– यस विषयमा अरुसँग कुरा नगर्नु, कोरोना भाइरस यहाँ पनि फैलिइरहेको छ, मैले यसबारे सुनेको छु ।’

यद्यपि, तुर्कमेन प्रशासनले संक्रमणबाट बच्ने प्रयासमा भने जुटेको दाबी गरेको छ । मुलुकमा संयुक्त राष्ट्रको एजेन्सीसँग मिलेर कोरोना भाइरससँग जुध्नका लागि एक्सन प्लानमाथि चर्चा भइरहेको छ ।

संयुक्त राष्ट्र संघको रेसिडेन्ट को–अर्डिनेटर एलेना पनोवाले यो प्लानअन्तर्गत देशभरमा को–अर्डिनेसन, रिस्क कम्युनिकेसन, केसको विवरण, ल्याब टेस्टिङ र अन्य उपायहरूलाई लिएर चर्चा भइरहेको बताइन् ।

अहिलेसम्म मुलुकमा कोरोना भाइरसको संक्रमण नदेखिएको भन्ने तुर्कमेनिस्तानको दाबीसँग संयुक्त राष्ट्रसंघ सहमत छ त ? भन्ने प्रश्नमा उनले सिधा जवाफ दिन सकिनन् । बरु अकमकाउँदै भनिन्, ‘हामी आधिकारिक जानकारीमै भरोसा गरिरहेका छौँ । किनकि, अन्य देशमा पनि यस्तै छ । यसमा विश्वास, अविश्वासजस्तो कुनै कुरा छैन, किनकि यसरी नै काम हुन्छ ।’

एलेना पनोवा ठान्छिन् कि सुरुवातमै यात्राहरूमा रोक लगाउनुजस्ता उपायका कारण नै यहाँ संक्रमणको मामिला नदेखिएको हो । तुर्कमेनिस्तानले करिब १ महिनाअघि आफ्ना सबै जमिनी सीमाहरू बन्द गरेको थियो ।फेब्रुअरीमै चीन र अन्य केही देशको हवाई यात्रामा पनि रोक लगाइएको थियो । साथै, सबै अन्तर्राष्ट्रिय उडानलाई राजधानीको ठाउँमा तुर्कमेनाबादका लागि डाइभर्ट गरिएको थियो, जहाँ एक क्वारेन्टाइन जोन बनाइएको छ ।

यद्यपि, कतिपय स्थानीयवासीले बताएका छन् कि केही मानिस दुई साताअगाडि आइसोलेसनका लागि बनाइएको टेन्टमा बस्नुको साटो घूस दिएर क्वारेन्टाइन जोनबाट बाहिर आए ।

एलेना पनोवा भन्छिन् कि देशमा आउने हरेक व्यक्ति र लक्षण देखिएका सबैको परीक्षण गरिएको छ । यद्यपि, अहिलेसम्म कति मानिसको परीक्षण गरियो र तुर्कमेनिस्तानसँग कति टेस्ट किट छ, यस सम्बन्धमा भने उनले सटिक आँकडा दिन सकिनन् ।

उनले भनिन्, ‘सरकारी अधिकारीहरूसँगको कुराकानीमा हामीलाई सम्झाएका छौँ, उनीहरूले पर्याप्त परीक्षण गरेका छन् ।’

हेल्थ केयर सिस्टमको अवस्था कस्तो छ ?

कोरोना महामारीको संक्रमणसँग जुध्नका लागि तुर्कमेनिस्तानको हेल्थ केयर सिस्टम तयार छ त ?

यो प्रश्नमा पनावो भन्छिन्, ‘हामीलाई थाहा छैन । हामीलाई अधिकारीहरूले भनेका छन् कि उनीहरूले कैयौँ खालका तयारी गरेका छन् । हामीलाई विश्वास छ कि यहाँका अस्पताल सुविधा सम्पन्न छन् । यद्यपि, संक्रमण फैलियो भने हेल्थ सिस्टममा निकै दबाब पर्नेछ, जसरी अन्य मुलुकले अहिले खेपिरहेका छन् । त्यसैले तपाईंहरू जति नै तयारी गर्नुहोस्, त्यो कम नै हुन्छ । यसमा हामी पहिले देखि नै उनीहरूसँग कुरा गरिरहेका छौँ कि भेन्टिलेटर र अन्य आवश्यक उपकरण जुटाउन थाल्नुहोस् ।’

कोरोना संक्रमणलाई लिएर मानिसमा निकै जागरुकता आएको छ । शहरहरूको बीचबाट आवतजावतमा रोक लगाइएको छ, राजधानी अश्गाबाटमा आउनेहरूसँग डाक्टरको रिपोर्ट हुन जरुरी हुन्छ ।

हबैल रेमेडीमा पैयोग हुने एक खालको घाँस युजार्लिकलाई जलाएर निस्कने धुवाँ बजार र चोकमा कीटनाशकका रूपमा छोडिएको छ । राष्ट्रपति गुरबांगुली बेरदीमुहामेदोवले भनेका छन् कि यो घाँसको धुवाँबाट भाइरस मर्छ । यद्यपि, यो घाँसले भाइरस मरेको वैज्ञानिक प्रमाण भने छैन । तर, अन्य मुलुकको तुलनामा तुर्कमेनिस्तानको जनजीवन निकै सामान्य छ ।

क्याफे र रेस्टुरेन्सहरू खुलै छन् । विवाहमा भीड उस्तै छ । कोही मास्क लगाएका देखिँदैनन् । मानिसहरू ठूलो भीड हुने खालका कार्यक्रम आयोजना भइरहेको छ ।

यस्तो लाग्छ कि तुर्कमेनिस्तानमा कोरोना भाइरस महामारीको गम्भीरतालाई पूर्ण रूपमा नजरअन्दाज गरिँदै छ । (बीबीसीका अब्दुजलिल अब्दुरासुलोभले तयार गरेको सामाग्रीको शब्दानुवाद)

प्रकाशित मिति: मंगलबार, चैत २५, २०७६ १६:२६