‘लकडाउन’ले वृद्धाश्रम चलाउन समस्या

A+ A A-

कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) नियन्त्रणका लागि सरकारले घोषणा गरेको ‘लकडाउन’का कारण चन्दाकै भरोसामा रहेका वृद्धाश्रम समस्यामा परेका छन् । ‘लकडाउन’पछि दाताहरु आउन छाडेपछि जनकपुरधामको जानकी वृद्धाश्रम पनि अहिले समस्यामा परेको छ ।

‘लकडाउनपछि वृद्धाश्रम चलाउन समस्या भइरहेको छ । जेजे अभाव छ अहिले मैले नीजि रुपमा दिइरहेको छु’ जानकी वृद्धाश्रमका कोषाध्यक्ष ललित बजाजले भने, ‘लकडाउनअघि आश्रम चलाउन सजिलो थियो अहिले केही समस्या परेको छ । तर, भोजनमा भने कुनै कमी गरेका छैनौँ ।’

‘लकडाउन’पछि सहयोग नआएको थाहा पाएपछि मंगलबार बिहान राष्ट्रिय जनता पार्टीका महासचिव राजीव झा र डेरी व्यवसायी गोपाल साह दूध लिएर वृद्धाश्रममा पुगेका छन् ।

महासचिव झाले दाताहरुले वृद्धाश्रममा पनि ध्यान दिनुपर्ने बताए । कोरोना भाइरसबाट वृद्धाश्रम र अनाथ आश्रम पनि प्रभावित भएकाले सहयोग गर्न उनले सबैलाई आग्रह गरे । राहत वितरणमा दाताहरुले आश्रमलाई पनि प्राथमिकतामा राख्नुपर्ने महासचिव झाले बताए ।

जनकपुरधाम अञ्चल बस व्यवसायी संघका अध्यक्ष मनोज चौधरी पनि राहत लिएर वृद्धाश्रममा पुगेका छन् । उनले राहतको आवश्यक्ताका साथै वृद्धाश्रममा रहेका आमाको सुरक्षामा ध्यान दिनुपर्ने बताए ।

जनकपुरधामको जानकी वृद्धाश्रममा विभिन्न जिल्लाका १८ जना आमा आश्रय लिएर बसिरहेका छन् । आश्रममा बसिरहेका आमामध्ये धेरैका सन्तान छन् ।

धेरैका छोराछोरी, नातिनातिनी छन् । तर, आफ्नै सन्तानले घरबाट अपमानित गरेर निकालेपछि धेरै आमा बाध्य भएर आश्रमको ढोकासम्म आउने र केहीले आफैं छाेडेर जाने गरेको आश्रम सञ्चालक सीता अधिकारीले बताइन् ।

‘कोहीकोही आमा आफैं आश्रममा आउनुहुन्छ, कोहीलाई प्रहरी प्रशासनले पनि बाटो, गल्लीबाट उद्धार गरेर ल्याउने गरेका छन्,’ अधिकारीले भनिन्, ‘आश्रममा केही आमा भने सन्तान नभएका पनि छन् ।’

धनुषाको तुलसीकी ६३ वर्षीया हसमाया पौडेल, रघुनाथपुरकी ८२ वर्षीया लिला ढकाल, तनहुँ देवघाटकी ८६ वर्षीया देवी घिमिरे, बारा निजगढकी ८१ वर्षीया रुपा थापाले आश्रममा आश्रय लिएका छन् ।

जनकपुरधामकी सन्ध्या यादव, ८१ वर्षीया कमलीदेवी यादव, महोत्तरी हाथिलेटकी ६१ वर्षीया तुल्सा काफ्ले, धनुषाको वीरेन्द्रबजारकी ७७ वर्षीया कृष्ण कार्की, महोत्तरी भंगहा सीतापुरकी ८१ वर्षीय गणमाया दाहालले आश्रममा जीवन बिताइरहेका छन् ।

धनुषाको सबैलाकी ७७ वर्षीया रामपरी साह, झापाको बिर्तामोडकी ७१ वर्षीया लक्ष्मीदेवी पौडेल, जनकपुरधाम–८ की ६० वर्षीया गौरीदेवी भण्डारी, भारतको बिहारस्थित खजौलीकी ९१ वर्षीया देवसुन्दर देवी सिंह गरी १८ जना आमा जीवनको उत्तरार्धमा आश्रममा आएर शरण लिन बाध्य छन् ।

स्थापनाकालदेखि हालसम्म १ जना आमालाई मात्र उनका छोराले आश्रमबाट घर फिर्ता लिएर गएका छन् । ‘धनुषाको सबैलाकी एक आमा आश्रममा करीब ४ वर्षसम्म बस्नुभयो । दुई वर्ष अघि उहाँका छोराले घर फिर्ता लग्नु भएको छ,’ अधिकारीले भनिन् । नातिको बिहे भएकाले घरमा समाजले दबाब दिएका कारण उनलाई घर फिर्ता लैजान छोरा बाध्य भएको आश्रम सञ्चालक अधिकारीले बताइन् ।

आश्रममा रहेका आमाका कतिपय सन्तान लुकिछिपी भेट गर्न समेत आउने गरेका छन् । छोरीहरू खुलेआम भेट्न आउने गरे पनि छोराहरू लुकिछिपी भेट्न आउने गरेको अधिकारीले बताइन् ।

आश्रममा आमाको दिनचर्या

आश्रममा आउँदा आमाहरूको अवस्था एकदमै नाजुक हुने गर्छ । कतिपयलाई त आश्रममा प्रवेश गर्नुभन्दा पहिले २–२ पटक नुहाउँदा पनि भित्र लैजान नसक्ने अवस्थामा कपडा नभएको, घाउखटिरा भएको अवस्थामा हुन्छन् । जनकपुरको प्रादेशिक अस्पतालमा लगेर उपचार गराएर पनि आश्रममा ल्याउनुपर्ने अवस्था समेत हुन्छ । आश्रममा आइसकेपछि बिस्तारै आमाहरू तंग्रिने गरेका हुन्छन् ।

आमाहरूलाई आश्रममा बस्नका लागि छुट्टाछुट्टै बेड प्रदान गरिएको छ । बिहान ५ देखि ६ बजेसम्म सबै आमाहरू उठ्ने गर्छन् । नित्यकर्म गरेर बिहानै नुहाइधुवाई गरेर पूजापाठ समेत गर्छन् । बिहान ७ बजे चिया दिने गरिन्छ । त्यसपछि सबै आमाहरू भजनकीर्तन गर्छन् । बिहान १० बजे दाल, भात र तरकारी सहितको खाना दिने गरिन्छ । ‘खाना खाएर केही समय आराम गर्नुहुन्छ अनि २ बजे हामी फेरि सबै आमाहरूलाई चिया दिन्छौं,’ आश्रम सञ्चालक अधिकारीले भनिन्, ‘दिउँसो नास्ता भने हामीले पकाउँदैनौं, दिउँसो उहाँहरुले दाताहरूले दिने बिस्कुट, फलफूल, च्युरा, दालमोट आदि खानुहुन्छ ।’

‘साँझ खानामा रोटी तरकारी दिने गरिन्छ । भात दियो भने आमाहरूले टाउको दुख्यो भन्दै रोटी नै खानुहुन्छ,’ उनले भनिन्, ‘पहिलेपहिले १ गिलास राति खानामा दूध पनि दिन्थ्यौं तर बजेट अभावका कारण हाल दूध दिने गरिएको छैन ।’

केही आमाहरूले सामाजिक सुरक्षा भत्ता अन्तर्गत वृद्धभत्ता पनि लिने गरेका छन् तर, धेरैजसो आमा भने नागरिकता नै नभएका कारण यो सुविधाबाट बञ्चित छन् ।

वृद्धाश्रमको स्थापना

२०५३ मंसिर २० गते नेपाली कांग्रेसकी नेतृ लिला कोइरालाले असहाय वृद्ध महिलाको सुरक्षाका लागि जानकी वृद्धाश्रम स्थापना गरेकी थिइन् । उनी महिला, बालबालिका तथा सामाजिक कल्याण विकास मन्त्री भएका बेला आश्रमको स्थापना गरिएको थियो । स्थापनाकालमा ५ जना आमालाई राखेर आश्रम सञ्चालन गरिएको थियो । त्यसको ६ महिनापछि आश्रममा १६ जना आमा बस्न थाले ।

भाडाकै घरमा आश्रम सञ्चालन गरिएको थियो । शुरूमा २ वटा कोठा भाडामा लिइएको थियो भने पछि जनकपुरको भानुचोकमा २ तले घरमा १६ वटा कोठा सहितको फ्ल्याट भाडामा लिएर ९ वर्षसम्म आश्रम सञ्चालन भएको थियो ।

त्यसपछि गुठी संस्थान मातहत रहेको राजगुठी रत्नसागर मठका महन्थ रामप्रकाश दास वैष्णवले आश्रमका लागि साढे २ कठ्ठा जमिन प्रदान गरे । ‘जनकपुर अञ्चल प्रहरी कार्यालयका तत्कालीन प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक डा. चुडाबहादुर श्रेष्ठले विभिन्न ठाउँबाट आर्थिक सहयोग चन्दामा जुटाएर आश्रमका लागि नयाँ भवन बनाउनुभयो,’ सञ्चालक अधिकारीले भनिन् । भवन निर्माणका लागि समाज कल्याण मन्त्रालयले पनि ११ लाख रुपैयाँ आर्थिक सहयोग प्रदान गरेको थियो । २०६२ सालमा आश्रमको नयाँ भवनको उद्घाटन गरिएको थियो । हाल आश्रममा भान्साबाहेक बस्ने १६ वटा कोठा छन् ।

आश्रममा ५० जना आमालाई राख्न सक्ने क्षमता छ तर बजेट अभावका कारण राख्न नसकिएको सञ्चालक अधिकारीले बताइन् । गत वर्ष प्रदेश सरकारले पनि ४ लाख रुपैयाँ दिएको थियो । जनकपुरधाम उपमहानगरपालिकाले पनि ३ लाख सहयोग गरेको थियो । त्यसरी सहयोग गर्नुभन्दा सरकारले नै काठमाडौंको पशुपतिनाथमा रहेको वृद्धाश्रमजस्तै स्वामित्व ग्रहण गर्नुपर्ने कोषाध्यक्ष बजाजले वताए ।

उनका अनुसार अहिले आश्रममा मासिक १ लाख रुपैयाँसम्म खर्च हुन्छ । आश्रममा ६ जना कर्मचारी कार्यरत छन् । यो आश्रममा लिला कोइराला अध्यक्ष, पवन ठाकुर उपाध्यक्ष, रामनृत्य शर्मा सचिव र ललित बजाज कोषाध्यक्ष छन् ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, चैत २५, २०७६ १०:०४