केहीलाई कुटाइको डर, धेरैलाई छाक टार्नै सकस

A+ A A-

विश्वका लागि ‘टाउको दुखाइ’ बनेको कोरोना भाइरस (कोविड–१९)को प्रकोप फैलिन नदिन सरकारले ‘लकडाउन’को समय थपेको छ । यसअघि ७ दिनका लागि गरिएको लकडाउनको समय पुनः ७ दिन थप गरिएको हो ।

यो सरकारको बाध्यकारी कदम भए पनि लकडाउनको सातौँ दिनसम्म आइपुग्दा प्रदेश १ का विभिन्न जिल्लाको जनजीवन कष्टकर बन्दै गएको छ । खासगरी बजार क्षेत्रमा दिनभर काम गरी बेलुका छाक टार्ने वर्ग समस्यामा परेको छ ।

यसबाहेक अत्यावश्यक सामग्री र आवतजावतमा समेत सर्वसाधारणले समस्या भोग्नुपरिरहेको छ ।

अति आवश्यक बैंकिङ सेवा, औषधि, खाद्यवस्तु, पानी, दूध, फलफूल, तरकारी, पशुपन्छी र माछाको दाना, कुखुराका चल्ला ढुवानी गर्ने र फर्केर जाने सवारी साधनलाई नरोक्ने निर्णय सरकारले गरेको छ । तर, कतिपय स्थानमा प्रहरीका कारण होस् वा व्यवसायी र सेवाप्रदायकका कारण यो निर्णय कार्यान्वयन नहुँदा सर्वसाधारणले दुःख पाएका छन् ।

झापा बिर्तामोड

झापाको बिर्तामोडमा मानिसहरू बाहिर निस्कन डराइरहेका छन् । उर्लाबारीमा प्रहरीसँग मिलेर मेयरले नै मान्छे कुटेको भिडियो भाइरल भएपछि धेरै मानिस अत्यावश्यक सामान लिनका लागि पसल जानसमेत डराएका हुन् । बिर्तामोडका स्थानीय पुस्कर रेग्मीका अनुसार कतिपयको घरमा खाने कुरा सकिएर समस्या हुन थालेको छ । ‘भनसुन गर्दा पुलिसले सामान किन्न त छाडिदेला तर ठाउँठाउँमा प्रहरीले मान्छे कुटेको भिडियो हेरेकाहरू घर बाहिर निस्कन डराइरहेका छन्’, रेग्मीले भने ।

दिनभर काम गर्दा मात्र चुलोमा आगो बल्ने वर्गका मानिसहरू समस्यामा पर्न थालेको अर्जुनधारा रोडकी मीना चौलागाईंले बताइन् । ‘हाम्रो छेउछाउका कतिपय व्यक्ति खानेकुरा सकियो भन्दै छन् । लकडाउन हुनुभन्दा अघि उनीहरू दिनभरी काम गरेर बेलुका बजारबाट खानेकुरा किनेर ल्याउँथे र खान्थे’, उनले भनिन् ।

मोरङ

लकडाउनका कारण प्रदेश १ को राजधानी एवं औद्योगिक शहर विराटनगर पनि ठप्प छ । सरकारले गरेको आग्रहलाई पालना गर्दै प्रायः मानिस घरबाहिर निस्किएका छैनन् ।

बेलुकाको समयमा मात्रै विराटनगरमा तरकारी, खाद्यान्न किनमेलका लागि मानिसहरू बजारमा निस्किएका देख्न सकिन्छ । औषधि पसलमा भने मानिसहरूको भीड लाग्ने गरेको छ ।

ग्यासको जोहोमा पनि मानिसहरू लागेका देखिन्छन् ।

एक कम्पनीको ग्यास अर्काे कम्पनीले नसाट्दा उपभोक्ता मारमा छन् । विराटनगरमा प्रेस, एम्बुलेन्स, खानेपानी, दूध, अस्पतालका सवारी साधन, प्रहरी, शववाहन मात्र सडकमा गुडेका छन् । भित्री सडकमा भने फाटफुट्ट मोटरसाइकल चलेका छन् र साना किराना, चिया पसल खुलेका छन् ।

प्रहरीले चोक–चोकमा चेकजाँचलाई कडाइ गरेको छ भने सडकमा देखिएका मानिसलाई घरभित्रै बस्न आह्वान गरिरहेको जिल्ला प्रहरी कार्यालयका प्रहरी उपरीक्षक विश्व अधिकारीले बताए ।

मजदुरलाई समस्या

तर, यो शहरका मजदुरहरूले लकडाउनको बढी मूल्य चुकाउनुपरेको छ । दिनभरि काम गरेर बेलुका पारिश्रमिक लिएर छाक टार्ने वर्ग समस्या परेको हो । यस्ता मानिस काममा जान पाएका छैनन् ।

विराटनगर बिजुली अफिसपछाडि डेरा गरी बस्ने भोजपुरका ध्रुव आले ढलसम्बन्धी काम गर्छन् । अहिले उनको काम ठप्प छ । ‘कसैले घरको धारा बनाउन फोन गरे भने पनि जाने गरेको थिएँ’, फोन त आउँछ तर जान पाइँदैन, रोगले भन्दा पनि भोकले मरिएलाजस्तो पो लाग्न थाल्यो’, उनले गुनासो गरे ।

दिनभर रिक्सा चलाएर जीवनयापन गर्दै आएका विराटनगर तीन टोलीयाका हरिहर साह चढ्ने मान्छे पाए पिटाइ खाँदै भए पनि रिक्सा चलाउने बताउँछन् । ‘रोग फैलिन नदिन सरकारले ठीकै गरेको होला । तर, हामीजस्ता गरिब चाहिँ घरमै मर्नु ?’, उनले प्रश्न गरे, ‘मैले काम गर्न नपाएको ७ दिन भयो । मेरो घरका ५ जना मेरो कमाइमै निर्भर छन् । अब म उनीहरूलाई कसरी बचाऊँ ?’

दुहबी

पूर्वी नेपालको विराटनगर र इटहरीबीच पर्ने दुहबी दर्जनौँ ठूला कलकारखाना भएको औद्योगिक क्षेत्र हो । लकडाउन हुँदा यहाँका हजारौँ ज्यालादारी मजदुर आर्थिक मारमा परेका छन् ।

यही कुरालाई मध्यनजर गरी नगरपालिकाले खाने कुरा अभाव भएका नगरवासीका लागि खाद्यान्न व्यवस्थापन गर्न थालेको छ । नगरपालिका प्रमुख वेदनारायण गच्छदारका अनुसार १२ वटै वडा कार्यालयसँग समन्वय गरी विपन्न मजदुरको तथ्यांक संकलन गर्ने काम भइरहेको छ ।

‘मजदुरी गर्नेहरूमध्ये कसलाई राहत बढी खाँचो छ र छैन भन्ने हामीलाई थाहा छ’, त्यस्ता वर्गलाई हामी भोकै हुन दिँदैनौँ’, उनले भने ।

यद्यपि, दुहबीका कतिपय ठाउँका मजदुरले हातमुख जोर्न समस्या परेको गुनासो गरेका छन् । दुहबी बजारस्थित एक पसलमा काम गर्दै आएका पवनकुमार राम एक हप्तादेखि काम नचल्दा घरमा समस्या परेको बताउँछन् । ‘नगरपालिकाले दिने त भनिरहेको छ तर हामीलाई समस्या परिसक्यो’, उनले भने ।

तथ्यांक संकलन नसकिएको भए पनि खाना वितरण गर्नुपर्नेको संख्या कम्तिमा ५ हजार हुने मेयर गच्छादारको अनुमान छ । यो नगरपालिकामा ५६ हजार जनसंख्या छ ।

इटहरी

सुनसरीको इटहरी दिनभर सुनसान हुन्छ भने साँझमा छिटफुट मानिस देखिन्छन् । यहाँका ज्यालादारी श्रमिक पनि लकडाउन लम्बिदा समस्यामा परेका छन् । इटहरी उपमहानगरपालिकाका नगर प्रमुख द्वारिकलाल चौधरीले अति विपन्न र ज्यालादारी मजदुरलाई समस्या पर्न नदिन नगरपालिकाले विशेष राहत प्याकेज ल्याउँदै गरेको बताए ।

पैसा हुनेका लागि भने जुनसुकै सामान घरैमा आउँछ । गोरखा डिपार्टमेन्टसहितका ठूला सुपर मार्केटले घरमै सामान ल्याइदिन्छन् ।

धरान

धरानमा दैनिक ज्यालादारी काम गरिखाने मजदुर लकडाउनको समयमा भोकभोकै पर्न थालेका छन् । यस्तो अवस्था आएपछि सम्बन्धित वडाले मजदुरलाई दाल, चामललगायतका खाद्यान्नसहित आवश्यक औषधि वितरण गर्न थालेका छन् ।

हालै मात्र वडा नम्बर १४ का वडाअध्यक्ष कृष्ण भट्टराईले दैनिक ज्याला मजदुरी गरिखाने जनतामध्ये पहिलो चरणमा ५ परिवारको पहिचान गरी प्रत्येक परिवारलाई १५ केजी चामल, २ केजी आलु र १ केजी दाल वितरण गरे ।

बराहक्षेत्र

सुनसरीको बराहक्षेत्र नगरपालिकाका–६, ठाकुरबारीका पञ्चु चन्द्रवंशी सिसौली घाटमा डुंगा चलाउँथे । तर, लकडाउन भएपछि आवतजावत बन्द भएपछि ८ दिनदेखि उनी घरमै छन् । ‘यसो हजार–पन्ध्र सय कमाइ गरी त्यसैले दैनिक गुजारा चलाउँथेँ । लकडाउन लम्बिँदा मलाई समस्या पर्न थालेको छ ।’

नगरपालिकाभित्र पर्ने चतारा, बाङ्गे, चक्रघट्टी पनि सुनसान छन् ।

उदयपुर

उदयपुरको गाईघाटमा साँझपख मानिसहरू छिटफुट देखिन्छन् । तरकारी र आवश्यक सामग्री किन्ने मानिस बाहिर निस्कने गरेका छन् । दिनभर सडक र मुख्य चोक सुनसान देखिन्छन् ।

गाईघाटका भित्री भेगका मानिसहरू खेतीपातीमा व्यस्त छन् ।

बेलका नगरपालिका

उदयपुरको बेलका नगरपालिकाका मुख्य चोकमा लकडाउनको पूर्ण प्रभाव परेको छ । तर, लकडाउन लम्बिँदा यहाँ पनि ज्यालादारी मजदुरको दैनिकी कष्टकर बनेको छ । अटो चलाएर गुजारा गर्दै आएका कतिपय मजदुर लकडाउन पुनः थपिएसँगै आत्तिएका छन् ।

बेलका नगरपालिकाले पनि ज्यालादारी मजदुर र अति विपन्नका लागि विशेष प्याकेजको तयारी गरिरहेको नगर प्रमुख दुर्गाकुमार थापाले बताए । उनका अनुसार एक कोष स्थापना गरी सहयोग माग गरिएको र कतिपय व्यक्तिले त्यसमा सहयोग उपलब्ध गराएका छन् । नगरपालिकाले विपन्न र दैनिक ज्यालादारी मजदुरका लागि रासनसहितका अत्यावश्यक सामग्री वितरण गर्न थालेको थापाले बताए ।

कोरोना भाइरसको संक्रमण रोक्न देशभर बन्दाबन्दी गरिएपछि ज्याला मजदुरी गर्नेहरू समस्यामा परेका हुन् । उनीहरूको यस्तो समस्या समाधान गर्न कतिपय स्थानीय सरकारले राहत वितरण गर्न थाले पनि धेरै ठाउँका मजदुरहरू मारमा छन् ।

११ चैतदेखि १ साताका लागि बन्दाबन्दी गरिएको थियो । विभिन्न देशबाट आएका व्यक्तिमा संक्रमण देखिन थालेपछि बन्दाबन्दी फेरि ७ दिन लम्ब्याइएको छ । यद्यपि, दिनभर कमाएर बेलुका खानुपर्ने मजदुरका लागि लकडाउन कठोर बनेको हो ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, चैत १८, २०७६ १२:०१