महानगरले सुरु गर्‍यो ‘नेपाल कोभिड-१९ निगरानी प्रणाली’

A+ A A-

कोरोना भाइरस (कोभिड १९) को सम्भावित महामारीमाथि निगरानी गर्न काठमाडौं महानगरपालिकाले आइतबार ‘नेपाल कोभिड १९ निगरानी प्रणाली’ सार्वजनिक गरेको छ । महानगरका प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यले प्रणाली विकासकर्ताहरूलाई आ–आफ्नै ठाउँबाट भिडियो कन्फरेन्समा जोडेर सभागृहबाट प्रणालीको शुभारम्भ गरेका हुन् ।

सफ्टवेयर विकासकर्ता सूचना प्रविधि विशेषज्ञले प्रणाली विकास गरेका हुन् । प्रणालीमा प्राप्त सूचनालाई रोगसँग सम्बन्धित विशेषज्ञ डाक्टर, तथ्याङ्क विशेषज्ञ, भौगोलिक सूचना–प्रविधि विषेषज्ञले तथ्य विश्लेषण गरेर त्यसका आधारमा जिज्ञासु प्रयोगकर्ता र महानगरकाे अवस्थाका बारेमा प्रणालीले सूचना दिन्छ । तथ्य विश्लेषणपछि बिरामीले सावधानी अपनाउनुपर्ने नपर्ने, घरमै सुरक्षित बसे हुन्छ कि स्वास्थ्य संस्थामा जानुपर्छ ? विशेषज्ञ स्वास्थ्य सेवा आवश्यक पर्छ कि ? जस्ता बिरामीकाे अवस्था थाहा पाउन सकिन्छ ।

महानगरका अनुसार यस प्रणालीबाट संक्रमणको आशंका भएका व्यक्तिहरू अस्पताल गएर भीड हुने अवस्थामा कमी ल्याउँछ । महानगरले तथ्यमा आधारित स्वास्थ्य सेवा प्रवाह गर्ने वातावरण पाउँछ र व्यक्तिले घरबाटै सेवा पाउने अवसर पाउँछन् ।

‘पछिल्लो संवेदनशील परिस्थितिलाई ध्यानमा राखेर यो प्रणाली विकास गरिएको हो । कतिपय बेलामा व्यक्तिको सावधानीले मात्र पनि सेवा प्रवाहलाई सहज बनाउँछ । सेवा दिनुपर्ने ठाउँमा उपचार नगरी नहुने बिरामी मात्र भए भने सेवाप्रवाहमा अनावश्यक प्रक्रिया, झन्झट र खर्च गर्नु पर्दैन । हामी हाम्रा सेवालाई चुस्त र व्यवस्थित बनाउँदै लाँदै छौँ,’ प्रणाली शुभारम्भपछि प्रतिक्रिया दिँदै प्रमुख शाक्यले भने ।

अहिलेसम्म प्राप्त ज्ञान र अनुभवबाट विश्व स्वास्थ्य संगठनले सार्वजनिक गरेको तथ्यका आधारमा तयार पारिएको प्रणालीले कोभिड–१९ को संक्रमणको सम्भावनालाई सजिलोसँग पहिचान गर्न र व्यक्तिको स्थितिको गम्भीरता आफैँले स्वमूल्याङ्कन गर्न सघाउने उनले बताए । यसलाई थप व्यवस्थित गर्न आवश्यक पर्दा हामी महानगरपालिकाको सहयोगमा सञ्चालन भएको नेपाल एम्बुलेन्स सेवा (१०२) लाई परिचालन गरेर सेवा छिटो र उपचारलाई गुणस्तरीय बनाउने उनले बताए ।

यो प्रणाली अहिलेका लागि कोभिड नियन्त्रणका लागि तयार गरिएको प्रणालीका विकासकर्ता एवं सूचना प्रणालीविज्ञ भूषणराज श्रेष्ठले बताए । ‘तर, महामारी नियन्त्रणमा आइसकेपछि पनि यसलाई महानगरले नियमित प्रयोगमा ल्याउन सक्छ,’ श्रेष्ठले भने, ‘महामारी नियन्त्रणका लागि विश्व अनुभवबाट प्राप्त ज्ञानको प्रयोग काठमाडौंका लागि नयाँ हो । मलाई संक्रमण भयो कि भनेर मनमनै डर राख्ने तर स्वास्थ्यकर्मीको पहुँचमा जान अप्ठ्यारो मानिरहेका व्यक्तिहरूका लागि यो सजिलो उपाय हो ।‘

नेपाल रिसर्च एडुकेसन नेटवर्क, जनस्वास्थ्य सरोकार ट्रष्ट, इनोभेटिभ सोलुसन, नेपाल डिजास्टार–इमर्जेन्सी मेडिसिन सेन्टरलगायतका संघसंस्थाको साझेदारितामा यो प्रणाली विकास भएको हो ।

प्रणालीले महामारी नियन्त्रण गर्नु पर्ने जटिल परिस्थितिमा संघीय सरकार, प्रदेश सरकार र स्थानीय सरकारबीच समन्वयन गर्न र एकीकृत कार्यक्रम तर्जुमा गर्न मद्दत गर्नेछ । त्यस्तै, संक्रमणको शंका लागेका व्यक्तिले अनावश्यक चिन्ता र मानसिक तनाव लिएर बस्नुको सट्टा आफ्नो यथार्थ स्थितिबारे उपयुक्त स्राेत र विधि तथा वस्तुगत रूपमै स्पष्ट भएर उपयुक्त निर्णय प्रणालीले सहयोग गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।

प्रणाली सार्वजनिक गर्ने अवसरमा उपप्रमुख हरिप्रभा खड्गी श्रेष्ठ, प्रवक्ता एवं वडा १५ का अध्यक्ष ईश्वरमान डंगोल, प्रशासन विभागका प्रमुख नमराज ढकाल, सूचना प्रविधि विभागका निमित्त प्रमुख युवराज खनाल र जनस्वास्थ्य महाशाखाका प्रमुख नरेन्द्रबिलास वज्राचार्य सहभागी थिए ।

कसरी लिन सकिन्छ जानकारी ?

तपाईंहरू सबैले यो एप्लिकेसन गुगलको ‘प्लेस्टोर’ बाट डाउनलोड गरी इन्स्टल गर्न सक्नुहुन्छ । यसको प्रयोग गर्दा त्यसमा सोधिएका तपाईंको अवस्थाका बारेका केही प्रश्नको उत्तर दिनुपर्छ । मानौँ, तपाईंलाई डाक्टरबाट चेकजाँच भइरहेको छ । अवस्थाको परिवर्तनका बारेमा थाहा दिन बिहान, दिउँसो र बेलुका गरी दिनको तीन पटक आफ्नो स्थितिबारे थाहा दिनुपर्नेछ । यसरी सोधिएको प्रश्नको तपाईं वा तपाईंको आफन्तसँग सम्बन्धित सूचना पठाएपछि ड्यासबोर्डमा रहेका डाक्टरलगायतका स्वास्थ्यकर्मीहरूले तत्काल देख्नेछन् र अनुगमन सुरु गर्नेछन् ।

तपाईंले पठाउनुभएका सूचना सर्भरमा संग्रह हुनेछ । यहाँ तपाईंले कुन शहर वा ठाउँबाट सूचना भर्नुभएको हो भन्ने कुरा थाहा हुनेछ । प्राप्त सूचना विश्लेषण गरेर ड्यासबोर्डमा रहेका स्वास्थ्यकर्मीले तपाईं कोभिड-१९ (कोरोना)को जोखिममा हुनुहुन्छ कि हुन्न । त्यो जोखिम छ भने कति छ ? स्थिति कुन दिशातर्फ जाँदै छ, निको हुँदै छ कि रोग बढ्दै छ ? भन्ने सूचना पाउनेछन् । उनीहरूले पाएको सूचनाका विश्लेषण गरेर तपाईंलाई तपाईंको अवस्थाका बारेमा एप्लिकेसनबाट थाहा दिनेछन् । यसमा तपाईं घरमै ‘सेल्फ क्वारेन्टाइन’मा बस्नुपर्ने नपर्ने, अस्पतालमा भर्ना हुनुपर्ने वा नपर्ने सल्लाह दिनेछन् ।

यससँग सम्बन्धित सूचनासम्बन्धी अधिकार महानगरपालिकासँग मात्र हुनेछ । यसमा बिरामीको गोपनीयतालाई सुरक्षित राखिनेछ । यसरी सल्लाह दिनका लागि आपतकालीन स्वास्थ्यविज्ञ डा. रमेशकुमार महर्जन, जनस्वास्थ्य विज्ञ डा. सरोज धिताल सूचना प्रणालीविज्ञ भूषणराज श्रेष्ठलगायतको टोलीले काम गर्नेछ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, चैत १७, २०७६ १३:०८