कोरोना भाइरस : कोसी टप्पुमा जे देखियो

A+ A A-

सुनसरीको बराहक्षेत्र नगरपालिका–९ स्थित कोसी टप्पुमा २ सय शय्याको क्वारेन्टाइन बनाउने प्रदेश १ सरकारको तयारी छ । यद्यपि, अहिलेसम्म क्वारेन्टाइन निर्माणको प्रक्रिया अघि बढाइएको छैन । तर, स्थानीयवासी भने क्वारेन्टाइन बन्न लागेको प्रति त्रस्त छन् ।

कोरोना भाइरस, यसको लक्षण र जोगिन अपनाउनुपर्ने विधिबारे अनभिज्ञ हुँदा उनीहरू क्वारेन्टाइन बनाउन लागिएको विषयलाई लिएर तर्सिएका हुन् ।

‘पहिलो कुरा त यहाँका स्थानीयवासीलाई क्वारेन्टाइन भनेको के हो थाहा छैन’, स्थानीय अगुवा रामबली चौधरीले भने, ‘कोरोना भाइरसबारे पनि ९० प्रतिशतभन्दा धेरैलाई थाहै छैन । उनीहरू ठूलो रोग लागेकालाई सरकारले यहाँ ल्याएर राख्न लागेको भन्ने ठानेर विरोध गर्न थालेका छन् ।’

सामाजिक सञ्जाल चलाउने यस क्षेत्रका युवामा समेत कोरोना भाइरसका लक्षण र बच्ने उपायबारे पूर्ण ज्ञान पाइँदैन । ‘फेसबुकमा कोरोना भाइरसबारे अलिअलि हेरेको छु । तर के हो भन्ने मलाई थाहा छैन’, स्थानीय २३ वर्षीय सन्तोष राजवंशीले भने ।

स्थानीय दामोदर चन्द्रवंशीलाई भने आफ्नो घर छेउमा क्वारेन्टाइन किन बन्न लागेको भन्ने कुरा थाहा छैन । उनले भने, ‘अस्ति केही मान्छे आएर हेरेर गएका छन्’, घरभन्दा करिब १ किलोमिटरको दूरीमा रहेको क्षेत्रतिर इसारा गर्दै उनले भने, ‘क्वारेन्टाइन बन्न लागेको भनिएको छ । हाम्रा लागि राम्रो हुने हो कि नराम्रो हुने हो थाहा छैन ।’

प्रदेश सरकारले उदयपुरको बेलका नगरपालिका–२ भन्दा करिब २ किलोमिटर पूर्व, कोसी टप्पु वन्यजन्तु आरक्षभन्दा डेढ किलोमिटर उत्तर र सप्तोकोसीभन्दा करिब ३ किलोमिटर पश्चिमको क्षेत्रमा क्वारेन्टाइन बनाउने तयारी गरिरहेको छ ।

गत शुक्रबार प्रदेश १ को मन्त्रिपरिषद बैठकले मोरङको टाँडी र सुनसरीको कोसी टप्पु क्षेत्रमा गरी १ हजार शय्याको क्वारेन्टाइन तयार गर्ने निर्णय गरेको थियो । सोहीअनुसार टाँडीमा करिब ५ सय शय्याको क्वारेन्टाइन निर्माण गरिँदै छ भने टप्पु क्षेत्रमा हालै मात्र उक्त स्थान पहिचान गरिएको छ जहाँ सुरुमा करिब २ सय शय्याको क्वारेन्टाइन निर्माण गरिनेछ ।प्रदेश सरकारका अनुसार केही दिनभित्रै उक्त क्षेत्रमा क्वारेन्टाइन निर्माण सुरु गरिनेछ ।

तर, बराह क्षेत्र नगरपालिकाका नगरप्रमुख निलम खनालले भने आफूले सञ्चारमाध्यमबाट आफ्नो नगरक्षेत्रभित्र क्वारेन्टाइन निर्माण हुन लागेको कुरा थाहा पाएको बताए । उनले भने, ‘प्रदेश सरकारको निर्णय मैले सञ्चारमाध्यमबाट सुनेको हुँ । मलाई कुनै औपचारिक जानकारी आएको छैन ।’

सप्तकोसीको पश्चिमतिर पर्ने कोसी टप्पुमा बराहक्षेत्रका ६ र ९ नम्बर वडा पर्छन् भने उदयपुरको बेलका नगरपालिकाको २, ३ र ८ नम्बर वडा पर्छन् । यी सबैमा गरेर श्रीलंका टप्पु क्षेत्रमा १० हजारभन्दा बढी जनसंख्या छ ।

श्रीलंका टापु राष्ट्रिय वन र संरक्षित क्षेत्रअन्तर्गत पर्छ । यद्यपि, यसबारे विवाद छ ।

अहिले क्वारेन्टाइन निर्माण गर्ने भनिएको बराहक्षेत्र– ९ को प्रस्तावित क्षेत्रमा करिब ७ सय जनसंख्या छ ।
तपाईंको नगरपालिकाभित्र पर्ने उक्त क्षेत्रका स्थानीयवासी कोरोना भाइरसबारे अनभिज्ञ देखिए नि भन्ने प्रश्नमा बराहक्षेत्र नगरपालिकाका नगरप्रमुख निलम खनालले भने, ‘हामीले नगरपालिकाभित्र कोरोना भाइरस, यसका लक्षण र बच्ने उपायबारे तीव्र रूपमा प्रचारप्रसार गरिरहेका छौँ । वडा नं. ९ मा पनि माइकिङ गरेका छौँ । पर्चा, पम्प्लेट बाँडेका छौँ । अहिले पनि म सचेतना अभियानमै छु ।’

यद्यपि, कुनै ठाउँमा प्रचारप्रचार कम भएको पाइए तत्कालै सचेतना अभियान सञ्चालन गरिहाल्ने प्रतिवद्धता उनले जनाए ।

केही स्थानीयवासीले भने नगरपालिकाले कुनै पनि अभियान नचलाएको र कोसीपारिको भनेर आफूहरूलाई बेवास्ता गरेको गुनासो गरे । स्थानीय ५५ वर्षीय धीरेन चन्द्रवंशीले भने, ‘चुनावको बेला हात जोडेर भोट मागेकाहरूले अहिले हामीलाई बेवास्ता गरेका छन् ।ठूलो रोग आइसक्यो रे, यहाँ छेउमा रोग लागेका मान्छेलाई ल्याएर राख्न लागे भन्ने सुन्दै छु । के हो, कसो हो, बाँचिन्छ कि मरिन्छ, केही थाहा छैन ।’

क्वारेन्टाइनका लागि पहिचान गरिएको क्षेत्रका स्थानीय बोनाम अली कविरथलाई कोरोना भाइरस हालै मात्र चीनबाट फैलिएको रोग भन्ने थाहा छ तर यसका लक्षण र अपनाउनुपर्ने सतर्कताबारे उनलाई पनि कुनै जानकारी छैन । कोरोना भाइरसबारे तपाईंलाई के थाहा छ भन्ने प्रश्नमा उनको जवाफ थियो, ‘चीनबाट उब्जिएको भाइरस रहेछ । यो लाग्यो भने झाडापखाला लाग्छ, ज्वरो आउँछ ।’यसबाट बच्न के गर्नुपर्छ भन्ने कुरा केही थाहा पाउनुभएको छ ? भन्ने प्रश्नमा उनले भने, ‘यो त मलाई के थाहा, डाक्टरलाई थाहा होला । हामीलाई कसैले भन्दैन । फेसबुक चलाउन आउँदैन । पत्रिका यहाँ आइपुग्दैन । टीभी हेर्न बिजुली छैन ।’

‘कोरोना भाइरस लाग्दा चर्को ज्वरो आउँछ, सास फेर्न अप्ठेरो हुन्छ, थकाइ लाग्छ । यसबाट बच्न भीडभाडमा नजाने, मास्क लगाउने, कोहीसँग हात नमिलाउने, हाछ्यूँ गर्दा वा खोक्दा कुहिनाले मुख छोप्ने, छिनछिनमा साबुन पानीले २० सेकेन्डसम्म मिचीमिची हात धुने, कोरोनाजस्तो लक्षण देखिएमा तत्कालै स्वास्थ्य चौकीमा गएर परीक्षण गर्ने गर्नुपर्छ,’ कोरोनाबारे हामीले यति जानकारी गराएपछि बोनाम अली मुस्कुराउँदै बोले, ‘लौ, हात मिलाउँदा पनि सर्ने रहेछ, घरबाट बाहिर निस्कन पनि खतरा भइसकेछ !’ उनले अगाडि थपे, ‘पैसाभन्दा ठूलो शरीर हो, त्यसैले अब घरमै बस्नुपर्ला ।’

स्थानीय विष्णु उरावलाई पनि कोरोना भाइरसबारे थाहा छैन । उनी प्रश्न गर्छन्, ‘यो क्वारेन्टाइन, कोरोना भाइरस भनेको के हो ?’शिलापत्रकर्मीले कोरोना र क्वारेन्टाइनबारे जानकारी गराएपछि उनले भने, ‘ए, हिजो कोसीपारि (नगरपालिका कार्यालय भएको क्षेत्र) मा माइकिङ भइरहेको थियो, शायद यसैको बारेमा थियो । तर यता (कोसीभन्दा वारी) हामीलाई कुनै खबर गरिएको छैन ।’

कोसी टप्पुकै अन्दाजी ५० वर्षीया निर्मला राजवंशीले भने बेलका नगरपालिकास्थित रामपुरमा रहेको जीवन विकास लघुवित्तको बैठकमा कोरोना र यसबारे जानकारी पाएकी थिइन् ।‘कोरोना भन्ने नयाँ सरुवा रोग रहेछ, यसको औषधि पनि छैन । त्यसैले साबुनपानीले हात धुने, धेरै बाहिर नजाने भन्ने कुरा भएको छ’, उनले सुनाइन् ।

तर, करिब ३० वर्षकी कल्पना चन्द्रवंशी भने कोरोना भाइरसबारे अनभिज्ञ छिन् । उनलाई कोरोना भाइरसभन्दा पनि घरनजिकै क्वारेन्टाइन बन्न लागेको विषयले पिरोलेको छ । ‘सरकारले निको नै नहुने रोग लागेको मान्छेलाई यहाँ छेउमा ल्याएर राख्न लागेको छ रे’, उनले सुनाइन्, ‘अलि तल्तिर राखे हुन्थ्यो, हामीलाई त डर लागिरहेको छ ।’शहर बजारमा जस्तो यो क्षेत्रका स्थानीय भेला हुँदा कोरना भाइरस चर्चाको विषय हुँदैन । किनकि, उनीहरू यो भाइरसको विषयमा पूर्ण जानकारी नै छैन ।

स्थानीय अगुवा रामबली चौधरीले भने, ‘धेरैले सामाजिक सञ्जाल चलाउन जान्दैनन् । टीभी हेर्न बिजुली छैन । दिनभर काम गर्नुपर्ने भएकाले अरुका कुरा सुन्न पनि भ्याउँदैनन् ।’आफूले चाहिँ सामाजिक सञ्जाल चलाउने भएकाले कोरोना भाइरसबारे थाहा पाएको चौधरी बताउँछन् । उनी हिजोआज घरभन्दा धेरै टाढा जाँदैनन् । ‘मलाई नै निस्कन डर लागिरहेको छ, निस्कन पाएको भए २/४ जनालाई त म आफैँ पनि भनिदिन्थे । नगरपालिकाले माइकिङ गरिदिए हुन्थ्यो ।’