सुदूरपश्चिम कोरोना भाइरसको उच्च जोखिममा

A+ A A-

भारतले कोरोना भाइरस रोकथामका लागि ‘जनता कर्फ्यू को घोषणा गरेपछि मजदुरीका लागि भारतमा रहेका सुदूरपश्चिमेलीहरू घर फर्किन सुरू भएसँगै सुदूरपश्चिम कोरोनाको उच्च जोखिममा परेको छ ।

सुदूरपश्चिमका लाखौँ युवा मजदुरीका लागि भारतका विभिन्न ठाउँमा काम गर्ने गरेका छन् ।

पछिल्लो समय भारतमा रहेका नेपाली धमाधम स्वदेश फर्किन थालेका छन् । नयाँ वर्षमा सुदूरपश्चिमेलीको मौलिक पर्व ‘विसु’ मनाउन भारतमा रहेका नेपाली कामदार ठूलो संख्यामा घर फर्किने गरेका छन् । यसले गर्दा सुदूरपश्चिम झन् कोराेनाको उच्च जोखिममा परेको स्वास्थ्यकर्मीहरू बताउँछन् ।

भारतको नयाँ दिल्लीसँग छोटो रूट हुने भएकाले अधिकांश नेपाली नागरिक गड्डाचौकी वनबासा हुँदै नेपाल आउने गरेका छन् । नेपाली काम गर्ने दिल्ली, महाराष्ट्र, उत्तराखण्ड, कर्नाटक, गोवा, पन्जाव, हिमाञ्चललगायत ठाउँमा यतिबेला कोरोना भाइरस संक्रमित व्यक्ति भेटिएका छन् ।

त्यहाँका स्वास्थ्यकर्मीले भारतमा अझै व्यापक मात्रामा कोरोना फैलिन सक्ने सम्भावनासमेत देखाएका कारण कोरोनाको संक्रमण हुन सक्ने भन्दै नेपाली स्वदेश फर्किने क्रम बढेको हो । पश्चिमी सीमानाका गड्डाचौकीबाट नेपाल भित्रिनेको घुइँचो लागेको छ । बिहीबार गड्डाचौकीबाट हजारौँ नेपाली भारतबाट नेपालतर्फ आएको इलाका प्रहरी कार्यालय गड्डाचौकीले जनाएको छ ।

भारतबाट फर्कनेहरू सबैको सीमा नाकामा रहेको ‘हेल्थ डेस्क’ मा थर्मल स्क्यानरको सहायताले चेकजाँच भइरहेको छ । भारतबाट फर्कनेहरूलाई चेकजाँचपछि मात्रै नेपाल छिर्न दिने गरिएको छ । यस्तोमा उनीहरू फर्किंदा एक जनामा पनि संक्रमण भए जोखिम बढ्ने सम्भावना बढेको हो ।

सीमामा ज्वरो नाप्नेबाहेक अन्य उपाय नरहेको सुरक्षा सम्बद्ध अधिकारी बताउँछन् । स्थानीयमा भने त्रास उत्पन्न भएको देखिन्छ । कोरोना भाइरसको विश्वव्यापी महामारी फैलिएसँगै नेपालमा पनि सतर्कताका विभिन्न उपाय अपनाउन थालिएको छ । हालसम्म नेपालमा त्यसको पुष्टि नभए पनि सुरक्षाका लागि विभिन्न उपायहरू अपनाउन थालिएको हो ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनले नेपाललाई कोरोना भाइरसको उच्च जोखिममा राखेसँगै नेपालमा त्यसको प्रभाव देखिन थालेको छ । सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकार र यस प्रदेशका विभिन्न स्थानीय तहले पनि कोरोना भाइरसबाट जोगिन र फैलिइहाले नियन्त्रण गर्न विभिन्न निर्णय र कार्य गरेको छ । हालसम्म सुदूरपश्चिममा कोरोना भाइरसका बिरामी नदेखिए पनि पूर्व–तयारीलाई मजबुत बनाउने निर्णय प्रदेश सरकारको थियो ।

सामाजिक विकास मन्त्रालयको नेतृत्व

प्रदेश सरकारले सम्भावित जोखिमबाट बच्न सबै जिल्लामा आइसोलेसन कक्ष र क्वारेन्टाइन स्थापना गर्ने निर्णय गरेर धेरै स्थानमा स्थापना पनि गरिसकेको छ । यहाँको सामाजिक विकास मन्त्रालयले कोरानाको संक्रमण भित्रिन नदिन र रोकथाम गर्न आवश्यक व्यवस्थापनको नेतृत्व गरिरहेको छ ।

स्वास्थ्य निर्देशनालय डोटीका अनुसार ९ जिल्ला रहेको सुदूरपश्चिम प्रदेशका नाका र जिल्ला गरी प्रदेशभरिमा २९ वटा हेल्थ डेस्क र ५० वटा आइसोलेसन बेड स्थापना भएका छन् । हेल्थ डेस्क सबैभन्दा बढी कैलालीमा स्थापना गरिएको छ सबैभन्दा कम बाजुरा र बैतडीमा छन् ।

कैलालीमा ६, कञ्चनपुर र दार्चुलामा पाँच–पाँच, डोटी र बझाङमा चार–चार, अछाममा ३, बैतडी र बाजुरामा एक–एक हेल्थ डेस्क स्थापना भएका छन् । डडेल्धुरामा स्थापना गरिएका दुईवटा हेल्थ डेस्क अहिले बन्द गरिएको छ ।

सुदूरपश्चिममा कोरोना भाइरस फैलिने चिन्ता

सुदूरपश्चिममा मानिसको भीडभाड नियन्त्रण गर्नुपर्ने बेला बढेपछि चिकित्सकहरूले चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । विश्वव्यापी महामारीका रूपमा फैलिएको कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) को संक्रमण हुन नदिन आवागमनलाई नियन्त्रण गर्नुपर्ने सीमा नाका र सार्वजनिक स्थलहरूमा भीडभाड बढेपछि चिन्ता व्यक्त गरेका हुन् ।

कोरोना भाइरसको जोखिम बढेको भन्दै भीडभाडलाई तत्काल नियन्त्रण गर्नुपर्ने सुझाव दिएका छन् । सीमा क्षेत्र र सार्वजनिक यातायातमा देखिएको भीडलाई नियन्त्रण गर्न नसकेमा कोरोनाको संक्रमण फैलिन सक्ने भन्दै गम्भीर बन्नुपर्ने सुदूरपश्चिम प्रदेशका स्वास्थ्य निर्देशक गुणराज अवस्थीले बताए ।

संक्रमणको डरले भारत र संघीय राजधानी काठमाडौंबाट फर्किने क्रम धेरै बढेकाले सुदूरपश्चिम संक्रमणको उच्च जोखिममा रहेको अवस्थीको भनाइ छ । अस्पतालहरूमा पनि बिरामीको भीडभाड धेरै हुने भएकाले आफू पनि जोखिममा रहेको सेती प्रादेशिक अस्पतालका फिजिसियन डाक्टर शेरबहादुर कमरले बताए ।

छिमेकी भारतमा समेत कोरोनाको संक्रमण देखिएकाले सीमाक्षेत्रबाट फर्किनेको माध्यमबाट कोरोना भित्रिने आशंका गरिएको छ । उनले राज्यका निकायले नै भीडभाडलाई नियन्त्रण गर्नुपर्ने सुझाव दिँदै डाक्टर कमरले कुनै हालतमा कोरोना फैलिए भयावह बन्न सक्नेतर्फ सचेत बन्नुपर्ने उल्लेख गरे ।

तत्काल क्वारेन्टाइन व्यवस्थापन गर्न माग

फिजिसियन डाक्टर शेरबहादुर कमर, छिमेकी भारतमा कोरोना फैलिइसकेका बेला सीमानाकाबाट फर्किरहेकाहरूलाई अनिवार्य क्वारेन्टाइनमा राख्नुपर्ने बताउँछन् ।

मानिसको शरीरमा कोरोना भाइरसको जीवाणु प्रवेश गरेलगत्तै संक्रमणका लक्षण नदेखिने भएका कारण अनिवार्य क्वारेन्टाइनमा राख्नुपर्ने बताए ।

उनले भाइरस प्रवेश गरेको १४ दिनसम्म जुनसुकै बेला पनि संक्रमण देखिने भन्दै विदेश र काठमाडौंबाट फर्किरहेकाहरूलाई अनिवार्य क्वारेन्टाइनमा राख्ने व्यवस्था सरकारले मिलाउनुपर्ने सुझाव दिए ।

होम क्वारेन्टाइनको विषयमा आमनागरिकले स्पष्ट रूपमा बुझ्न नसकेकाले समस्या हुने उनको भनाइ छ ।

तत्काल भारत नजान आग्रह

बैठकमा सुदूरपश्चिमका सीमा नाकाबाट एक हप्ताका लागि भारत नजान आग्रह गर्ने निर्णय गरिएको छ ।

मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयमा मुख्यमन्त्री त्रिलोचन भट्टको अध्यक्षतामा बसेको कोरोना भाइरस नियन्त्रण तथा निर्देशक समितिको बैठकले सीमा नाकाबाट एक हप्तासम्म भारत प्रवेश नगर्न आग्रह गर्ने निर्णय गरेको हो ।

बैठकमा भारत नजान सबैलाई आग्रह गर्ने र सीमा नाकामा स्थापना गरिएका ‘हेल्थ डेस्क’ लाई प्रभावकारी बनाउने निर्णय भएको मुख्यमन्त्रीका स्वकीय सचिव शिवसिंह ओलीले जानकारी दिए ।

मुख्यमन्त्री भट्टले कोरोनाको जोखिममा सुदूरपश्चिम प्रदेश पनि रहेको अवस्थामा यसको रोकथाम र निगरानीका साथै आपूर्ति व्यवस्थामा कुनै कमी–कमजोरी हुन नदिन निर्देशन दिएका छन् ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, चैत ९, २०७६ ११:०५