उपचारका लागि अस्पताल पुग्दा शय्यामै जान्छ ज्यान

A+ A A-

कञ्चनपुरको लालझाँडीकी ४० वर्षीया आस्मा राना ६ सन्तानकी आमा हुन् । छैटौँ सन्तानलाई जन्म दिन सेती प्रादेशिक अस्पताल धनगढी पुगेकी उनको सुत्केरी अवस्थामै मिर्गौलामा समस्या देखियो । त्यसपछि डाक्टरको सल्लाहमा उनलाई सेती प्रादेशिक अस्पतालको माथिल्लो तलामा रहेको डायलाइसिस कक्षमा राखियो ।

चेक जाँचका क्रममा उनको मिर्गौलाले काम गर्न छोडेको पुष्टि भयो । त्यसपछि उनी अहिले डायलाइसिसका लागि पालो कुरिरहेकी छन् । उनको कोखबाट जन्म लिएको अबोध बालकलाई आईसीयूमा राखिएको छ । उनी मात्रै होइन, सेती प्रादेशिक अस्पतालमा मात्रै हाल ५३ जनाले नियमित सेवा लिइरहेका छन् । बढ्दो पत्थरी, मधुमेह, उच्च रक्तचाप र अस्तव्यस्त जीवन शैलीका कारण ‘किड्नी फेल’ हुने क्रम बढ्दो छ । तर मिर्गौलासम्बन्धी विशेषज्ञ र पूर्वाधारको अभावका कारण बिरामीहरूलाई निकै सास्ती हुने गरेको छ ।

१ सयभन्दा बढीको ज्यान गयो

२०७३ कात्तिकबाट डायलाइसिस सेवा सुरू गरेको सेती प्रादेशिक अस्पतालमा २०७५ वैशाखसम्म १ सय २५ जनाले सेवा लिएका थिए । २०७५ जेठपछि भने धनगढीको विरङ्ग हेल्थ केयर सेन्टरले डायलाइसिस सेवा सञ्चालन गर्ने जिम्मा पायो । त्यसपछि हालसम्म १ सयभन्दा बढीले सेवा लिइसकेको सेन्टरका प्रमुख दीपक भट्टले बताए ।

हाल नियमित रूपमा ५३ जनाले सेवा लिइरहेको उनले बताए । यो अवधिमा १ सयभन्दा बढीले डायलाइसिस वार्डमै ज्यान गुमाएको उनको भनाइ छ । उनका अनुसार एक महिनामा ३ देखि ४ जना मिर्गौलाका बिरामीले ज्यान गुमाउने गरेका छन् ।

पालो कुर्दै जान्छ ज्यान

प्रदेशको एक मात्र स्थान सेती प्रादेशिक अस्पतालमा डायलाइसिस सेवा उपलब्ध भए पनि सेवा त्यति प्रभावकारी नबन्दा सेवाग्राही हैरानी खेप्न बाध्य छन् । ६ वटा मेसिनबाट मात्रै सेवा प्रदान भइरहँदा बिरामीहरूले पालो कुर्नैपर्ने बाध्यता छ ।

हाल अस्पतालमा ५३ जना बिरामीले सेवा लिइरहेका छन् । विरङ्ग हेल्थ केयर सेन्टर धनगढी प्रमुख दीपक भट्टका अनुसार एक बिरामीले हप्तामा तीन पटकसम्म डायलाइसिस गराउनैपर्छ । तर, सबै बिरामीले पालो भने पाइरहेको अवस्था छैन । ६ जनाभन्दा बढी बिरामीले पालो कुर्नुपर्ने अवस्था रहेको विरङ्ग हेल्थ केयर सेन्टरले जनाएको छ ।

विरङ्ग हेल्थ केयर सेन्टरले सेती प्रादेशिक अस्पतालसँग १० मेसिनबाट डायलाइसिस सेवा सञ्चालन गर्ने सहमति गरे पनि ६ वटा मेसिन मात्र सञ्चालन गरेको छ । यसले गर्दा पनि बिरामीहरूले पालो कुर्दै ज्यान गुमाउनुपर्ने बाध्यता छ ।

औषधि पाउनै मुश्किल, निःशुल्क डायलाइसिस नाम मात्र

उपचारका लागि अस्पताल पुग्ने गरेका बिरामी र आफन्तहरूले निकै सास्ती खेप्नुपरिरहेको छ । एकातिर डायलाइसिसका लागि पालो कुर्नुपर्ने बाध्यता छ भने अर्कोतिर डायलाइसिस गराउँदा आवश्यक औषधिसम्म अस्पतालको फार्मेसीमा पाइँदैन । निःशुल्क डायलाइसिसका लागि सरकारी कार्यालयबाट सिफारिस बोकी अस्पताल पुगेकाहरू पनि चर्को मूल्य तिर्दै निजी फार्मेसीहरूबाट औषधि खरिद गर्न बाध्य छन् ।

छोरीको डायलाइसिसका लागि सेती प्रादेशिक अस्पताल पुगेकी चुरे गाउँपालिकाकी रेखा विकले अस्पतालको फार्मेसीमा औषधि नपाउँदा निजी फार्मेसीमा पुगेर किन्नुपरेको बाध्यता सुनाइन् । निःशुल्क सेवाका लागि स्थानीय सरकारबाट सिफारिस पत्र बनाएर अस्पताल पुगे पनि आफ्नो लाखौँ रकम खर्च भइसकेको उनको दुःखेसो छ ।

अस्पतालको फार्मेसीमा बिरामीको रगत बढाउने औषधिसम्म नपाइने उनी बताउँछिन् । अस्पतालका फार्मेसी अधिकृत महेश शाहले पनि डायलाइसिसका लागि आवश्यक औषधि फार्मेसीमा नरहेको बताए ।

औषधि टेन्डरका क्रममा आपूर्तिकर्ताले चर्को मूल्य हालेका कारण उक्त औषधि फार्मेसीमा ल्याउन नसकेको उनको भनाइ छ । यद्यपि औषधि उपलब्ध गराउन आपूर्तिकर्तासँग छलफल भइरहेको र केही दिनभित्रै फार्मेसीमा औषधि आइसक्ने उनको दाबी छ ।

मिर्गौलाको फिस्टुला भर्न भारत अथवा काठमाडाैं नै जानुपर्ने बाध्यता

सुदूरपश्चिम प्रदेशमा मिर्गौलापीडितहरूको उपचारमा समस्या देखिएको छ । सेती प्रादेशिक अस्पतालमा मात्रै डायलाइसिसको व्यवस्था भए पनि फिस्टुला भर्न भने भारत अथवा काठमाडाैं नै धाउनुपर्ने बाध्यता छ । डायलाइसिसका लागि अस्पताल पुगेका बिरामीहरूमध्ये कतिपयले अस्पतालकै शय्यामा ज्यान गुमाइरहेका छन् भने कतिपय बिरामीहरू पालो कुरिरहेका छन् । अस्पतालको फार्मेसीमा मिर्गौलाको डायलाइसिसको सामान्य औषधि पनि नपाइँदा बिरामीहरू चर्काे मूल्य तिरेर निजी फार्मेसीबाट औषधि खरिद गर्न बाध्य छन् ।

सेती प्रादेशिक अस्पतालको माथिल्लो तलामा निजीक्षेत्रको विरङ्ग हेल्थ केयर सेन्टरले ठेक्कामा डायलाइसिस सेवा प्रदान गरिरहेको छ । सेन्टरले अस्पतालसँग १० वटा मेसिनबाट सेवा प्रदान गर्ने गरी सहमति गरेको भए पनि हाल ६ वटा मेसिन मात्रै सञ्चालनमा छन् । एक पटक गराएको डायलाइसिस एक हप्तासम्म मात्रै टिक्ने गरेको सेन्टरका प्रमुख दीपक भट्ट बताउँछन् ।

चिकित्सक यसो भन्छन्

उपचारसँगै खानपानमा ध्यान दिन नसक्दा ज्यान गुमाउनेहरूको संख्या बढ्दै गएको छ । सेती प्रादेशिक अस्पतालमा मात्रै हालसम्म १ सयभन्दा बढी मिर्गौलापीडितले ज्यान गुमाइसकेका छन् । अस्तब्यस्त जीवनशैलीका कारण मिर्गौलासम्बन्धी रोगीहरू बढेको चिकित्सकहरूको भनाइ छ । पत्थरी, मधुमेह, उच्च रक्तचाप र जीवनशैलीका कारण नै किड्नी फेल हुने गरेको सेती अञ्चल अस्पतालमा कार्यरत डा. शेरबहादुर कमरले बताए ।

जस्तोसुकै शारीरिक अभ्यास गरे पनि र खानपिनमा ध्यान दिए पनि वर्षमा एक पटक मिर्गौला जाँच गराउनुपर्ने उनको सुझाव छ ।

उनी थप्छन्, ‘रगतमा क्रियाटिनन र पिसाबमा एलोमिन जाँच्नुपर्छ, मिर्गौलामा रोग लागेको लक्षण थाहा हुँदैन, मानिसहरू मिर्गौलाको समस्याले धेरै नै गालेपछि सुत्न, खान र दैनिक क्रियाकलाप गर्न नसक्ने भएपछि मात्र अस्पताल पुग्छन्, यस्तो अवस्थामा मिर्गौलाको उपचार गर्न ढिलो हुन्छ र मिर्गौला धेरै बिग्रिसकेको हुन सक्छ ।’

प्रकाशित मिति: बिहीबार, फागुन २९, २०७६ १९:३९