सुदूरपश्चिमका मेला महोत्सवमा स्थानीय कलाकार ओझेलमा

A+ A A-

सुदूरपश्चिमका पहाडी तथा तराईका जिल्लाहरूमा मेला महोत्सव सुरू भएका छन् भने कहीँकतै महोत्सव सम्पन्न भइसकेका छन् । मंसिर सुरू भएसँगै सुदूरपश्चिममा सुरू भएका मेला महोत्सव अझै निरन्तर रूपमा सञ्चालनमा छन् ।

सुदूरपश्चिमका मेला महोत्सवका मूल नारा भने ‘स्थानीय कला संस्कृतिको संरक्षण सम्बर्द्धन’ भन्ने हुन्छ । स्टेजमा टाँगिएका ठूलठूला ब्यानरमा पनि लेखिएको हुन्छ ‘स्थानीय कला संस्कृतिको संरक्षण सम्बर्द्धन’ भनेर ।

ब्यानरमा लेखिएको जस्तो भने महोत्सवमा पाइँदैन । स्थानीय कला संस्कृतिको संरक्षण त परै जाओस् स्थानीय कलाकारहरूलाई समेत बोलाइएको हुँदैन । अहिले सञ्चालन भइरहेको डडेल्धुरा महोत्सवमा पनि स्थानीय कलाकारहरू खासै प्राथमिकतामा परेका देखिँदैनन् ।

महोत्सवमा लोकदोहोरी, हाँस्यब्यंग्य, स्थानीय लोक देउडा तथा नृत्य र सांस्कृतिक कार्यक्रम, स्थानीय उत्पादन, पर्यटक लक्षित संस्कृति भेषभूषा तथा ऐतिहासिक पुरातात्त्विक प्राकृतिक धार्मिक विभिन्न पर्यटकीय क्षेत्रको प्रवर्द्धन र प्रचार–प्रसार गर्ने उद्देश्यले महोत्सव आयोजना गरिने भनिए पनि महोत्सवमा भने यस्तो गरिएको पाइँदैन ।

मेला महोत्सव प्रचारप्रसार गर्दा पर्चा पम्पलेटमा राष्ट्रिय कलाकारको फोटो राखे पनि स्थानीय कलाकारहरूको भने नराख्ने गरेको देउडा गायक सुधीर जैरूको गुनासो छ । धेरै ठाउँमा स्थानीय कलाकारहरूलाई बोलाउँदैनन् भन्ने गुनासो आउने गरेका कारण मात्र आफूहरूलाई बोलाए पनि कदर नै नगर्ने गरेको उनको भनाइ छ ।

देश विदेशमा कार्यक्रमको आयोजना गर्ने आयोजकसँग नजिक भइरहने र ‘मलाई जसरी पनि कार्यक्रममा बोलाउनुपर्‍यो है, बरू पारिश्रमिक थोरै दिए पनि मान्छु’ भन्ने कलाकारहरूको भीडमा पुराना कलाकारहरू ओझेलमा परेको उनी बताउँछन् ।

आयोजकले कार्यक्रमको आयोजना गर्दा आर्थिक आयआर्जन गर्ने हेतुले कुन कलाकारले सबैलाई आनन्द दिन सक्छ, उसैलाई बोलाउने गरेको स्थानीय लोक कुँवरले बताए । महिला कलाकारहरू रोज्दा जसले मञ्चमा चढेर समाजमा अपाच्य शब्द बोलेर एकछिनको ‘वाहीवाही’ दिन सक्छ, त्यस्ता कलाकारलाई मात्र आयोजकले प्राथमिकतामा राखेर बोलाउने गरेको उनको भनाइ छ ।

‘कति त आयोजकले जे भन्यो, त्यही मान्ने कलाकारहरूलाई मात्र मेला महोत्सवमा बोलाइने गरेको पनि छ,’ उनले भने, ‘त्यस्ता कलाकारहरूले आफ्नो कलाबाट भन्दा पनि आफ्नो अश्लील छाडा शब्द र छोटा पहिरन देखाएर नेपाली लोक संस्कृतिको डम्फु बजाइरहेका हुन्छन् ।’

तर, उद्योग वाणिज्य संघ डडेल्धुराका अध्यक्ष लोकराज भट्टले भने आफूले स्थानीय कलाकारलाई प्राथिमकता दिएको बताए । स्थानीय कलाकारभन्दा पनि राष्ट्रिय कलाकारले मनोरञ्जन दिन सकून् भनेर राष्ट्रिय कलाकार बोलाइएको बताए ।

अहिले डडेल्धुरामा पनि नाम चलेका थुप्रै कलाकारहरू छन् । तर, तिनीहरूलाई भने आयोजकले प्राथमिकता नदिएर राष्ट्रिय कलाकारहरूलाई बोलाएको प्रष्ट देख्न सकिन्छ । स्थानीय कलाकारहरूलाई महोत्सवमा बोलाउँदा दर्शकले थपडी पिट्दैनन् कि भन्ने लागेर नै त्यस्ता कलाकारहरूलाई डाकिने गरेको स्थानीय कलाकारहरूको आरोप छ ।

महोत्सवका नाममा कमाउ धन्दा

पर्यटन, उद्योग, कला, संस्कृति, व्यापार, कृषिजस्ता विभिन्न नारा दिएर महोत्सवको आयोजना गरिए पनि खास गरी गीत, संगीत प्रस्तुतिको बोलवाला देखिन्छ । यस्ता प्रकृतिका कार्यक्रमहरूको आयोजना गर्दा आयव्ययबारे सार्वजनिक चासो रहे पनि आयोजकले यस पक्षलाई भने गौण राख्दै आएका छन् ।

यसले समाजमा नकारात्मक सन्देश दिँदै आएको छ । कार्यक्रमहरूको आम्दानी र खर्चबारे आवाज उठे पनि आयोजकले खासै चासो दिएको पाइँदैन । महोत्सव र मेलाको नाममा कालो बजारी र गुणस्तरहीन वस्तुहरूको व्यापार हुँदै आएको छ । यस्ता महोत्सवमा प्रवेशका लागि टिकटको व्यवस्था गरिन्छ र दर्शकसँग रकम असुलिन्छ ।

एकातिर प्रवेशबापत रकम असुल्ने र अर्कोतर्फ प्रवेश गरेपछि वस्तुको मूल्यमा कुनै सीमा नहुने भएपछि सामान खरिदमा कसैको चासो देखिँदैन । मेला भनेको ग्राहकलाई छुट दिनुपर्ने ठाउँ हो । तर, यहाँ त लुट भइरहेको हुन्छ ।

पर्यटन प्रवर्द्धनको नारा दिएर महोत्सवको आयोजना गरिएको भए पनि महोत्सवमा कति जना सहभागीहरूले कुन–कुन पर्यटकीय स्थलहरूको अवलोकन गरे भन्ने लेखाजोखा नै राखिँदैन ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, फागुन १३, २०७६ १५:१७