‘अटो’ले पेट पाल्नेहरू

A+ A A-

मानिसहरू कतै हिँड्नुपर्‍यो भने सवारी साधनविना हिँड्ने बानी छैन । कतै जानुपर्‍यो भने सवारी साधनविना जान खोज्दैनन् । यसैअनुरूप नजिकैको यात्राका लागि छिटो र छरितो साधन बनेको छन्, तीन पाङ्ग्रे अटो र अटोरिक्सा ।

सुदूरपश्चिमका तराईका जिल्ला कञ्चनपुर र कैलालीमा पछिल्लो समय अटोको संख्या ह्वात्तै बढेको छ । अटोको संख्या बढेसँगै पहाडबाट तराई जाने वा तराईकै एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा जाने जोकोहीलाई पनि सहज भएको छ ।

हिँडेर आधा–एक घण्टा लाग्ने समयमा अटोले १०–१५ मिनेटमै पुर्‍याउने गरेको छ । अन्य सवारीमा जस्तो कोचाकोच गरेर जाने तथा सवारी साधनलाई घण्टौँ पर्खनुपर्ने बाध्यताको अन्त्य भएको छ । करिब ३ देखि ५ जना यात्रु बस्न मिल्ने ३ पाङ्ग्रे अटो धेरै मानिसहरूको रोजाइ बनेको छ ।

केही वर्गका लागि यही अटो आय स्रोतको बाटो बनेको छ । विदेश जानुभन्दा स्वदेशमै अटो चलाउन सिकेर धेरै पढेलेखेका युवाहरू दैनिकी चलाइरहेका छन् ।

सुरक्षित ढंगले यात्रुलाई गन्तव्यसम्म पुर्‍याउन थालेपछि अटो चालकप्रति यात्रुको विश्वाससमेत बढेको छ । पछिल्लो समय सरकारले चालक अनुमतिपत्रविना चलाइएका अटो तथा ई–रिक्सा सञ्चालनमा रोक लगाइएपछि पहिलेदेखि अटो चलाइरहेका तर नपढेका अटो चालक भने मारमा परेमा छन् ।

चालक अनुमतिपत्रको लिखित परीक्षामा सामान्य ज्ञानबाट प्रश्न आउने भएकाले पहिलेदेखि नै अटो चलाउँदै आएका अटो चालकहरू भने विस्थापित हुनुपर्ने अवस्थामा छन् ।

तीमध्येका एक हुन्, कञ्चनपुरको भीमदत्त नगरपालिका– १८ भगतपुरका राम चौधरी ।

चौधरी विगत ४ दशकदेखि अटो चलाइरहेका छन् । दैनिक उनले अटोबाटै १ हजार ५ सयदेखि २ हजार रुपैयाँसम्म आम्दानी गरिरहेका छन् ।

अटोबाटै उनले ५ जनाको परिवार पाल्दै आएका छन् । २ छोरा र १ छोरीलाई नजिकैको विद्यालयमा पढाइरहेका छन् । पछिल्लो समय अटो नै उनको साँझ–बिहानको छाक टार्ने माध्यम बनेको छ ।

कक्षा २ सम्म अध्ययन गरेका चौधरीले सरकारी कार्यालयमा जागिर खाने कुरो भएन । ‘जागिर खान शिक्षा पनि छैन । अटो चलाउने पेसाले राहत दिन थालेको छ’, उनले भने, ‘आर्थिक रूपले सबल बन्न अटो व्यवसाय अपनाएर बसेको छु । सुरक्षित ढंगले यात्रुलाई गन्तव्य पुर्‍याउन थालेपछि यात्रुको विश्वास बढेको छ ।’

चौधरीसँग अहिले सवारी चालक अनुमतिपत्र छैन । कक्षा २ सम्म पढेका कारण बारम्बार सवारी चालक अनुमतिपत्रको लिखित परीक्षामा फालिएको उनीसँग तीतो अनुभव छ ।

‘हातमा सीप छ तर पर्याप्त शिक्षा छैन’, उनी भन्छन्, ‘सीप भएर के गर्नु, सवारी चालक अनुमतिपत्र लिनका लागि लिखित परीक्षा दिनुपर्छ तर मसँग शिक्षा छैन ।’

पहुँचवालाले पैसाले लाइसेन्स खरिद गर्ने गरेको तर आफूलाई भने समस्या भएको उनले दुखेसो पोखे ।

चौधरी मात्र होइन, कञ्चनपुरको भीमदत्त नगरपालिका– १२ ऐरीका राकेश कुँवरलाई पनि यस्तै समस्या छ । उनले अटो चलाएको ३ दशक भइसकेको छ । बिहानदेखि साँझ अबेरसम्म अटो चलाएरै उनले ७ जनाको परिवार पाल्दै आएका छन् भने छोराछोरीलाई राम्रै शिक्षा दीक्षा दिँदै आएका छन् ।

तर, सवारी चालक अनुमतिपत्रको लिखित परीक्षामा पास नहुँदा उनी चिन्तित छन् । ‘हातमा सीप भएर मात्र नहुने रहेछ । पहिलेको समयमा पढाइको महत्त्व थिएन । विद्यालयमा गइएन तर अहिले समस्या भयो’, उनी भन्छन्, ‘सरकारले लिखित परीक्षा लिनु भन्दा पनि हाम्रो सीप पहिचान गर्न सक्नुपर्छ ।’

बाटोमा ट्राफिकले सवारी चालक अनुमतिपत्र नलिएर अटो चलाएको भन्दै जथाभावी पैसा असुल्ने गरेको उनको भनाइ छ । दिनभर कमाएको पैसाले रोजीरोटी चल्दै आएको तर ट्राफिकले अनुमतिपत्र नभएपछि अटो चलाउन मिल्दैन भनेर पैसा असुल्ने गरेको उनको गुनासो छ ।

‘नेता बन्नका लागि पढाइ नचाहिँदोरहेछ । हाम्रो हातमा सीप हुँदाहुँदै पनि पढाइ चाहिने’, कुँवर भन्छन्, ‘ट्राफिकले पैसा असुल्न थालेपछि काम गर्ने कालु मकै खाने भालु जस्तै भएको छ ।’

सरकारले सवारी चालक अनुमतिपत्र नभएर अटो चलाएका कारण दुर्घटनाको जोखिम बढेको भनेर लाइसेन्सविना चलाउन नपाइने भने पनि सरकारको यो निर्णय गलत भएको उनको भनाइ छ ।

पहिलेदेखि नै सीप भएका तर लाइसेन्स नभएकाले दुर्घटना बढेको भन्दा पनि हातमा सीप नभएकालाई पैसाको भरमा लाइसेन्स दिएकाहरूले अटो चलाउने गरेकाले दुर्घटना बढेको उनले बताए ।

‘पैसाले खरिद गरेर लाइसेन्स हामी पनि बनाउन सक्छौँ । दिनको कमाइ छोराछोरी र परिवारको पेट भर्नमै ठिक्क हुन्छ’, उनले भने, ‘लाईसेन्स खरिद गर्न १०–१५ हजार चाहिन्छ । पैसाले लाइसेन्स बनाउने कि परिवार पाल्ने भन्ने चिन्ता छ ।’

प्रकाशित मिति: शनिबार, फागुन १०, २०७६ ०८:०३