मापदण्डविपरीत उत्खनन हुँदा सिङ्गो बस्ती जोखिममा

A+ A A-

मोरङको ग्रामथान गाउँपालिकाको लोहन्द्रा खोलामा मापदण्डविपरीत नदीजन्य पदार्थ उत्खनन भइरहेको फेला परेको छ । जथाभावी गरिएको उत्खननका कारण सो क्षेत्रको सिङ्गो बस्ती जोखिममा परेको छ ।

जिल्लाको ग्रामथान गाउँपालिका– ४, मोतीपुर र बेलबारी नगरपालिकाको सिमाना भएर बग्ने लोहन्द्रा खोलामा मापदण्डविपरीत गिट्टी/बालुवा/ढुंगा उत्खनन भइरहेको थाहा भएको छ ।

उत्खननका कारण खोलाको सतहका साथै खोला क्षेत्रमा ८ फिट बढी गहिरो खाडल परेको छ । सतह गहिरो भएका कारण खोलाले छेउछाउका कृषियोग्य जग्गाहरू कटान गर्न थालेको छ । खोलाले कटान गर्न थालेका कारण आफूले ५ विगाह क्षेत्रफलमा लगाएको जंगलसमेत कटानमा पर्ने अवस्था सिर्जना भएको ग्रामथान–४ का स्थानीय प्रकाश सरदारले बताए ।

मापदण्डविपरीत उत्खनन नगर्न आग्रह गर्दा उत्खननमा संलग्न व्यक्तिहरूले धम्क्याउने गरेको उनको भनाइ छ । ‘दिन बिराएर जेसीबी प्रयोग गरी खोलाको सतह खनेर गिट्टी/बालुवा/ढुंगा निकालेर थुपारेपछि ट्रयाक्टर तथा टिपरबाट ओसार्ने गरेका छन्,’ उनले भने, ‘खनेका कारण भोला चोकको छेउसम्मै आइपुगेको पैनी, सार्वजनिक बाटो र ११ लाखभन्दा बढी रकममा निर्माण गरिएको आर्यघाटको संरचना कटानमा पर्ने जोखिम बढेको छ ।’

त्यस्तै, स्थानीय भगवती चौधरीले उत्खननका कारण सतह गहिरो भएर चौपायालाई चरनमा लैजान र खोला वारपार गर्दासमेत डुब्ने खतरा बढेको बताइन् ।

उता उत्खननमा खटिएका सञ्जोग माझीले आफूहरूले नियमसंगत ढंगले गिट्टी/बालुवा निकालेको दाबी गरे । वडा कार्यालयको सिफारिसकै आधारमा ४ फिट मात्रै उत्खनन् गरिएको उनको दाबी छ ।

खोला उत्खननका विषयमा ग्रामथान–४ का वडाध्यक्ष बैजनाथ विश्वासले बेलबारी, सुन्दरहरंचा र ग्रामथान गाउँपालिकाले संयुक्त रूपमा त्यस क्षेत्रमा खोला ठेक्का लगाएको जानकारी दिए । उनले बस्तीलाई असर नपर्ने गरी खन्न अनुमति दिएको दाबी गर्दै मापदण्डविपरीत भएको गुनासो आउनेबित्तिकै तत्काल उत्खनन रोकिएको जानकारी गराए ।

उनले भने, ‘कुनै पनि असर नपर्ने गरी ठेक्का लगाइएको हो । उत्खननका कारण बस्ती जोखिममा पर्न नदिन हामी आफैँ सचेत छौँ । वडावासीको गुनासो आएपछि हामीले तत्काल उत्खनन कार्य बन्द गराएका छौँ ।’