जनचेतनाको अभावमा धमाधम बालविवाह, मण्डपमै पुगेर रोक्छन् प्रहरी

A+ A A-

धनुषाको शहीदनगर नगरपालिका सिमराढीस्थित अजय मुखियाको घरमा विहेको तयारी चलिरहेको थियो । पाहुना आइसकेका थिए । ठीक त्यसैबेला बेहुलीतर्फबाट खबर आयो–प्रहरीले विहे रोकिदिएको छ ।

सिरहाको कर्जन्हा नगरपालिका–६ वेतहाका रिझन मुखियाकी १५ वर्षीया छोरी रन्जुसँग उनको विहेको कार्यक्रम थियो । वालविवाह हुन लागेकाले रोकेको सिरहाका प्रहरी उपरीक्षक उमाप्रसाद चतुर्वेदीले वताए ।

अजय र रन्जुको मात्रै नभई गत एकसातामा बालविवाहको तयारीमा रहेका ३ जोडीको विवाहलाई सिरहा प्रहरीले रोकेको छ ।

सिरहाको कर्जन्हा नरपालिका–६ वेतहाका रिझन मुखियाकी १५ वर्षीया छोरी रन्जुको विवाह रोकिएको हो । उनको विवाह यदुकुहा नगरपालिका सिमराढी, धनुषाका अजय मुखियासँग हुन लागेको थियो । विवाहको खबर पाउनासाथ इलाका प्रहरी कार्यालय मिर्चैयाको टोलीले विवाह रोकेको हो ।

विवाहका तयारी भइरहेको अवस्थामा मिर्चैया नगरपालिका–५ का बोहरा मण्डलको छोरीको विवाह पनि रोकिएको छ । मण्डलको घर पुगेर छोरीको उमेर नपुगेकाले विवाह रोकेको इलाका प्रहरी कार्यालय मिर्चैयाका डिएसपी सन्तुलाल जयसवारले बताए ।

प्रहरीले उनीहरुका अभिभावलाई बालविवाह कानुनीरुपमा अपराध भएको र बालविवाह गराए कानुनी कारबाही हुने जनाएपछि बालविवाह नगर्न नगराउन सहमत भएको बताए ।

प्रहरीले कार्यालयमै अभिभावकलाई बोलाई उनीहरुलाई अव उपरान्त बालविवाह नगर्ने नगराउने विषयमा सहमती पश्चात आवश्यक प्रकृया पुर्याएर घर पठाइएको जयसवारले जनाए ।

नेपालको कानुनले २० वर्षभन्दा पहिला विवाह गर्न बन्देज गरेको भएपनि तराईमा अझै बालविवाह हुँदै आएको छ । बालविवाहविरुद्ध जनचेतना फैलाउँदै आएका सिआइसी जनकपुरधामका अध्यक्ष संजय साहले प्रहरीको भूमिका प्रसंसनीय रहेको वताए ।

उमेर पुगेपछि छोरीलाई भने जस्तो केटा नपाईने, केटा पाईहालेपनि धेरै दाइजो दिनुपर्ने त्रासका कारण सानै उमेरमा विवाह हुनेगरेको स्थानीयवासीहरु वताउँछन ।

पछिल्लो केही वर्षदेखि गाउँगाउँ, विद्यालयहरुमा पुगेर बालविवाहबाट हुने असर, त्यसले महिलामा पुग्ने कुप्रभावका विषयमा अभिभावक र बाल बालिकाहरुवीच सचेतिकरणका कारण बालविवाहमा न्यूनिकरण भएपनि अझै समाप्त हुन सकेको छैन ।

रन्जुकी आमा सुनितादेवी मुखियाले आफूहरुलाई छोरीको विवाह गर्न २० वर्ष पुग्नैपर्छ भन्ने विषयमा जानकारी नभएको सुनाए । उनले भने, ‘हामीलाई विवाहको लागि २० वर्ष पुग्नुपर्छ भन्ने थाहा थिएन, राम्रो घर पाएको र दहेजपनि नलिने भएपछि छोरीको विवाह गर्न लागेका थियौं ।’
राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसार नेपालमा १० देखि १९ बर्ष उमेर समुहका किशोर किशोरीको जनसंख्या करिब २४ प्रतिशत अर्थात ६४ लाखको हाराहारीमा छ । जसमा किशोरीको संख्या मात्रै ३२ लाख ६४ हजार छ ।
नेपालको जनसांख्यिक स्वास्थ्य सर्वेक्षण सन २०११ का अनुसार ती किशोरीमध्ये ४० प्रतिशत अर्थात करिव १३ लाख किशोरीहरुको १९ वर्ष अगाडि नै विवाह हुने गरेको छ भने करीव १७ प्रतिशत अर्थात साढे ५ लाख किशोरीहरु १९ बर्ष नपुग्दै आमा बनिसकेको हुन्छन् ।

तथ्याक अनुसार ती किशोरी मध्ये ७५ प्रतिशत किशोरी आमाहरुले कुनै न कुनै स्वास्थ्य समस्या भोग्दै आएका छन भने ६ प्रतिशतले परिवार नियोजनको साधन प्रयोग गर्दैनन् ।

३५ प्रतिशत किशोरीहरुले विवाहको कारण पढ्न छाड्ने गरेका छन् । साविक मध्यमाञ्चल क्षेत्रमा १० वर्षभन्दा कम उमेरमा विवाह गर्नेहरुको सख्या ४७ हजार ९२ छ भने १० देखि १४ बर्षको उमेरमा विवाह गर्नेको संख्या ४ लाख ९७ हजार ५ सय ३ रहेको पछिल्लो जनगणनाको तथ्यांकले देखाएको छ ।
त्यसमा मध्य तराइका धनुषा, महोत्तरी, सिरहा, बारा, पर्सा, रौतहट, लगायतका जिल्लाहरुमा वालविवाह बढी हुने गरेको छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, माघ २९, २०७६ १९:३२