‘बजेटको आकार घटाउनु सकारात्मक संकेत होइन’

A+ A A-

अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले गत १५ जेठमा ल्याएको बजेटको आकार घटाएका छन् । ६ महिनामा राम्रो प्रगति हुन नसकेपछि उनले बजेटको आकार घटाउँदै नयाँ लक्ष्य तय गरेको हो ।

‘चालू आर्थिक वर्ष (आव) मा १३ खर्ब ८५ अर्ब ९६ करोड ३६ लाख रुपैयाँ खर्च हुने अनुमान छ । जुन कुल विनियोजनको तुलनामा ९०.४ प्रतिशत मात्रै हो’, बुधबार बजेटको मध्यावधि समीक्षा गर्दै अर्थमन्त्री खतिवडाले भने ।

सरकारले यस वर्ष १५ खर्ब ३२ अर्ब ९६ करोड ७१ लाख रुपैयाँ बजेट ल्याएकोमा अब ९.६ प्रतिशतले घटाउँदै नयाँ लक्ष्य निर्धारण गरेको हो । अब चालूतर्फ ९ खर्ब ४ अर्ब ४६ करोड ९ लाख रुपैयाँ खर्च हुने अनुमान गरिएको छ ।

पुँजीगततर्फ ३ खर्ब २६ अर्ब ८१ करोड २७ लाख रुपैयाँ खर्च हुने अनुमान गरिएको अर्थमन्त्री खतिवडाले बताए । राजस्व पनि पहिले निर्धारण गरेअनुसार संकलन नहुने भन्दै यो पनि घटाइएको छ । राजस्व संकलनको सुरु अनुमानको ९५.६ प्रतिशत मात्रै हुने जनाइएको छ ।

किन पछि हट्यो सरकार ?

मुलुकमा धमाधम ठूला परियोजना सुरु गरिएका छन् । जलविद्युत, सडक, पर्यटनलगायतका क्षेत्रमा पूर्वाधार निर्माण भइरहेको छ । निर्माणको चरणमा रहेका विभिन्न आयोजनाहरू अझै पूरा हुन सकेका छैनन् । यस्तो अवस्थामा सरकारले पहिलो बजेट खर्चको अन्तिम समयतिर आइपुग्दा बजेट घटाउनु सरकारको हार भएको अर्थशास्त्रीहरू बताउँछन् ।

चालू आवको ६ महिनामा सरकारले कुल बजेटको २७.६ प्रतिशत खर्च गर्न सकेको छ । विकासोन्मुख देशमा ६ महिनामा २७.६ प्रतिशत अर्थात् ४ अर्ब मात्रै खर्च हुनु सरकारका लागि लज्जाको विषय भएको अर्थविदहरूको टिप्पणी छ ।

तर, अर्थमन्त्री खतिवडाले भने बजेट खर्च गत आवको सोही अवधिको भन्दा ६ प्रतिशतले बढेको दाबी गरेका छन् । २८ माघसम्म ४ खर्ब ८२ अर्ब रकम कुल बजेटबाट खर्च भएको मन्त्री खतिवडाले बताए ।

अर्थमन्त्रीले जे दाबी गरे पनि बजेटको आकार घटाउनु सकारात्मक संकेत नभएको बताउँछन्, राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्वसदस्य एवं अर्थविद् डा. चन्द्रमणि अधिकारी ।

पुँजीगत खर्च २० प्रतिशतले घटेको र यसले स्वतः अर्थतन्त्रलाई नै असर पुर्‍याउने उनको भनाइ छ । ‘यसले त सरकारको क्षमता नै नभएको भन्ने देखिएको छ’, उनले भने, ‘सरकार आफैँले बनाएको रणनीतिमा हिँड्न सकेन ।’

पुँजीगत खर्च घट्दा मुलुकको आर्थिक वृदिदर ७.५ प्रतिशत पुर्‍याउन नसक्ने उनको आँकलन छ । पुँजीगत खर्च घट्दा स्वतः त्यसको असर निजीक्षेत्रले बेहोर्नुपर्ने उनले बताए ।

अर्थमन्त्री भएर मन्त्रालयमा आएकै दिन अर्थमन्त्री खतिवडाले राजस्व बढाउने घोषणा गरेका थिए । तर, कार्यकालको अन्तिम चरणमा आइपुग्दा अर्थमन्त्री राजस्वमा लचिलो बनेका छन् ।

यस्तै, यो अवधिमा चालूतर्फ ३२.४ प्रतिशत अर्थात् ३ खर्ब ९ अर्ब ६० करोड ६८ लाख रुपैयाँ, पुँजीगततर्फ १५.४ प्रतिशत अर्थात् ६२ अर्ब ७६ करोड ६७ लाख रुपैयाँ र वित्तीय व्यवस्थातर्फ २९.९ प्रतिशत अर्थात् ५० अर्ब १७ करोड ७० लाख रुपैयाँमा मात्रै खर्च भएको छ ।

यो ६ महिनाको अवधिमा व्यापारघाटा ६.१ प्रतिशतले घटेको छ । चालू आवकाे २८ माघसम्मको तथ्यांकअनुसार ६ खर्ब ३७ अर्ब ४१ करोड व्यापारघाटा मुलुकले बेहोर्दै आएको छ ।

निर्यातमा भने यस वर्ष केही सुधार आएको देखिन्छ । ६ महिनाको अवधिमा स्वदेशी उत्पादनको निर्यात २६.१ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ । निर्यात वृद्धि हुनुमा स्वदेशमै व्यवसाय गर्न तथा नेपाली उत्पादनतर्फ युवाको आकर्षण बढ्नु पनि कारण रहेको व्यवसायी रवि श्रेष्ठ बताउँछन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, माघ २९, २०७६ १९:१७