रानाथारू आदिवासी जनजातिमा सूचिकृत, कैलाली र कञ्चनपुरमा दिपालीकाे तयारी

A+ A A-

सुदूरपश्चिम प्रदेशको कैलाली र कञ्चनपुरमा बसोबास गर्दै आएको रानाथारू समुदाय आदिवासी जनजातिमा सूचिकृत भएको छ । २०५७ सालदेखि संघर्ष गर्दै आएको यो समुदाय बल्ल आएर जनजातिमा सूचिकृत भएको छ ।

वर्तमान सरकारले रानाथारू समुदायलाई आदिवासी जनजातिका रूपमा अलग्गै पहिचान दिने निर्णय गरेको हो । यही २० माघमा बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले रानाथारूलाई आदिवासी जनजातिको पहिचान दिने निर्णय गरेको हो ।

मन्त्रिपरिषद्को निर्णयले रानाथारूलाई आदिवासी जनजातिमा सूचिकृत गरेको नेकपा नेता तथा प्रतिनिधिसभा सांसद नारमुनि रानाथारूले बताए ।

‘२०५७ सालदेखि नै हामीले आदिवासी जनजातिमा सूचिकृत गर्न माग गरेका थियौँ, तर पाएनौँ,’ सांसद रानाथारूले भने, ‘दुई दशकदेखिको संघर्ष अहिले आएर पूरा भएको छ । हाम्रो पहिचान सुरक्षित भएको छ ।’

यसअघिसम्म ५९ वटा आदिवासी जनजाति सूचिकृत भएकोमा अब रानाथारू पनि थपेर नेपालमा जम्मा ६० वटा आदिवासी जनजाति सूचिकृत भएका छन् । सांसद रानाथारूले भने, ‘हाम्रो समुदायको माग आदिवासी जनजातिमा सूचिकृत हुनुपर्छ भन्ने थियो, चुनावमा पनि जनतासँग मैले रानाथारूको पहिचान स्थापित गराउँछु भनेको थिएँ । जे होस्, ढिलै भए पनि सरकारले हाम्रो माग सुनेको छ । हाम्रो अलग्गै पहिचान स्थापित भएको छ ।’

कैलाली क्षेत्र नम्बर– ५ बाट निर्वाचित नारमुनि रानाथारू यस समुदायबाट संघीय संसदमा एक्ला प्रतिनिधि हुन् । नेपालमै रानाथारूको बसोबास कैलाली र कञ्चनपुरमा मात्रै छ । करिब साढे ३ लाख जनसंख्या रहेको यो समुदायलाई यसअघि अन्य थारू समुदायमै सूचिकृत गरिएको थियो । तर अन्य थारूहरूसँग कुनै पनि संस्कार, संस्कृति नमिल्ने र आफूहरूको पहिचान छुट्टै भएको भन्दै लामो समयदेखि यो समुदाय आफ्नो पहिचान दिलाउन आन्दोलनरत थियो ।

वि.सं. २०६८ को राष्ट्रिय जनगणनामा रानाथारूसहित गणना गर्दा हाल थारू समुदाय कुल १७ लाख ३७ हजार ४ सय ७० (जनसंख्याको ६ दशमलव ६ प्रतिशत) मानिएको छ । बिहीबार सूचना तथा सञ्चारमन्त्री गोकुल बाँस्कोटाले मन्त्रिपरिषद्को निर्णय सार्वजनिक गर्दैगर्दा कैलाली र कञ्चनपुरमा दिपावली मनाउने तयारी गरिएको छ ।

‘सञ्चारमन्त्रीले यहाँ निर्णय सार्वजनिक गर्नुहुनेछ, त्यहाँ हाम्रो समुदायको बसोबास रहेका १ ुय ३४ वटा गाउँमा आफ्नो पहिचान पाएको अवसरमा दिपावली मनाइनेछ’, सांसद रानाथारूले भने । वि.सं. २०६४ मा डा. ओम गुरुङको संयोजकत्वमा गठित आदिवासी जनजाति सूची परिमार्जन उच्चस्तरीय कार्यदलले रानाथारूसहित १० जातिको अध्ययन गरी सूची परिमार्जनका लागि सुझाव दिए पनि सरकारले हालसम्म यसबारे निर्णय गरेको थिएन ।

इथ्नोलग डटकमले सन् २००६ मा गरेको अध्ययनअनुसार नेपालमा ३ लाख ३६ हजार रानाथारूको जनसंख्या छ भने राष्ट्रिय प्रारम्भिक कक्षा पढाइ कार्यक्रम (एनईजीआरपी) को प्रतिवेदन, २०१४ मा सो समुदायको जनसंख्या ३ लाख ६० हजार रहेको जनाइएको थियो ।

रानाथारूका भाषाविज्ञ कमलसिंह रानाथारूका अनुसार पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले उक्त भाषाको कक्षा १ देखि ३ सम्मको मातृभाषाको पाठ्यक्रम तयार गरिसकेको छ । ‘हाम्रो भाषामा वर्ण निर्धारणसमेत भइसकेको छ, जसमा ६ स्वर र ३० वर्ण छन्,’ कमलसिंह रानाथारूले भने ।

गत कात्तिकमा नै भाषा आयोगले रानाथारूसहित ६ भाषा सूचिकृत गरेको थियो । उनले थारू र रानाथारूबीच जन्मेदेखि मृत्युसम्मका सबै संस्कारमा भिन्नता रहेकाले पनि आफूले सरकारसँग भिन्नै पहिचानको माग गर्दै आएको बताए ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, माघ २३, २०७६ १६:१७