पर्दाका डियर कमरेड र गणतन्त्रका यी कमरेड

A+ A A-

बजारमा ‘डियर कमरेड’को चर्चा छ । यस्तो बेला ‘राजा कमरेड’हरूको चर्चा गर्न खासै मन त थिएन । तर, नगरी मनले मानेन ।

नेपालमा ‘कमरेड’हरूको आलोचना गर्न पनि डर लाग्छ । विरोध गरेकै भरमा पुलिस लाइदेलान् ! पुलिसले च्याप्प समातेर म्याद थप गर्देला ।

ल्याइँदै छन्, जनताको घाँटी ङ्याक्ने थरीथरीका विधेयक ।

विरोध गर्दा कमरेडहरूले कांग्रेस वा विवेकशीलको सदस्य बनाइदेलान् भन्ने चिन्ता पनि छ, । फ्याट्ट भन्देलान्, हेप्नी !

आफूलाई कुनै पार्टीको सदस्य बन्नु छैन ।

तैपनि, समातिने वा अरु कुनै डरलाई आज कमरेडहरूको गतिविधिप्रति टिप्पणी गर्ने उत्कट इच्छाले जितेको छ ।

कमरेड क्लब अर्थात् नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)को केन्द्रीय कमिटी बैठक अहिले काठमाडौँमा चलिरहेको छ । कमरेडहरूको सरकारले धेरै विवादित विषय संसदमा लगेको छ । जनताले विरोध गरे पनि कतिपय विषयलाई जबर्जस्ती पारित गराउन कमरेडहरू न्वारानदेखिको बल लगाएर लागेका छन् ।

उनै कमरेडहरूको बैठक उद्घाटनमा एउटा अनौठो दृश्य देखियो । ४ सय ४५ केन्द्रीय सदस्यका अगाडि रहेको मञ्चमा एउटा बडेमानको ब्यानर टाँगिएको छ, जहाँ नेकपाका संस्थापक नेता पुष्पलाल श्रेष्ठ र नेकपाका तत्कालीन महासचिव मदन भण्डारीको फोटो छ ।

श्रेष्ठले कम्युनिस्ट पार्टी जन्माएका थिए भने भण्डारीले यसलाई जीवन दिएका थिए । अहिले उनीहरू यो संसारमा छैनन् । त्यसैले कमरेड क्लबका कार्यक्रममा उनीहरूका तस्वीर राखिनु स्वाभाविक हो ।

तर, यहाँ अचम्मको कुरा अर्कै छ ।

विचरा मनमोहन अधिकारी पनि हराएछन् । तत्कालीन एमाले नेतृत्वको ९ महिने सरकारका प्रिय नेता हुन् नि मनमोहन । कहाँ सम्झेर हुन्छ, हाेइन कमरेड !

त्यही ब्यानरमा जिउँदै रहेका कमरेडहरू केपी ओली र पुष्पकमल दाहाल (प्रचण्ड)को तस्वीरचाहिँ राखिएको छ । हालै मात्र ‘तँ’ भन्न नपाइने निर्णय गरेका कमरेडहरूले आफूलाई पुष्पलाल श्रेष्ठ र मदन भण्डारीपछिको ‘महान् नेता’ बनाउने निर्णय पनि गरिसकेका रहेछन् । अथवा, मार्क्स, लेनिन, वा माओको ‘रिप्लेसमेन्ट’ हुनुपर्छ ।

कमरेड क्लबका केन्द्रीय सदस्यहरू कानेखुसी गरिरहेका थिए, ‘ब्यानरमा यसरी कहिलेदेखि जिउँदा नेताको फोटो राख्न थालिएछ ? तर, असन्तुष्टि पोखेर बोलीले ठहरै पार्ने अध्यक्षको चित्त दुखाउनुभन्दा चुप लागेरै बस्न उचित ठाने होला, धेरैले ।

तर, राजेन्द्र राई र जगन्नाथ खतिवडालगायतले भने मुख खोले, ‘बैठकमा जिउँदा नेताको फोटो राख्ने चलन कहिलेदेखि सुरु भयो ? यसको निर्णयको माइन्युट देखाइयोस् ।’ यो प्रश्नको मूल्य उनीहरूले कहाँ चुकाउनुपर्ने हो, अध्यक्ष कमरेडहरूले कारबाही पो सोचिसके कि ?

हजारौं जनताले भनेका कुरालाई त सामान्य ठान्ने अध्यक्ष कमरेडहरूले जाबो दुई–चार जना केन्द्रीय सदस्यका कुरा के सुन्थे ।

कमरेड क्लबका दुई अध्यक्षका लागि कुर्सी पनि विशेष किसिमका राखिएको थियो । केही महिनाअघिको ‘कुर्सी काण्ड’का कारण पछि ती विशेष कुर्सी हटाइए ।

आफ्नै फोटो टाँगिएको ब्यानर मुन्तिर गमक्क परेर बसेको कस्तो नसुहाएको !

त्यही मञ्च मुन्तिर टाढाटाढाका जिल्लाबाट आएका ‘मिनी कमरेड’मध्ये केही बसपार्कका होटलका ‘ट्वाइलेट गन्हाउने’ कोठामा बसेका भेटिए । उनीहरूमध्ये धेरैका लागि आफ्ना अध्यक्षलाई सञ्चारमाध्यमबाहेक प्रत्यक्षरूपमा हेर्ने एक मात्रै मौका त्यही नै होला ।

जसरी हिजो राजालाई भेट्न सजिलो थिएन । अब दुर्गम ठाउँका पहुँचहीन कमरेडहरूले ठूला कमरेडहरूलाई भेट्न पाउनु चानचुने कुरै रहेन । त्यसैले अब सबैतिर तस्वीर टाँगेर ‘मिनी कमरेडहरू’लाई दर्शन दिने मनशाय पो हो कि !

हुन त के अचम्म पनि मान्नु ! वर्गहीन समाजको परिकल्पना गर्ने कमरेडहरूको सरकारले सामाजिक कल्याणका झिनामसिना कार्यक्रम घोषणा गर्दा शहरका भित्तादेखि बिजुलीका पोलसम्म सत्ताप्रमुखको तस्वीर झुण्ड्याएर देवत्वकरण गरेको दृश्य देख्ने पनि हामी नै हौं । आज यिनै आँखाले जिउँदा नेताको तस्वीर झुण्ड्याइएको पनि देखे । ठ्याक्कै राजाको शैली !

मेरो नजरको दोष पनि हुन सक्छ, कमरेडहरूको गतिविधि मलाई ‘राजाशैली’ कै लाग्न थालेको छ । फरक यति हो, यिनीहरु घोषित राजा होइनन् । यिनीहरूले तँ भन्न मात्रै रोक लगाएका छन्, हजुर, मौसुफ भन्नुपर्ने निर्णय गरिसकेका छैनन् ।

राजाले श्रीपेच लगाउँथे, यिनीहरूले त्यही मूल्यको कुर्सी प्रयोग गर्छन् । राजाले सिधै खान्थे, यिनीहरू यति, सेती, बूढीगण्डकी, बालुवाटारबाट खान्छन् । राजाले हुकुम बेच्थे, यिनीहरू विदेशीका सिद्धान्त बेच्छन् । राजाले ठूलो फोटो झुण्ड्याउन लगाउँथे, यिनीहरू अहिलेसम्म सानै फोटोमा सीमित छन् ।

मलाई अचम्म लाग्छ, गरिबको हकहितका लागि लड्छौं भनेर निस्किएका कमरेडहरू लड्दालड्दै कसरी धनी (राजा) हुन्छन् र तिनै गरिबमाथि शासन गर्न थाल्छन् ।

तैपनि, आफूलाई सर्वहारा र श्रमजीवी अगुवा भन्न छुटाउँदैनन् ।

यिनीहरूले आफूलाई कम्युनिस्ट भनेर गर्व गर्ने आधार कार्ल मार्क्सले बनाइदिए । तिनै कार्ल मार्क्स जीवनभर आर्थिक विपन्नतामै गुज्रिए । आर्थिक रूपमा गरिब भएकैले कार्ल मार्क्सलाई उदाहरण बनाउन खोजेको चाहिँ होइन । र, हाम्रा नेता पनि गरिब नै हुनुपर्छ भन्ने मत पनि होइन ।

मार्क्स कहिल्यै सत्तामा थिएनन्, गरिब थिए तर उनैले संसारलाई आफ्नो मार्ग दर्शनमा ल्याए । तिनै मार्क्स र लेनिनको नाम भजाइरहेका हाम्रा कमरेडहरूको जीवन राजाको जस्तो छ, जनताको जीवन दिनानुदिन दयनीय बन्दै छ ।

कमरेडहरू सदन र भत्ता भोगमा रमाउने मात्रै होइन, अब आफूलाई महाराज घोषणा गर्ने संघारमा उभिएका छन् । विभिन्न काण्ड र ती काण्डबाट धोती खुस्किएका कमरेडहरूको शैली आफूलाई देवत्वकरण गर्नेमै केन्द्रित देखिएका छन् । होइन भने जिउँदो हुँदाहुँदै ब्यानरमा तस्वीर राख्न किन थालियो ? यसअघि त यस्तो देखिएको थिएन । माओवादी क्लबमा प्रचण्डका फोटो त देख्न पाइन्थ्यो तर यसरी फोटो राख्न पार्टीले संस्थागत निर्णय गरेको थिएन ।

एकीकृत क्लबमा जिउँदा नेताको तस्वीर देखेपछि सोध्न मन लागेको छ– कमरेड राजाहरू, बाघको खोल ओढेर जंगलमा कहिलेसम्म राज गर्नुहुन्छ ?

साउथ इन्डियन मुभी डियर कमरेडले माया पिरती मात्रै बोल्दैन । ‘कमरेड भनेको उपनाम होइन, जिम्मेवारी हो । कमरेडले एउटा महान् अभियान र सर्वहारा वर्गको जिम्मेवारी बहन गरेको हुन्छ,’ फिल्मले भन्छ ।

याे कुरा हाम्रा कमरेडहरूले कहिले बुझ्ने ? मुट्ठी कसेर बसेका हाम्रा ‘राजा’ कमरेडहरू डियर कमरेड कहिले बन्ने ?

प्रकाशित मिति: बिहीबार, माघ १६, २०७६ १८:४४