बैंकले लिन मात्रै होइन, दिन पनि जान्दछ

A+ A A-

गएको वर्षको ७ माघ, त्यसअघिका कैयौं ७ माघ बिताएर आज एक सफल र उदाहरणीय बैंकको रूपमा स्थापित कृषि विकास बैंक २०२४ सालमा स्थापना आफ्नै ऐन २०२४ बाट सञ्चालित वाणिज्य बैंक हो । यो बैंक ५२ वर्षको उकाली ओराली पार गर्दै ५३औं वर्षको पूर्वसन्ध्यामा एक सवल एवं सक्षम बैंक ‘सम्पूर्ण बैंकिङ सुविधासहितको तपाईं हाम्रो घर आँगनको बैंक’ को रूपमा स्थापित हुन पुगेको छ ।

बैंकिङ क्षेत्रमा पाँच दशक लामो इतिहासलाई स्मरण गर्दा कृषि विकास बैंकलाई ‘इन्जिन फर रूरल ट्रान्स्फर्मेसन’को अभियन्ताको रूपमा हेर्न सकिन्छ । ग्रामीण तथा कृषिक्षेत्रको विकासका लागि सरल र सुलभ कृषि कर्जामा केन्द्रित रहेको यो बैंक आजसम्म आइपुग्दा ‘कृषिलाई नछोड्ने, अरूलाई जोड्ने’ अभियानमा क्रियाशील छ । साना किसान विकास आयोजनामार्फत सामूहिक प्रणालीमा आवद्ध हुने, शैक्षिक एवं स्वास्थ्य कार्यक्रम, बचत परिचालन र सामूहिक जमानीमा कर्जा कारोबार गर्दै उक्त आयोजना समूहलाई नै सञ्चालन गर्ने क्षमता अभिवृद्धि गर्दै सहकारीमा रूपान्तरण गरी सुदृढ बनाउन गरेको प्रयास र सफलताको कथा फेरि एक पटक फेरि तपाईंहरूमाझ दोहोर्‍याउन चाहन्छु ।

५३औं वर्षमा कृषि विकास बैंक : साना किसानमा लगानी बढाउने वाचा

यसरी करिब २ दशक सरकार, दातृ निकाय आदिको सहयोगमा वित्तीय सेवाका साथै उपकरण, यान्त्रीकरण, क्षमता अभिवृद्धि, विकास परियोजनाको सहयात्री भई लामो यात्राको अनुभव बटुल्दै, स्रोेतमा आन्तरिक निर्भरता हुनुपर्छ भनी यस बैंकले २०४१ सालमा नेपालमा पहिलो पटक कम्प्युटरयुक्त बैंकिङ, सीमित सेवा (निक्षेप कारोबार, कर्जा तथा जमानत, फ्याक्स कारोबार) सहितको बैंकको रूपमा स्थापित भई बैंकको शाखा सञ्जाल र साना किसान विकास आयोजनामार्फत कृषि तथा कृषि क्षेत्रसँग आवद्ध क्षेत्र मूल्य शृंखलामा लगानी गर्दै आएको छ ।

खुल्ला बजार, निजीकरण र प्रतिस्पर्धाको पछिल्लो चरण अर्थात् डेढ दशकअघि आर्थिक वर्ष २०६२/६३ मा नेपाल सरकारको ‘बैंक तथा वित्तीय क्षेत्र सुधार कार्यक्रम’अन्तर्गत यस बैंकको पुनर्सरचनाका लागि एसियाली विकास बैंक (एडीबी)को ऋण तथा प्रविधि सहयोगमा २०६३ सालमा कम्पनी ऐन, बैंक तथा वित्तीय संस्थासम्बन्धी ऐनअन्तर्गत नेपाल राष्ट्र बैंकबाट ‘क’ वर्गको इजाजत प्राप्त गरियो ।

त्यसपछि नेपाल सरकारको ५१ प्रतिशत र सर्वसाधरणको ४९ प्रतिशत सेयरमा अधिकांश कृषकहरू भएको संरचनामा रही आफ्नो बलियो पुँजी संरचना, प्रविधियुक्त कोर बैंकिङ सफ्टवेयर, बृहत् शाखा सञ्जाल, प्रदेश र तालीम केन्द्रमार्फत करिब १२ लाख निक्षेपग्राही, करिब १ लाख ४५ हजार कर्जाग्राही, ६ हजारलाई इन्टरनेट सेवासहित सम्पूर्ण बैंकिङ वस्तु तथा सेवा कर्जाको प्रकार, निक्षेपका प्रकार, जमानत तथा गैरकोषमा आधारित ट्रेड फाइनान्स एलसी कारोबार, फोरेक्स कारोबार, डिम्याट, सी–आस्बा, आईपीएस, कनेक्ट आईपीएस, गो–एएमएल, स्वीफ्ट सेवाका साथै करिब २ लाख ६२ हजारलाई मोबाइल बैंकिङ सेवा, एप्स, करिब ८१ हजारलाई भिसा डेबिट कार्ड सेवामार्फत हामी ‘सम्पूर्ण बैंकिङ सुविधासहितको तपाईं हाम्रो घर आँगनको बैंक’ बन्न सफल भएका छौं ।

यसैगरी, नेपाल राष्ट्र बैंकलगायत नियमनकारी निकायद्वारा जारी निर्देशनको पूर्ण परिपालना गर्दै बैंकको आन्तरिक नियन्त्रण प्रणाली तथा संस्थागत सुशानलाई थप मजबुत बनाइएको छ ।

नेपाल सरकारले आह्वान गरेको ‘सबै नेपालीको बचत खाता’ अन्तर्गत ५२ हजारभन्दा बढी जनताको खाता खोल्न सफल भएको हाम्रा लागि एउटा असल उदाहरण र सुखद क्षण हो ।

हामी खराब कर्जालाई नियन्त्रण गर्दै गुणस्तरीय सेवाका माध्यमबाट बढीभन्दा बढी ग्रामीण क्षेत्रमा आफ्नो बैंकिङ कारोबारलाई प्रविधिमैत्री एवं डिजिटल पद्धतिमा जोड दिने नीति लिई अग्रणी भूमिका निर्वाह गर्ने योजनासाथ अघि बढेका छौं ।

विगतका वर्षहरूमा औसत १५ प्रतिशत लाभांश दिँदै आएको यस बैंक गतवर्ष २१.०५ प्रतिशत र यस वर्ष निर्धारित समयमै आफ्नो १३औं साधारणसभा सम्पन्न गरी आव २०७५/७६ मा ३० प्रतिशतको उत्साहजनक लाभांश उपलब्ध गराउन सफल भएका छौं । आगामी वर्षहरूमा यस वृद्धिको उत्साहलाई निरन्तरता दिने कुरामा विश्वास दिलाउन चाहन्छौं ।

हामीलाई गर्व लाग्छ, सन् २०१२ मा एडीबीले रूरल फाइनान्स सेक्टर डेभलपमेन्ट क्लस्टर प्रोग्राम (आरएसडीसीपी) फेज वान प्रोग्राम फर्मरमेन्स अवार्ड प्राप्त गरी फेज टु क्लस्टर डेपलपमेन्ट प्रोग्राम प्राप्त गर्न बैंक सफल भएको कुरा यहाँहरूमाझ बाँड्न पाउँदा खुसी लागेको छ ।

गएको १ वर्षमा यस बैंकले सहुलियत कृषि अनुदान कर्जामा करिब २ हजार ५ सयको संख्याभन्दा बढीमा करिब ५ अर्ब ५८ करोड रकम लगानी गरेको अवस्था छ । यस कार्यक्रमलाई प्रभावकारीरूपमा कार्यान्वयन गर्न बैंकले प्रदेश कृषि मन्त्रालय, ग्रामीण पद्धति केन्द्र (महिला ५००, ८ जिल्लामा) ७ जिल्लामा हेफर इन्टरनेसनल, किसान महासंघ, युवा परिषद् आदिसँग सहकार्य गरी लक्षित वर्गमा कर्जा तथा बैंकिङ सेवाको विस्तार गर्ने क्रममा छौं । यसैगरी नेपाल भ्रमण वर्ष २०२० लाई लक्षित गरी करिब १ हजार होमस्टे आवद्ध भएको होमस्टे एसोसिएसन नेपालसँग सम्झौता गरी उक्त क्षेत्रमा सरल होमस्टे कर्जा प्रवाह गर्ने कार्यक्रमसमेत तय गरेका छौं ।

हामीलाई थाहा छ, हाम्रो १ करोडभन्दा माथिको कर्जाको भार कुल कर्जामा १ प्रतिशतभन्दा न्यून छ । १० लाखभन्दा कम कर्जाको भार ८४ प्रतिशत रहेको र यी सबैजसो कर्जा ग्रामीण भेगका कृषक, मजदुर र साना तथा मझौला कर्जाका रूपमा रहेका छन् । हामीले यो विश्वासलाई अझ बलियो बनाउन कृषक र ग्रामीण भेगका जनतालाई ‘बैंकले लिन मात्रै होइन, दिन पनि जान्दछ’ भनी आगामी ७ वर्षका लागि १०.३५ प्रतिशत ब्याजदरमा प्रतिऋणपत्र १ हजार अंकित मूल्यमा २५ लाख कित्ताले हुन आउने २ अर्ब ५० करोड रूपैयाँबराबरको ‘एडीबीएल– कृषि विकास बैंक ऋणपत्र २०८३’ निस्कासनको अन्तिम तयारीमा रहेका छौं ।

बैंक ५३औं वर्षमा प्रवेश गर्दै गर्दा एउटा सवल, स्वस्थ र सबैको मनमा बस्न सक्ने दिगो, भरपर्दो वित्तीय संस्थाको रूपमा स्थापित हुन प्रयासरत छ । यस सुखद घडीमा नेपाल सरकार, दातृ निकाय, सेयरधनी, ग्राहक, कर्मचारी, सम्पूर्ण पत्रकार र सञ्चारकर्मी एवं सबै शुभेच्छुकहरूको सहयोगले बैंक दीर्घकालीन दृष्टिकोणसहितको सुनिश्चित बैंक हुने कुरामा हामी विश्वस्त छौं । (बैंक ५३औं वर्षमा प्रवेश गरेको अवसरमा हालसम्म भएका प्रगति र आगामी योजनाबारे जानकारी दिन काठमामाडौंमा आयोजित कार्यक्रममा बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत उपाध्यायले दिनको मन्तव्य)

प्रकाशित मिति: आइतबार, माघ ५, २०७६ १७:०२