कैदी नभएपछि १३ सय कर्मचारीको जागिर धरापमा

A+ A A-

संसारमा यतिबेला अपराध बढेको पाइन्छ । सामाजिक सञ्जालदेखि सामाजिक संरचनाभित्रसमेत अपराधको बिगबिगी छ । कतिपय देश अपराधको जालोमा जकडिएका छन् ।

अपराधीकै लागि जेल निर्माण गरिन्छन्, जहाँ अपराधीले आफ्नो अपराधको सजाय भोग्छन् । तर, नेदरल्यान्ड्स यस्तो देश हो, जहाँ अपराधको संख्या घटिरहेका कारण जेलमा काम गर्ने कर्मचारीहरूको जागिर नै सङ्कटमा परेको छ ।

स्टिफल कोनिङ चक्कु देखाएर अपरिचतलाई धम्क्याएको आरोपमा दोषी पाइए । उनले उक्त आरोपमा लामो सजाय पाउन सक्थे । वास्तवमा छोटो अवधि जेलमा बिताएपछि उनी आफ्नो घर फिर्ता भए ।

‘ममा तीव्र रूपमा देखिने मनोवैज्ञानिक असर ‘बब’ छ । ‘बब’ एक यस्तो चरित्र हो, जसले निर्दोष मानिसमाथि तीव्र प्रहार गर्छ र हत्या जस्ता घटना घटाइन्छ’, कोनिङ भन्छन्, ‘ममा त्यही ‘बब’ छ, जसले यो व्यक्तिको हत्या गर भनेर अह्राउँछ । म यसको औषधि सेवन गर्छु र ‘बब’ शान्त हुन्छ ।’

कोनिङ नेदरल्यान्ड्समा बढ्दो यस्तो प्रवृत्तिका एक लाभाग्राही हुन् । यो मनोरोगबाट पीडित मानिसको समाजमा नै हेरविचार गर्ने एक प्रभावकारी कार्यक्रम हो ।

‘हामी दुईवटा उद्देश्यमा काम गर्छौं, पहिलो– अर्को एक अपराध रोक्नु र अर्को मनोरोगबाट पीडित तथा यसका साथ आउने सामाजिक समस्यामाथि सहयोग गर्नु’, उनले भने, ‘हामी यस्ता समस्यामा पुगिसकेकाहरूको उपचार गर्ने मात्र होइन, मनोवैज्ञानिक विकृति, आत्मकेन्द्रित, गम्भीर रूपमा सिक्न कठिनाइ भएका, गम्भीर व्यक्तित्वको विकास गर्न नसकिरहेका, आर्थिक समस्या भएकाहरूको पनि उपचार गर्छाैं ।’

यो त एउटा उदाहरण मात्र हो । यस देशका जेलहरू अब बिराना बन्न थालेका छन् । नेदरल्यान्ड्सको जनसंख्या करिब १ करोड ७१ लाख छ । नेदरल्यान्ड्समा घट्दो अपराध र अपराधीबारे ‘द गार्जियन’ले एक रिपोर्ट सार्वजनिक गरेको छ । यसअनुसार सन् २०१६ मा नेदरल्यान्ड्समा १९ जना मात्रै कैदी थिए । यो संख्या गत वर्ष आएर शून्यमा झरेको छ ।

यहाँ साना अपराधको दर पनि तीव्र रूपमा घटिरहेको छ । नेदरल्यान्ड्स सरकारका अनुसार आगामी ५ वर्षभित्र त्यहाँ अपराधमा ०.९ प्रतिशतले झर्नेछ । त्यसपछि त्यहाँका सबै जेलहरू बन्द गरिनेछ ।

नेदरल्यान्ड्सका सबै जेल अहिले नै सुनसान छन् । नेदरल्यान्ड्समा जेलमा काम गर्नका लागि २ हजार कर्मचारी नियुक्त भएका थिए । कैदी नै नभएका कारण त्यहाँका ७ सय कर्मचारीलाई अन्य स्थानमा सरुवा गरियो । अब १ हजार ३ सय कर्मचारी रहेका छन् र उनीहरूको पनि जागिर अन्यत्र सरुवा हुने वा समाप्त हुने अवस्थामा छ । त्यसैले सरकार यी कर्मचारीका लागि अन्यत्र जागिर खोजिरहेको छ ।

नेदरल्यान्ड्स संसारमा सबैभन्दा सुरक्षित स्थानमध्ये एक मानिन्छ । यहाँ सजाय पाएका कैदीले घरमा नै बन्धक बनेर बस्नुपर्छ । कैदीका लागि इलेक्ट्रोनिक एङ्गल मनिटरिङ प्रणाली विकसित गरिएको छ ।

यसअनुसार यहाँका कैदीको खुट्टामा एक विशेष प्रकारको इलेक्ट्रोनिक डिभाइस लगाइएको हुन्छ । यदि कोही कैदी घरबाट बाहिर निस्कन्छ भने उक्त डिभाइसले एक रेडियो फ्रिक्वेन्सी सिग्नल पठाउँछ र कैदी बसेको स्थान तत्काल पत्ता लाग्छ ।

देशमा कैदीमाथि निगरानी राख्ने यो प्रणाली भएका कारण नेदरल्यान्ड्सका सबै जेल खाली भएका छन् र अपराधको दरमा पनि भारी गिरावट आएको छ । अब नेदरल्यान्ड्सका जेलमा स्कुल, कफी सप आदि खोल्न थालिएको छ ।

सन् २०१४ मा २३ वटा जेल बन्द गरिएको थियो । यी जेलहरूलाई अस्थायी शरण केन्द्र, आवास र होटलमा परिणत गरिएको थियो । नेदरल्यान्ड्सको न्याय मन्त्रालयअन्तर्गत डब्लुओडीसी रिसर्च एन्ड डकुुमेन्टेसन सेन्टरका अनुसार सजाय पाउनेको संख्या सन् २००८ मा ४२ हजारबाट घटेर २०१८ मा ३१ हजारमा झरेको छ ।

सबैभन्दा सकारात्मक पाटो भनेको त्यहाँ युवा अपराधीको संख्यामा दुई तिहाइले गिरावट आएको छ । एजेन्सीको सहयोगमा

प्रकाशित मिति: बुधबार, माघ १, २०७६ १५:१३