नेपाल भ्रमण वर्षः इलाममा स्वागत छ

A+ A A-

सरकारले २० लाख पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्यसहित ‘नेपाल भ्रमण वर्ष– २०२० घोषणा गरेको छ । भोलि अर्थात् १ जनवरी २०२० का दिन भ्रमण वर्षको भव्य उद्घाटन हुँदै छ । नेपाल पर्यटनका लागि संसारकै अद्वितीय गन्तव्य हो । विश्वभरका लगानीकर्ताहरूलाई नेपाल लगानीका लागि उपयुक्त मुलुक हो भनेर जानकारी दिन पनि यो कार्यक्रम महत्त्वपूर्ण छ । २० लाख पर्यटक आउँदै गर्दा देशलाई के फाइदा हुनेछ ? पर्यटकलाई कहाँ जान उत्प्रेरित गर्नेजस्ता चुनौती हामीसँग छन् । शिलापत्रले आन्तरिक र बाह्य पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि मुलुकका पर्यटकीय गन्तव्यका विषयमा जानकारी दिन यो स्तम्भ सुरु गरेको छ । यस पटक पर्यटकीय जिल्ला इलामका विषयमा जानकारी गराएका छौँ ।

प्रदेश १ को पर्यटकीय नगरी हो इलाम । भारतको दार्जिलिङ जाने उपयुक्त बाटो मात्र होइन, इलाम आफैँमा सुन्दर ठाउँ हो । अदुवा, अलैँची, ओलन, अकबरे खोर्सानी, अम्रिसोलगायत सात ‘अ’को जिल्लाका रूपमा चिनिने इलाममा घुम्नै पर्ने ठाउँ छन् ।

कन्याम

पर्यटकको सबैभन्दा बढी रोजाइमा पर्ने ठाउँ हो कन्याम । सूर्योदय नगरपालिकामा पर्ने कन्याम चिया वगान मेची राजमार्गमै पर्छ ।

झापाको बिर्तामोडबाट एक घण्टाको मोटर यात्रामा पुगिने यस क्षेत्रमा चियाको मनोरम दृश्य हेर्दै पिकनिकमा रमाउनेको वर्षभर नै भीड लाग्ने गर्छ । असोजदेखि चैतसम्म यहाँ पिकनिक खान र रमाइलो गर्न आउने हरेकका लागि घोडचढी सबैभन्दा आकर्षक हो ।

पर्यटकहरूलाई विभिन्न वेशभूषामा घोडामा चढेर फोटो खिच्ने र घुम्ने सुविधा मात्र होइन, होमस्टेको मज्जा लिन पनि यो क्षेत्र आकर्षक मानिन्छ ।

मनोरञ्जनका रूपमा घोडचढी, भारतका दार्जिलिङ, कालेम्पोङ, टिस्टालगायतका दृश्यावलोकनका लागि पनि यो उपयुक्त छ । सूर्योदयको मज्जासँगै लालीकिरणमा कञ्चनजंगा र कुम्भकर्ण जस्ता हिमाल हेर्न उज्यालो नहुँदै पर्यटक कन्याम पुग्छन् ।

चिया, छुर्पी, ललिपप जस्ता कोसेली यहाँ प्रख्यात छन् । पर्यटकहरूका लागि यो ठाउँमा अत्याधुनिक होटल र लजहरूको सुविधा छ ।

श्रीअन्तु

नेपालको उत्कृष्ट सूर्याेदय दृश्यावलोकनका रूपमा श्रीअन्तु डाँडा प्रसिद्ध छ । पूर्वयुवराज दीपेन्द्रले यस ठाउँमा केही समय बिताएका कारण कतिपयले यस ठाउँलाई दीपेन्द्र शिखर पनि भन्ने गरेका छन् ।

सूर्योदय नगरपालिकाको सदुरमुकाम फिक्कलबाट १४ किलोमिटरको दूरीमा रहेको अन्तु डाँडा पुग्न सिद्धिखोला तर्नुपर्छ, जहाँ पुग्न हाल पक्की सडक छ ।

यो ठाउँबाट सुन्दर सूर्योदयको दृश्यावलोकन गर्न सकिन्छ साथै यो डाँडाबाट छिमेकी देशका खर्साङ, दार्जिलिङ, कालेम्पोङसहित कञ्चनजंघा हिमालको कनमोहक दृश्य हेर्न पाइन्छ ।

हरिया चियाबारीको बाटो हुँदै घुमाउरा बाटो तय गरेपछि पुगिने अन्तु डाँडाको फेदमै छ अन्तु पोखरी, जहाँ वोटिङको सुविधा छ ।

आकर्षक जीवनशैली, पर्यटकका लागि सुविधासम्पन्न होमस्टे र स्थानीयको न्यानो आतिथ्य पाउन आन्तरिक तथा विदेशी पर्यटक अन्तु पुग्छन् ।

माईपोखरी

इलाम सदरमुकामदेखि १३ किलोमिटर उत्तरको रामसार क्षेत्रमा सूचीकृत छ माईपोखरी । यसमा रैथाने गलैँचे, झ्याउ, रूख भ्यागुतो, ठकठके जस्ता दुर्लभ जन्तु र वनस्पति पाइन्छन् ।

यस क्षेत्रमा ३ सय बढी प्रजातिका चरा पाइन्छ । २ हजार १ सय २१ मिटरको उचाइमा रहेको माईपोखरीमा २ हेक्टर जलाशयसहित १२ हेक्टर क्षेत्रलाई जैविक विविधताको दृष्टिले संवेदनशील मानिएको छ ।

माईपोखरीमा होटलहरू पनि छन् । मेची राजमार्गको बिब्ल्याँटेबाट ९ किलोमिटर दूरीमा रहेको यस स्थानमा पूजापाठसहित घुमघामका लागि आउनेहरूको भीड लाग्छ । यस क्षेत्रमा तिहारपछि आउने ठूली एकादशीमा मेला पनि लाग्छ ।

नवदुर्गाको प्रतीकमा ९ कुनामा विशाल रूपमा फैलिएर रहेको यो ताल सुन्दर र शान्त छ । वरिपरि धुपी, सल्ला र गुराँसका बुटाले यस तालको सुन्दरता अझ बढाएको छ ।

तालभित्रका रंगीबिरंगी माछाहरूले पर्यटकहरूलाई मोहित पार्छन् । यहाँ पाइने सरिसृप प्रजाति र विश्वमा दुर्लभ गलैँचे झ्याउ यहाँको भिन्नै विशेषता हुन् ।

विभिन्न फूलहरूले भरीभराउ र सुसज्जित बगैँचाले गर्दा पनि पर्यटकहरू तस्वीर कैद गर्न मोहित हुन्छन् । पोखरी वरिपरि मोटरबाटोको सुविधा छ भने उत्तर दिशातिर देउराली डाँडा र बजार क्षेत्रले जो कसैको मन लोभ्याउँछ ।

सन्दकपुर

सन्दकपुर सूर्योदयको दृश्यावलोकनका लागि इलामको प्रसिद्ध ठाउँ हो । इलाम बजारदेखि बरबोटे सुलुबुङ तीनकुने बजार हुँदै सन्दकपुर पुगिन्छ । माईपोखरी माबु हुँदै जाने अर्को पनि बाटो छ ।

यस ठाउँको विशेषता अरू ठाउँको भन्दा बेग्लै छ । हिउँसँग रम्न र सूर्योदयको दृश्यावलोकनका लागि यो ठाउँ प्रसिद्ध छ । इलामकै उच्च स्थानमा (३६३६ मिटर) पर्ने यस स्थलबाट सगरमाथा, कञ्चनजंगा, ल्होत्से, मकालु जस्ता हिमालहरू देख्न सकिन्छ ।

नेपाल र भारतको सीमा क्षेत्र भएकाले भारतको बाटो हुँदै पनि यो क्षेत्र पुग्न सकिन्छ ।

सन्दकपुरको अर्को आकर्षक पक्ष गुराँसका प्रजाति हुुन् । चैत र वैशाख महिना फुल्ने गुराँसको फूल, चाँप र चिमालले जो कसैलाई मोहित बनाउँछ ।

आगन्तुकहरूको सुविधाका लागि कालपोखरी क्षेत्रमा प्रशस्त होटल सुविधा छ । त्यहाँ मौलिक परिकारले पर्यटकको स्वागत सत्कार गरिन्छ ।

गजुरमुखी धाम

इलाम सदरमुकामदेखि पश्चिमी क्षेत्रमा पर्छ, गजुरमुखी मन्दिर । सदरमुकामबाट ४२ किलोमिटरको मोटर यात्रापछि पुगिने धार्मिक स्थान हो यो । गजुरमुखी धाम देउमाई नदीको किनारमा पर्छ ।

सदरमुकामदेखि नेपालटार, मंगलबारे बजार धुसेनी हुँदै गजुरमुखी धाम पुगिन्छ । धार्मिक आस्था राख्ने व्यक्तिहरू मनोकामना पूरा हुने आसमा यस क्षेत्र पुग्छन् ।

गजुरमुखीको नाममा भाकल गर्दा आफूले इच्छाएको कुरा पुग्ने धार्मिक विश्वास छ ।

सन्तान प्राप्ति नभएमा सन्तान प्राप्ति हुने, बोली बन्द भए यस मन्दिरको दर्शन गरेपछि बोली आउने विश्वास छ । गजुरमुखी धाममा कात्तिक पूर्णिमाका दिन कात्तिके मेला लाग्ने हुँदा यस ठाउँमा विशेष गरेर रमाइलो मेला भर्ने मानिसहरू पुग्छन् ।

यस ठाउँमा पर्यटकहरूको सुविधाका लागि अहिले सुविधाजनक रूपमा होटल र लजहरूको व्यवस्था गरिएको छ भने सवारी सुविधाका लागि भने अहिले गजुरमुखी धामदेखि झापा बिर्तामोडसम्म सिधै यातायतको व्यवस्था छ ।

माङसेबुङ (लारुम्बा)

माङसेबङु गाउँपालिकामा रहेको किरात धर्मावलम्बीका लागि प्रसिद्ध धार्मिक स्थल हो, लारुम्बा । इलाम सदरमुकामदेखि पश्चिममा पर्ने यो क्षेत्र पुग्न अर्को बाटो पनि छ झापाको दमकबाट ।

यो ठाउँ किरात धर्मावलम्बीहरूको पवित्र धार्मिकस्थल पनि हो, जहाँ माछामासु र मदिरा पूर्णत: निषेध गरिएको छ ।

हरेक वर्षको कात्तिक र मंसिरमा महागुरु फाल्गुनन्द र अङसिमाङ आत्मनन्दको जन्मोत्सवको अवसर पारेर देश विदेशबाट भक्तजनहरू यस क्षेत्रमा पुग्छन् ।

भारतसहित भुटान, बर्मा, जापानलगायतका देशवाट किरात धर्मावलम्बीहरू यस ठाउँमा हरेक वर्षजसो आइपुग्छन् ।

सिद्धि थुम्का

सूर्योदय र सूर्यास्त अवलोकनका लागि अर्को प्रसिद्ध ठाउँ हो, सिद्धि थुम्का डाँडा । सदरमुकामबाट १५ किलोमिटरको मोटर बाटोको यात्रा तय गरेपछि सिद्धि थुम्का पुगिन्छ ।

सोयाकको सिमानामा पर्ने सिद्धि थुम्का डाँडामा रहेको मन्दिरमा पूजा गरेमा मनोकामना पूरा हुने भएकाले यस ठाउँको नाम सिद्धि थुम्का डाँडा रहन गएको जनविश्वास छ ।

देउमाई नगरपालिाकामा पर्नेे सिद्धि थुम्का डाँडाबाट सूर्योदय र सूर्यास्तको दृश्य मनमोहक देखिने भएकाले पनि यो ठाउँ सबैको रोजाइमा पर्छ । यहाँबाट झापा र मोरङका सम्म फाँटहरूको मनोरम दृश्य अवलोकन गर्न सकिन्छ । यातायतको साधनको अभावमा यो ठाउँमा पुग्न भने हिँडेर जान सकिन्छ ।

पाथिभरा मन्दिर

इलामको धार्मिक पर्यटकीय स्थल हो, पाथिभरा मन्दिर क्षेत्र । मेची राजमार्ग हुँदै कोल्बुङ सडक खण्डअन्तर्गत पर्ने यो धार्मिक स्थल झापा बिर्तामोडबाट एक घण्टाको मोटर यात्रापछि पुगिन्छ ।

धार्मिक पर्यटकीय स्थल पाथिभराको विशेषता अन्य पर्यटकीय क्षेत्रभन्दा भिन्न छ । जंगलको टुप्पोमा रहेको पाथिभरा मन्दिरमा दैनिक हज्जारौँ भक्तजन मनोकामना पूरा हुने आसमा दर्शनका लागि पुग्छन् ।

कन्याम र फिक्कल बजारको नजिक भएकाले पर्यटकहरूले खान, बस्नका लागि पर्याप्त सुविधा पाएका छन् ।

ढाप पोखरी

समुदायस्तरको प्रयासबाट पर्यटकीय गन्तव्य बनेको हो ढापपोखरी । सन्दकपुर गाउँपालिका– ५ जमुनाका बासिन्दाले सिमसार क्षेत्रलाई पोखरीको रूप दिँदै डुंगा सञ्चालनमा ल्याएका छन् ।

१ हजार ७ सय मिटरको उचाइमा रहेको यस पोखरीमा डुंगा सञ्चालन थालिएपछि आन्तरिक पर्यटकको ताँती लागेको छ । ५० रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिएको पोखरीमा माछापालन गर्दै फिसिङ गर्ने सुविधा दिने स्थानीयको योजना छ ।

सन्दकपुर रेड पान्डा पाइने स्थान हाँगेथाम, चोयाटार, दोबाटे, टोड्के झरना, माईपोखरी, जौबारीलगायत यात्राको केन्द्रका रूपमा यसलाई हेरिएको छ ।

टोड्के झरना

टोड्के झरना इलामकै अग्लो झरना हो । सन्दकपुर गाउँपालिका– २ माईमझुवामा पर्छ यो झरना । इलाम सदरमुकामदेखि २ घण्टाको मोटरयात्रापछि पुगिन्छ झरनास्थल ।

इलाम बजारबाट बिब्ल्याँटे सुम्बेक हुँदै माईमझुवाको टोड्के झरना पुग्न सकिन्छ ।

टोड्के झरना इलाम जिल्लाको सबभन्दा लामो झरना र आकर्षक झरना भएकाले गर्दा यस झरनाको प्रसिद्दि बढेको हो । चारैतिर हरियाली अनि बीचमा छङछङ झर्ने झरनाले जो कोहीलाई रोमाञ्चित बनाउँछ ।

यस ठाउँको अर्को विशेषता हो, रेड पान्डा । पर्यटकहरूका लागि मनोरञ्जन र रेड पान्डाको संरक्षणका लागि यस स्थानमा रेड पान्डालाई विशेष सुरक्षा दिएर राखिएको छ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, पुस १५, २०७६ १२:१८