गुलियो चिनीको टर्रो कथा

A+ A A-

साहुसँग ३६ प्रतिशत व्याजमा ६ हजार रुपैयाँ ऋण लिएर सर्लाहीका ६० वर्षीय रामविलास महतो काठमाडौं आए ।

१० दिन काठमाडाैं बस्दा ऋण काढेर ल्याएको सबै रकम सकिइसकेको छ । घर कसरी फर्किने, टुङ्गो छैन । पैसा सकिएपछि उनी आफ्ना साथीसँग कवाडी संकलन गर्ने ठाउँमा बस्छन् । पुसको चिसोमा ओढ्ने कपडासमेत छैन महताेसँग ।

महतो काठमाडौं आउनुको खास कारण छ– आफूले उत्पादन गरेको उखुको सरकारले नै तोकेको मूल्य पाउनुपर्ने ।

सिंहदरबारलाई किसानका पीडा सुनाउन ऋण काढेर आएका महतोले अहिलेसम्म उखुको मूल्य पाउने टुंगो छैन । तर, उनलाई यति विश्वास छ– अब धेरै दिन काठमाडौंमा भोको पेट आन्दोलन गर्न सकिँदैन ।

आफूले उत्पादन गरेको उखुको भुक्तानी चिनी मिलले नदिएपछि उनी सरकार गुहार्न काठमाडौं आएका हुन् । उखुको ३ लाख रुपैयाँ हाराहारीको भुक्तानी नपाएको उनले ३ वर्ष भयो ।

सरकारले दिएको अनुदानको रकमसमेत नपाएको उनको गुनासो छ । उनले भुक्तानी पाउनुपर्ने अन्नपूर्ण मिलका मालिक राकेश अग्रवाल अहिले फरार छन् ।

आफ्नो १५ कट्ठा र साहुको १५ कट्ठा जग्गामा उत्पादन गरेको उखु उनले अन्नपूर्ण मिललाई बुझाउँदै आएका थिए । ११ जनाको उनको परिवार अहिले साहुसँग लिएको ३६ प्रतिशत ब्याजकै ऋणबाट चलेको छ ।

रामविलासकै जस्तो एजेण्डा लिएर काठमाडौं आएका सर्लाहीका एक दर्जन उखु किसानले अहिले काठमाडौंको माइतीघर मण्डलामा धर्ना थालेका छन् ।

धर्ना बस्ने किसानले विगत पाँच वर्षदेखि उखुको भुक्तानी पाएका छैनन् । एक जना किसानले १२ लाख रुपैयाँसम्म भुक्तानी पाउन बाँकी छ ।

सर्लाहीकै ५० वर्षीय रामपुकार रायको पनि २०७४ सालदेखिको करिब १ लाख रुपैयाँ हाराहारी रकम अन्नपूर्ण मिलबाट पाउन बाँकी छ ।

अन्नपूर्ण मिलमा पैसा माग्न जाँदा मालिक भेट्नै नसकेको उनी गुनासो गर्छन् । २० वर्षदेखि उखु खेती गर्दै आएका उनी मूल्य नपाएपछि सिंहदरबारसँग उसैले कायम गरिदिएको मूल्य माग्न आएको बताउँछन् ।

यस पटक पनि उखुको मूल्य नपाए केही दिनमा काठमाडौं मात्र होइन उखु खेतीसमेत छोड्ने निष्कर्षमा पुगेका छन् राय ।

सर्लाहीका ६० वर्षीय रोदी महतोको पनि कथा उस्तै छ । उनले पनि अन्नपूर्ण मिलबाट ४ लाख रुपैयाँ पाउन बाँकी छ । ४ वर्षदेखि रकमका लागि उनी मिलमा धाएकाे धाएकै छन् ।

काठमाडौं आएको १० दिनसम्म पनि माग सुनवाइ नभएकोमा उनीहरू चिन्तित छन् । ‘चिसोमा रात कटाएका छौं, खाना खाने टुङ्गोसमेत छैन, मूल्य यस पटक पनि पाइएन भने साहुबाट ऋण लिएर, धान बेचेर काठमाडौं आउँदाको खर्च बेकार जाने भो,’ राय भन्छन् ।

अहिले सर्लाहीका करिब १२ सय उखु किसान यस्तै समस्यामा परेका छन् । उनीहरू सबै उखु मिलबाट भुक्तानी नपाएकै कारण ऋणमा डुबेका छन् ।

घर बेचेर ऋण तिर्छन कृषक

कतिपयले महिनाको १५ हजारसम्म ब्याज तिर्नुपर्ने बाध्यता भएको बताउँछन् । कतिपयले ऋण तिर्नकै लागि आफ्नो घरजग्गासमेत बेच्न लागेको बताएका छन् ।

भुक्तानी नदिने मिलहरूमा अन्नपूर्ण चिनी मिल धनकौल र महालक्ष्मी सुगर मिल छन् । आन्दोलनमा सघाउन सर्लाहीका केही नेतासमेत आएका छन् । आन्दोलनमा सामेल भएका संविधानसभा सदस्य हरि उप्रेतीले उखुको मूल्य नदिने मिल सञ्चालकलाई कारबाही नभएसम्म आन्दोलन नरोकिने बताउँछन् ।

गत वर्षदेखि सञ्चालनमा आएको महालक्ष्मी सुगर मिलले किसानको २१ करोड तिर्न बाँकी छ । त्यस्तै, अन्नपूर्ण चिनी मिलले ६० करोड रुपैयाँकाे हाराहारीमा भुक्तानी गर्न बाँकी छ ।

त्यो भक्तानी नपाएसम्म आन्दोलन जारी राख्ने कृषकहरूको अडान छ । निरीह सरकार भएका कारण आफूले सधैं दुःख पाउनुपरेको उनीहरूको गुनासो छ । सरकारले सधैं निर्णय मात्रै गर्ने कार्यान्वयन नगर्ने कारण किसानहरूले सधैं सास्ती भोग्नुपरेको छ, अगुवा कृषकको गुनासो छ ।

माइतीघर मण्डलामा धर्नामा बसेका किसानहरूले आफूले पाउनुपर्ने भुक्तानी उद्योगीहरूले तत्काल उपलब्ध गराउनुपर्ने माग राखेका छन् ।

उनीहरूले सरकारले निर्धारण गरेको मूल्य पाउनुपर्ने मागसमेत गरेका छन् । सरकारले तोकेको मूल्यसमेत नपाएको उनीहरूको गुनासो छ । चिनी मिलहरूले आफूखुशी तय गरेको प्रतिक्विन्टल ५ सय रुपैयाँलाई खारेज गरेर ५ सय ३६ रुपौयाँ कायम गर्नुपर्ने माग कृषकहरूको छ ।

अहिले सर्लाहीको महालक्ष्मी सुगर मिलले प्रतिक्विन्टल ४ सय ३५ रुपौयाँका दरले कृषकलाई भुक्तानी गरिरहेको छ । जबकि सरकारले तोकेको समर्थन मूल्य भने प्रतिक्विन्टल ४ सय ७१ रुपैयाँ ६५ पैसा हो ।जसमा प्रतिक्विन्टल ६५ रुपैयाँ सरकारले कृषकलाई अनुदान दिएको छ । योसमेत गरेर कृषकले प्रतिक्विन्टल ५ सय ३६ रुपैयाँ पाउनुपर्ने हो ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, पुस १४, २०७६ १८:१६