उमेर ७०, काम खुवा व्यापार, अवधि ४८ वर्ष

A+ A A-

उनी एकाबिहानै उठ्छन् र खुवा (दूधबाट बन्ने एक प्रकारको मिठाई) बनाउँछन् र खुवाले भरिएको एउटा झोला हातमा बोक्छन्, अर्को झोला काँधमा ।

खुवाको झोला बोकेर उनी पुग्छन् डडेल्धुरा सदरमुकाम । उनको गाउँबाट २–३ घण्टाको पैदल यात्रापछि पुगिन्छ डडेल्धुरा सदरमुकाम । सदरमुकाम पुगेपछि सुरु हुन्छ उनको व्यापार ।

अजयमेरु गाउँपालिका– २ चमडाका रामदत्त पनेरु उमेरले ७० वर्षका भए । ७० वर्षको उमेरमा पनि उनमा युवाको जस्तै जोस र जाँगर छ ।

खुवा बिक्री गर्ने गरेका कारणले सबैले उनलाई ‘खुवा लाल’ भनेर बोलाउँछन् । २०२८ सालदेखि उनी खुवा बिक्री गर्दै आइरहेका छन् । पहिले पहिले त दही पनि बिक्री गर्थे, आजभोलि खुवा मात्र बिक्री गरिरहेको पनेरु बताउँछन् ।

४८ वर्षदेखि डडेल्धुरामा खुवा बिक्री गरिरहेकाले अहिले यस क्षेत्रमा उनलाई नचिन्ने सायदै होलान् । ससाना बालबालिकादेखि वृद्धवृद्धाहरू सबैको पनेरुसँग चिनजान छ । सबैसँग चिनजान भएकै कारण सबैले माया गरेर उनको खुवा किन्ने गर्छन् ।

‘खुवा आयो, खुवा आयो’ भन्दै उनी सबैको घरघरमा गएर कराउँछन् । एकचोटि पनेरुले बनाएको खुवा खानेहरूको जिब्रोले खुवाको स्वाद चाखेपछि अझै खाऊँखाऊँ जस्तो भएर दोस्रोचोटि खुवा किनेर नखाँदासम्म उनीहरूको मनले मान्दैन ।

घरमा खेतीपाती ग¥यो भने जंगली जनावरले बाँकी राख्दैनन् । ‘काम गर्ने कालु मकै खाने भालु जस्तै’ हुन्छ। वर्षभरी खेतमा काम ग¥यो, खाने बेलामा केही पनि हुँदैन । ‘त्यो भन्दा त खुवा बेचेर राम्रो आमदानी हुन्छ’, पनेरु भन्छन् ।

अहिले खेती किसानी छाडेर खुवा बनाउने पेसामा लागेका उनी एक किलो खुवाको ५ सय रुपैयाँमा बिक्री गर्दै आइरहेका छन् । खुवा बिक्रीबाट आएको पैसाले उनी साँझ–बिहानको छाक टार्दै आइरहेका छन् ।

‘खुवा बनाउने सामग्री नभएर समस्यामा परेको थिएँ’, उनी भन्छन् । उनको कामको मूल्याङ्कन गर्दै अहिले उनी बसोवास गर्ने गाउँपालिका अजयमेरु गाउँपालिकाले उनलाई खुवा बनाउनका लागि केही सामग्री सहयोग स्वरूप प्रदान गरेको छ ।

एृटा कराही, एउटा फ्रिज र अन्य खुवा बनाउन प्रयोग हुने सामग्री गाउँपालिकाले सहयोग गरेपछि पनेरुलाई आजभोलि खुवा बनाउन निकै सहज भएको छ ।

कतिपयले ‘७० वर्षको उमेरमा खुवा बिक्री गर्दै हिँडेको छ’ भनेर कुरा पनि काट्ने गरेका भए पनि उनी सुनेको नसुनेझैँ गर्छन् ।

केही वर्ष अगाडिसम्म उनको गाउँमै पर्याप्त मात्रामा दूध उत्पादन हुने गथ्र्यो तर आजभोलि धेरैजसो गाउँलेले गाई–भैँसी पाल्न छाडिसकेका छन् । त्यसैले दूधको खोजीमा गाउँगाउँमा भौँतारिनुपरेको पनेरुको दुखेसो छ ।

भारतीय मिठाईले समस्या

भारतबाट आउने रङ्गीचङ्गी मिठाईका कारण अहिले उनले बनाएको मिठाई कम बिक्री हुने गरेको छ । भारतबाट आउने खुवाले समेत व्यापारका समस्या पारेको उनी बताउँछन् ।

बजारमा स्वास्थ्यमा असर पार्ने विभिन्न प्रकारका मिठाईहरू छन् । देख्नमा आकर्षक भए पनि खाएपछि स्वास्थ्यमा असर पार्ने खालका त्यस्ता मिठाईप्रति बालबालिकाको रुचि हुने भएका कारण आफ्नो मिठाईकोे व्यापार अलिक घट्दो भएको उनको भनाइ छ ।

‘पहिले पहिले धेरैजसो मेरो मिठाईको पर्खाइमा हुन्थे तर आजभोलि मिठाई पसलबाट खुवा किनेर खानेको संख्या बढ्दै छ’, उनले भने, ‘पहिलेको जस्तो मेरो खुवाको पर्खाइ कमले गर्छन् । त्यसैले कहिलेकाहीँ घरबाट बेच्न लगेको खुवा फिर्ता हुन्छ ।’

सरकारले सीप सिकाउनुपर्छ

‘परम्परागत रूपमा हामी मिठाई बनाउँछौँ । समय पनि धेरै लाग्छ । खर्चिलो पनि धेरै हुने भएकाले सरकारले आधुनिक तरिकाले हामीलाई मिठाई बनाउने तरिका सिकाउनुपर्छ’, पनेरुको माग छ ।

देश संघीयतामा गइसकेपछि स्थानीय, प्रदेश र केन्द्र सरकार आइसकेका छन् । त्यही भएर जनताको नजिकको सरकार स्थानीय सरकारले यस्तो कुरामा विशेष जोडदिनुपर्ने उनको भनाइ छ ।

‘बजारमा मिठाईको माग धेरै छ । भारतबाट व्यापारी नेपालमा आएर मिठाई व्यापार गरिरहेका छन् । हाम्रा युवाहरूलाई सरकारले प्रोत्साहन गर्न सकिरहेको छैन’, पनेरुको चिन्ता छ ।

युवालाई सुझाव

अहिले धेरै युवा रोजगारी नपाएर विदेश गइरहेका छन् भन्ने सुनेको छन् उनले । तर, युवाहरूको बुझाइ गलत भएको उनको भनाइ छ ।

‘आफ्नो देशमा काम गर्ने लाज मान्ने हामी अरूको देशमा चर्पी सफा गर्न पछि हट्दैनौँ । त्योभन्दा त आफ्नै देशमा आँटो–ढिँडो खाएर देशमै रगत पसिना बगाउनु ठीक होइन र ?’, पनेरु गम्भीर प्रश्न गर्छन् ।

रोजगारीका लागि सरकारको मुख ताक्नु गलत भएको उनको बुझाइ छ । ‘रोगजारीका लागि लाखौँ रुपैयाँ लगानी गरेर विदेश जानुभन्दा आफ्नै देशमा पसिना बगाउन सके आमदानीका साथै गर्वका साथ बाँच्न सकिन्छ’, उनी भन्छन् ।

आधुनिक तरिकाले विभिन्न व्यवसाय गरेमा युवाहरू विदेश पलायन हुनुपर्दैन भन्ने लाग्छ उनलाई । ‘आफूले गर्न लागेको पेसाबारे ज्ञान हुनुपर्छ । कुनै पनि काममा लगनशील भएर लाग्नुपर्छ । मनग्य आम्दानी गर्न सकिन्छ’, उनी स्वदेशमै काम गर्न उत्प्रेरित गर्छन् सबैलाई ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, पुस ५, २०७६ ०७:२४