सीएसआईटी आजको आवश्यकता

A+ A A-

त्रिभुवन विश्वविद्यालय नेपालको पुरानो विश्वविद्यालय हो । कम्प्युटर विज्ञान तथा सूचना प्रविधि (सीएसआईटी) याे विश्वविद्यालयका लागि नयाँ विषय होइन ।

त्रिभुवन विश्वविद्यालय विज्ञान तथा प्राविध अध्ययन संस्थानअन्तर्गत एमएसी सीएसआईटी १८ वर्षदेखि र बीएस्सी सीएसआईटी १२ देखि सञ्चानलमा रहेका छन् ।

यस अवधिमा हजारौँ विद्यार्थी उत्तीर्ण भइसकेका छन् । विश्व बजारमा सूचना प्रविधि पढेका विद्यार्थीको माग बढ्दो छ । विकसित देशलाई हेर्ने हो भने पनि कम्प्युटर विज्ञान तथा सूचना प्रविधि पढेका विद्यार्थी राज्यको रोजाइमा पर्छ ।

तर, नेपालमा भने सीएसआईटी पढेका विद्यार्थीलाई राज्यले नै उपेक्षा गरेको छ । लोकसेवा आयोगले विज्ञापन खुलाउँदा सीएसआईटीका लागि नखुलाउनु विडम्बना हो । न्यायसंगत नभएको भन्दै सीएसआईटी उत्तीर्ण तथा अध्ययनरत विद्यार्थी र सीएसआईटीका प्राध्यापकहरू आन्दोलित हुनु दुर्भाग्य हो ।

कोर्स संचालन भएको दशकाैँसम्म पनि राज्यका जिम्मेवार निकाय मौन बस्दा हजारौँ विद्यार्थी अन्यायमा परेका छन् ।

विश्व बजारमा सीएसआईटीको स्थान

कम्प्युटर विज्ञान तथा सूचना प्रविधि विषयले विश्व बजारमा स्थान पाएको छ त ? नेपाली बजारमा यसको स्थान कहाँ छ ? सीएसआईटीमा समावेश गरिएका पाठ्यक्रम राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा उपोयोगी छ कि छैन ? पाठ्यक्रममा कस्ता विषयहरू समावेश छन् ? भन्ने प्रश्न जनमानसमा उत्पन्न हुनु स्वाभाविक हो ।

तर, कुनै पनि पाठ्यक्रमले दिने भनेको त्यस विषयका लागि चाहिने उपयोगी सैद्धान्तिक तथा प्रयोगात्मक ज्ञान हो । यदि हामीले संसारका ठूला विश्वविद्यालयका कम्प्युटर विषयको पाठ्यक्रम र त्रिविमा भएको कम्प्युटर विज्ञानको पाठ्यक्रम हेर्‍यौँ भने लगभग एकै किसिमको देखिन्छ ।

प्रविधि संसारको जुनसुकै ठाउँमा एउटै

यस विषयको पाठ्यक्रमभित्रका सूक्ष्म कुराहरू अध्ययन गर्‍यौँ भने पनि एकै किसिमको छ । प्रविधि भन्ने कुरो संसारको जुन ठाउँमा उपयोग गरे पनि एउटै हुन्छ । हाम्रो देशले उपयोग गरेका धेरै प्रविधिहरू विकसित देशहरूबाट आएका प्रविधिहरू हुन् ।

त्रिविको कम्प्युटर विज्ञान तथा सूचना प्रविधि विषयमा समावेश भएका प्रविधिहरू अहिलेको नयाँ युगमा आएका प्रविधिहरू हुन् । यसले गर्दा यस विषयले संसारमा मान्यता प्राप्त गरेको छ ।

सीएसआईटी इन्जिनियरिङ वा सो सरह

हाल विश्व बजारलाई अध्ययन गर्ने हो भने त्रिविबाट सीएसआईटी गरेकाहरू विश्व बजारमा जानका लागि कुनै किसिमको रोक छैन तर आफू सक्षम भने हुनुपर्छ । यससम्बन्धी संसारका विज्ञापनहरू हेर्दा धेरैजसो विज्ञापनहरूमा आवेदन दिन पाउने प्रावधान भनेको ‘कम्प्युटर विज्ञान वा कम्प्युटर इन्जिनियरिङ वा सो सरह’ भनेको छ ।

कति विज्ञापनहरूमा थप दक्षताको सूची दिइएको हुन्छ । त्यसैले सीएसआईटी पढेका विद्यार्थीहरू संसारका ठूला कम्पनीहरूमा काम गरिरहेका छन् । साथै, कति विद्यार्थीहरू संसारका उच्च विश्वविद्यालयहरूमा प्रोफेसर भएका छन् । कतिले यही विषयमा विद्यावारिधि गरेर विशेषज्ञता हासिल गरेका छन् ।

नेपालको परिवेशमा त्रिविको सीएसआईटी पढेका विद्यार्थीहरू बजारमा कुनै पनि ठाउँमा काम गर्न सक्षम छन् । तर, राम्रो विषयगत दक्षता हासिल गरेको भने हुनुपर्छ ।

सीएसआईटीबारे दुविधा हुनुपर्दैन

सीएसआईटीको विषयका सम्बन्धमा जनमानसमा कुनै पनि दुविधा हुनुपर्ने छैन । तर, लोकसेवा तथा अन्य संस्थाहरूले किन कम्प्युटर विज्ञान तथा सूचना प्रविधिसम्बन्धी विज्ञापनहरूमा यस विषयलाई समावेश गरिएको छैन ? यो गम्भीर विषय हो ।

सूक्ष्म अध्ययन गर्ने हो भने के यो विषयसँगै सम्बन्धित कुराहरू विज्ञापन गर्ने कार्यालयहरूमा पुगेका छन् त ?

त्रिविबाट यस्ता संस्थाहरूसँग अन्तर्क्रियाहरू भइरहेका छन् त ? सीएसआईटीबारेमा नेपाली बजारमा सबै जानकार छन् त ? यससम्बन्धी गहन अध्ययन गरेर नेपालको बजारमा सीएसआईटीलाई छुट्टै पहिचान दिन जरुरी देखिन्छ ।

साथै, त्रिविले सीएसआईटी विषयबाट दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्न आङ्गिक तथा सम्बन्धनप्राप्त कलेजहरूको अनुगमन गरिनुपर्छ ।

(उपप्राध्यापक पुडासैनी आरयु क्यानडाको पीएचडी स्कलर हुन्)