एउटा आरन जिन्दगी

A+ A A-

डडेल्धुराको अमरगढी– ६ दुमडाका शिवन ताम्राकारका धेरै साथीहरू पैसा कमाउन भारततिर लागे । साथीहरू भारतमा गएर पैसा कमाउन थालेपछि साथीहरूसँगै उनी पनि भारततिर लागे ।

भारतमा बसीबसी पैसा कमाउन सकिन्छ भन्ने ठानेर भारत पसेका उनलाई मालिकको हेपाइले भारतमा किन आएको हुँला ? भन्ने लाग्यो । मालिकको हेप्ने र होच्याउने गरेपछि असह्य भयो । ‘बरु आँटो–ढिँडो नै खाऊँला तर आफ्नै देशमा केही गर्छु’ भन्ने लाग्यो उनलाई ।

परदेशमा रातदिन श्रम बेचेर पनि सम्मानित जीवन बाँच्न नपाइने देखेपछि आफ्नै देशमा फर्किने रहर जाग्यो उनलाई । उनी आफ्नै देश फर्किए ।

१५ कात्तिक २०३२ मा डडेल्धुराको अमरगढी नगरपालिका– ६ दुमडामा जन्मिएका शिवन अहिले डडेल्धुरा सदरमुकामको खलङ्गामा पुख्र्यौली पेसा (आरन) सम्हालेर बसेका छन् । आफ्ना बुबाबाट सिकेको सीपको प्रयोग गरी तामाका भाँडाकुँडा बनाएर पाँच जनाको परिवार धान्दै आएका छन् उनले ।

परिवारका सदस्यलाई अहिलेकै परिवेशअनुसारको रहनसहन, खानपिन र व्यक्तित्व विकास गर्न उनको पेसा सहयोगी बनेको छ । सडक छेउमै खुला आकाशमुनि आरन राखी तामाका सामान बनाउन थालेपछि उनको जीवनशैलीमा परिवर्तन आएको हो । उनका दुुई छोरा र एक छोरी छन् । उनीहरू विद्यालयमा पढ्छन् ।

भाँडाकुँडा बिक्री गरेर आएको आम्दानीबाट वर्षभरिका लागि पुग्ने गरी अन्न, लत्ताकपडा खरिदका साथै औषधोपचार र बालबालिकालाई विद्यालय पढाउने खर्च व्यहोर्दै आएका छन् उनले ।

आफू बाल्यकालदेखि नै यस पेसामा आवद्ध भएको उनी बताउँछन् । ‘काम नपाएर बेरोजगार भएका बेला केही समयका लागि भारतको गडवाल पुगेको थिएँ’, उनले भने, ‘त्यहाँ पनि तामाका भाँडा बनाउने काम नै गरेँ । त्यहाँ काम गर्दा मालिकले नेपाली कामदारमाथि गर्ने व्यवहार मलाई मनपरेन र म स्वदेश फर्किएँ ।’

अरूको देशमा रगत पसिना बगाउनुभन्दा आफ्नै देशमा केही गर्छु भन्ने अठोटसहित उनी आफ्नै गाउँ फर्किएका हुन् । आरनमा ताम्राकारले तामाका माना, पाथी, ताउली, दियो, विभिन्न किसिमका बाजा र मूर्तिहरू बनाउँदै आएका छन् ।

बजार क्षेत्र र जिल्लाका विभिन्न गाउँमा तामाबाट निर्मित सामग्री सहजै बिक्री हुने गरेका छन् । आफ्नो कामलाई सबैले मनपराउने गरेकाले स्थानीय बासिन्दाले घरबाटै तामाका भाँडाकुँडा बनाइदिन आग्रह गर्ने गरेको उनले सुनाए ।

विवाहको समयमा तामाका भाँडाकुँडा कन्या (बेहुली)लाई दान दिइने भएकाले राम्रै कमाइ हुने उनको भनाइ छ । एक किलो तामा एक हजार ३०० रुपैयाँमा बेच्ने र ठूलाठूला ताउलीहरू पाँच हजारदेखि छ हजार रुपैयाँसम्म बेच्ने गरेको उनले सुनाए । यस्ता सामग्री बेचेर उनलाई मासिक २० हजारदेखि ३० हजार रुपैयाँसम्म आम्दानी हुने गरेको छ ।

उनले गाउँघरमा गई पुराना तामाका भाँडाकुँडा बटुल्ने अनि त्यसलाई मर्मत गरेर बिक्री गर्ने पनि गरेका छन् ।

‘स्थानीय सरकारले हेरेन’

देश संघीय संरचनामा गएपछि तीनवटा सरकार सञ्चालनमा छन् । तर, आरन पेसा–व्यवसायलाई माथि उकास्न अहिलेसम्म कतैबाट पनि सहयोग नपाएको उनको गुनासो छ ।

‘अहिलेसम्म कुनै ठाउँबाट पनि सहयोग पाइएको छैन’, उनले भने, ‘यो पेसा–व्यवसाय बढाउन केही आर्थिक सहयोग पाए राम्रो हुन्थ्यो ।’ सरकारले सहयोग गरेमा आफ्नो व्यवसायलाई अझै विस्तार गर्ने योजना उनको छ ।

गाउँघरको सरकारका रूपमा रहेको स्थानीय सरकारले पनि आफूहरूलाई नहेरेको उनको आरोप छ । लोप हुँदै गइरहेको आरन पेसालाई लोप हुन नदिन स्थानीय सरकारले विभिन्न किसिमका तालिमहरू दिनुपर्ने उनी बताउँछन् ।

अहिले तामाका भाँडाकुँडा बनाउने पेसा संकटमा परिसकेको दुखेसो पोख्ने उनले आफ्नो पेसालाई संरक्षण गरिदिन सम्बन्धित निकायमा आग्रहसमेत गरेका छन् ।

आफ्नै देशमा काम गर्न आग्रह

विदेश जानुभन्दा पनि आफ्नै देशमा पसिना बगाउन सके यहीँ मनग्य आम्दानी हुने उनी ठान्छन् । आधुनिक तरिकाले विभिन्न व्यवसाय गर्न सकिए युवा विदेश पलायन हुनु नपर्ने उनको निष्कर्ष छ ।

अरूको देशमा गएर जसरी हामी परिश्रम गछौँ, त्यसरी नै आफ्नो देशमा गर्ने सके मुलुकले समेत काचुली फेर्न सक्ने उनको भनाइ छ । तर, जे काम गरे पनि राम्रोसँग बुझेर र लगनशील भएर गर्नुपर्ने उनको सुझाव छ ।

पढेलेखेका युवा देशमा खान लाउन नपुग्ने भएकाले भारतलगायत विभिन्न खाडी मुलुकमा जान्छन् । सरकारले उनीहरूका लागि केही आर्थिक वा भौतिक सहयोग जुटाइदिए वा सीपमूलक तालिमको व्यवस्था गरिदिए विदेश पलायन रोकिने ताम्राकारको बुझाइ छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, मंसिर २८, २०७६ १२:००