२६ वर्षपछि घर फर्किँदा...

२६ वर्षपछि घर फर्केका सर्मीका जयबहादुर कुँवर । तस्बिरः शिलापत्र

A+ A A-

कर्णालीका आधाजति युवाको रोजगारीको गन्तव्य अहिले पनि कालापहाड नै हो । धेरै पढ्न लेख्न नसकेका तथा गरिबीका कारण कामको खोजी गर्नेका लागि सबैभन्दा सहज गन्तव्य भारत नै हो । करिब ५० प्रतिशत पुरुषहरू हिउँद सकिनेबित्तिकै रोजगारका लागि भारततिर लाग्छन् । यहिले सूचना प्रविधिले गर्दा सहजै थाहा हुन्क कि आफ्नो मान्छे कहाँ के गर्दैछ ।

आजभन्दा दुई दशकअघिको परिस्थिति भिन्नै थियो । भारत गएकाले वर्षमा एकपटक मात्रै परिवारका सदस्यसँग सम्पर्क राख्थे । त्यो पनि चिठीको माध्यमबाट । कर्णालीमा उतिबेला एउटा उखान प्रचलित छ । ‘केही गरी भारत कमाउन गएको पुरुष दसैंसम्म घर आएन भने किरिया गर्नू ।

हिउँदमा काम गर्ने र चैत्र/ वैशाखमा आउने गर्थे । काेही भने जेठसम्ममा । अलि धेरै कमाउन आशा राखेकाहरू भने दसैंसम्ममा पुग्थे । तर, दसैंपछि पनि घर फर्किएनन् र सम्पर्क पनि भएन भने घरकाले काजकिरिया गर्न थाल्थे । पाँच वर्षपछि परिवारको सदस्य फर्केर आउँदा पनि अचम्मित हुन्थे ।

पञ्चायतकालमा कमाउन गाउँ छाडेर हिँडेका एक पूर्वप्रधान साढे दुई दशकपछि गाउँ फर्केका छन् । सशस्त्र द्वन्द्व सुरु हुँदै गर्दा गाउँमा बस्न नसक्ने अवस्था भएपछि कमाउन र सुरक्षाका लागि भारत हिँडेका जुम्ला, तातोपानी–७, सर्मीका जयबहादुर कुँवर २६ वर्षपछि घर फर्केका छन् । कमाएर ६ महिनामै घर फर्किन्छु भन्दै २०५० सालमा जयबहादुर घरबाट हिँडेका थिए ।

६ महिना मात्र होइन, एक वर्ष, दुई वर्ष पनि होइन उनी पूरै २६ वर्षसम्म परिवारको सम्पर्कमा रहेनन् । परिवार र समाजले उनलाई बिर्सिसकेको थियो । केही गरी फर्केको भए पनि द्वन्द्वमा परी मृत्यु भइसकेको होला भन्ने परिवार र गाउँलेले अनुमान गरेका थिए । तर, अकस्मात् उनले आफू जीवितै रहेको खबर पठाए र घर फर्के ।

जयबहादुर तत्कालीन गाउँका प्रधान पनि हुन् । उनी घर फर्केपछि गाउँलेले उत्सव नै मनाएका छन् । भारतबाट लामो समयपछि फर्केपछि उनलाई गाउँका मानिसले बाजागाजासहित स्वागत गरे । गाउँदेखि सात किलोमिटर टाढा रहेको त्रिवेणीसम्म बाजागाजा लिएर स्वागत गर्न गाउँका सबै पुगे ।

उनी फर्केको खुशियालीमा गाउँभरि भोजभतेरकाे आयोजना गरिएको स्थानीय दलजित बुढाले बताए । ‘पहिले गाउँमा हुँदा उनले अरुको समस्या आफ्नै सम्झेर समाधान गर्थे, त्यसैले पनि गाउँलेले उनलाई नै प्रधान चुने,’ बुढाले भने, ‘उनी जिउँदै छन् भन्ने खबर पाएपछि सबै गाउँले बाजासहित स्वागत गर्न पुगेका हौं ।’ लामो समयसम्म सम्पर्कविहीन रहेका कुँवरलाई गाउँले मात्र होइन, परिवारले नै बिर्सिसकेका थिए ।

‘एक्कासि घर फर्केको खबर पाएपछि हामी सबै अचम्मित भयौं’, अर्का स्थानीय बलबहादुर कुँवरले बताए । त्यतिबेला कामको खोजीमा भारत छिरेका सर्मीका दुई जना अझै बेपत्ता रहेको स्थानीय बताउँछन् । तातोपानी– ७ का वडाध्यक्ष मकरबहादुर रावतले भने, ‘परिवार पाल्नकै लागि भारत जानुपर्ने बाध्यताले कतिले लामो समयसम्म परिवारबाट टाढा हुनुपरेकाे छ भने कति त घरै देख्न नपाई कालापहाडमै अस्ताउँछन् ।’

गाउँ फर्केका प्रधानले भारतको अपरिचित ठाउँमा फसेकाले धेरै समयसम्म घर फर्किन नपाएको बताए । बुढ्यौली उमेरमा कमाइ नभएपछि स्वदेश फर्कन नसकिएको उनको भनाइ छ । ‘घरको यादले सताउँथ्याे, बुढो मान्छे, नचिनेको ठाउँ । पैसा पनि भएन’, उनले भने ।

परदेशमा पाएको दुःख साट्दै उनले गाउँका अन्य युवालाई पनि दुई छाक टार्नकै लागि भारत नछिर्न आग्रह गरे । कुँवरले भने, ‘बरु जसोतसो दुःख भए पनि आफ्नै ठाउँमा गर्नु राम्रो हो । कमाउने लालचमा भारत जाँदा घरै देख्न नपाई मर्छु कि जस्तो लाग्थ्यो । मेरो उमेर र पसिना सबै कालापहाडले नै खायो, अब कोही पनि कमाउनकै लागि कालापहाड नजाऊन् ।’

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, मंसिर २०, २०७६ १४:३२