सागको विगतः भारत सधैं पहिलो, नेपाल अधिकांशमा पाँचाैं

A+ A A-

दक्षिण एसियाली संघ (सार्क) दक्षिण एसियाली मुलुकहरूको क्षेत्रीय सहयोगका लागि गठन गरिएको भू–राजनीतिक संघ हो । यसका सदस्य मुलुकहरूमा अफगानिस्तान, बंगलादेश, भुटान, भारत, माल्दिभस, नेपाल र श्रीलंका छन्

दक्षिण एसियाली खेलकुद (साउथ एसियन गेम्स)

साउथ एसियन फेडरेशन गेम्सको स्थापना २६ नोभम्बर १९८१ मा दिल्लीमा भएको थियो । सार्क राष्ट्रहरूका बीच मित्रता र सद्भावना प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यका साथ यसको स्थापना भएको थियो ।

अहिलेको दक्षिण एसियाली खेलकुदलाई पहिले दक्षिण एसियाली फेडरेशन खेलकुद भनेर चिनिन्थ्यो । यसमा दक्षिण एसियाका खेलाडीहरूको माझमा प्रतियोगिता सञ्चालन हुन्छ । यसको परिचालक निकाय दक्षिण एसियाली ओलम्पिक काउन्सिल हो ।

सन् १९८४ देखि १९८७ सम्म १८८६ बाहेक हरेक वर्ष यो आयोजना हुँदै आएको थियो । १८५६ मा कमनवेल्थ गेम्स र एसियन गेम्सका कारण यो आयोजना हुन सकेन । त्यसपछिका वर्षहरूमा यो हरेक दुई/दुई वर्षमा आयोजना हुँदै आएको छ ।

पहिलो संस्करण –काठमाडौं, १९८४

दक्षिण एसियाली फेडरेशन गेम्सको पहिलो संस्करण आयोजना नेपालले गरेको थियो । पहिले बंगलादेशले यसको आयोजना गर्ने भनिए पनि उसले विभिन्न कारणहरू देखाई यसबाट पछि हट्यो । त्यसपछि यसको जिम्मा नेपालले लिएको थियो ।

यस संस्करणमा जम्मा पाँच विधाका खेल मात्र समावेश गरिएको थियो । जसमा एथलेटिक्स, बक्सिङ, फुटबल, पौडी र भारोत्तोलन रहेको थियो । १७ सेप्टेम्बर १९८४ मा यसको उद्घाटन गरिएको थियो ।

सार्क राष्ट्रहरूका प्रतिस्पर्धीबीच आयोजना भएको यस संस्करणको उद्घाटन नेपालका तत्कालीन राजा वीरेन्द्रले गरेका थिए ।

यसको आयोजना दशरथ रंगशालामा भएको थियो । यस संस्करणको नतिजामा भारत अग्रस्थानमा थियो । भारतले ४४ स्वर्ण, २८ रजत र १६ कास्यगरी जम्मा ८८ पदक जितेको थियो ।

उसलाई श्रीलंकाले पछ्याएको थियो । नेपालले चौथो स्थानमा रहँदै ४ स्वर्ण, १२ रजत र १६ कास्य गरी कुल २४ पदक हासिल गरेको थियो ।

दोस्रो संस्करण– ढाका, १९८५

दोस्रो संस्करणको सार्कस्तरीय खेलकुदको आयोजना बंगलादेशले ढाकामा गरेको थियो । यसमा सातवटा विधामा प्रतिस्पर्धा भएको थियो ।

यसको उद्घाटन २० डिसेम्बरमा तत्कालीन बंगलादेशका राष्ट्रपति हुसेन मोहमद इसादले गरेका थिए । यो प्रतियोगिता २६ डिसेम्बरसम्म चलेको थियो ।

बंगलाबन्धु रंगशालामा आयोजित यस संस्करणको शीर्ष स्थानमा १०७ पदकसहित भारत नै थियो । नेपालले १ स्वर्ण, ९ रजत र २२ कास्य सहित ३२ पदक हासिल गरेर पाँचाैं स्थान बनाएको थियो ।

तेस्रो संस्करण– कोलकत्ता, १९८७

तेस्रो संस्करणको दक्षिण एसियाली खेलकुद प्रतियोगिता भारतको कोलकातामा आयोजना भएको थियो । यसलाई भारतीय तत्कालीन राष्ट्रपति रामास्वामी वेंकटरामनले २० नोभेम्बरमा उद्घाटन गरेका थिए ।

यसमा १० विधाका खेलहरू समावेश गरिएको थियो । संस्करणको अधिकांश पदकमा भारतले नै बाजी मारेको थियो । भारतले कुल १५५ पदक हासिल गरेको थियो ।

नेपालले पाँचौं स्थानमा हासिल गर्दै २ स्वर्ण, ७ रजत र ३३ कास्यसहित ४२ पदक प्राप्त गरेको थियो । साल्ट लेक रगंशालामा आयोजित यस संस्करण समापन समारोह २७ नोभम्बरमा भएको थियो ।

चाैथो संस्करण – इस्लामावाद, १९८९

चौथाे संस्करणको दक्षिण एसियाली खेलकुद प्रतियोगिता २० अक्टोबरदेखि २७ अक्टोबरसम्म पाकिस्तानको इस्लामावादमा भएको थियो ।

सात देशहरू सहभागी यस प्रतियोगिता पाकिस्तानका तत्कालीन राष्ट्रपति गुलाम इस्क खानले उद्घाटन गरेका थिए । जिन्हा रंगशालामा भएको यस संस्करणमा १० विधाका प्रतियोगिता भए । जहाँ भारतले ६१ स्वर्ण, ४३ रजत र २० कास्यसहित धेरैजसो प्रतियोगिता आफ्नो पोल्टामा पारेको थियो । नेपाल भने प्रतियोगिता भर १ स्वर्ण, १० रजत र २१ कास्यसहित ३२ पदकका साथ ५औं स्थान बनाएको थियो ।

पाँचाैं संस्करण– कोलम्बो, १९९१

पाँचौं संस्करणको दक्षिण एसियाली खेलकुद प्रतियोगिता श्रीलंकाले कोलम्बोमा आयोजना गरेको थियो । सात राष्ट्र सहभागी यस संस्करणको उद्घाटन २२ डिसेम्बरमा श्रीलंकाका तत्कालीन राष्ट्रपति रानासिङ्ग प्रेमदासले गरेका थिए ।

सुगतादस रंगशालामा भएको यस संस्करणमा भारतले कुल १६४ पदक सहित शीर्ष स्थान हासिल गरेको थियो । त्यस्तै, २ स्वर्ण, ८ रजत र २९ कास्यसहित कुल ३९ पदकसहित नेपाल फेरि पनि पाँचाैं भयो ।

छैटाैं संस्कण– ढाका, १९९३

बंगलादेशको ढाकामा भएको छैटाैं संस्करणको सार्क प्रतियाेगितामा सात राष्ट्रले ११ विधाका खेलमा प्रतिस्पर्धा गरेका थिए ।

यसको उद्घाटन २० डिसेम्बरमा बंगलाबन्धु रंगशालामा तत्कालीन बंगलादेशी राष्ट्रपति अधुर रहमान विश्वासद्वारा भएकाे थियो । भारत कुल १३७ पदकसहित पदक तालिकाको शीर्षस्थानमा थियो भने नेपाल १ स्वर्ण, ६ रजत र १५ कास्यसहित २२ पदक प्राप्त गरी पदक तालिकाको पाँचाैं स्थानमा रहेको थियो ।

साताैं संस्करण– मद्रास, १९९५

१९९५ मा भएको दक्षिण एसियाली खेलकुद प्रतियोगिता भारतको मद्रासमा भएको थियो । यसमा १४ वटा प्रतियोगितामा सात देशका प्रतियोगीबीच प्रतिस्पर्धा भएको थियो ।

यसको उद्घाटन शंकर दयाल शर्माले जवारलाल नेहरू रंगशालामा गरेका थिए । कुल २४५ पदकसहित भारत पदक तालिकाको शीर्षस्थानमा रहेको थियो ।

नेपाल ४ स्वर्ण, ८ रजत र १६ कास्यसहित पदक तालिकाको पाँचाैं स्थानमा रहेको थियो । यसको औपचारिक समापन २७ डिसेम्बरमा भएको थियो ।

आठौं संस्करण–काठमाडौं, १९९९

आठौं संस्करण दक्षिण एसियाली खेलकुद प्रतियोगिताको उद्घाटन २५ सेप्टेम्बरमा नेपालमा भएको थियो । १२ विधाका खेलहरू सम्मिलित यस प्रतियोगितामा सात देशका प्रतियोगी सहभागी थिए ।

यसको उद्घाटन तत्कालीन राजा वीरेन्द्रले गरेका थिए । प्रतियोगिता दशरथ रंगशालामा आयोजना गरिएको थियो । भारत १९७ पदकसहित पदक तालिकाको शीर्षस्थानमा रहेको थियो ।

त्यस्तै, ३२ स्वर्ण, १० रजत र २४ कास्यसहित नेपाल प्रतियोगिताको पदक तालिकामा दोस्रो स्थानमा थियो । यो संस्करणको समापन समारोह ४ अक्टोबरमा भएको थियो ।

नवौं संस्करण–इस्लामावाद, २००४

नवौं संस्करणको दक्षिण एसियाली खेलकुद समारोहको उद्घाटन पाकिस्तानको इस्लामावादकमा २९ मार्चमा भएको थियो । जहाँ अफगानिस्तानसहित आठ राष्ट्रले प्रतिस्पर्धा गरेका थिए ।

उद्घाटन तत्कालीन पाकिस्तानी राष्ट्रपति परवेज मुसर्रफले जिन्हा रंगशालामा गरेका थिए । १५ विधाका खेल समावेश गरिएको प्रतिस्पर्धामा भारत पदक तालिकाको शीर्षस्थानमा थियो ।

नेपाल ६ स्वर्ण, ६ रजत, २० कास्यसहित ३३ पदक आफ्नो पोल्टामा पार्दै फेरि पाँचाैं स्थानमा समेटियो । यसको समापन ७ अप्रिलमा भएको थियो ।

१०औं संस्करण–कोलम्बो, २००६

दक्षिण एसियाली खेलकुदको १०औं संस्करण श्रीलंकाको कोलम्कोमा आयोजना भएको थियो । यसमा आठवटा राष्ट्रहरूले सहभागिता जनाएका थिए ।

उद्घाटन अगस्ट १८ मा पाकिस्तानका तत्कालीन राष्ट्रपति महिन्दा राजपाक्छेले गरेका थिए । प्रायःजसो खेल सुगतादस रंगशालामा भएको यस संस्करणमा २० वटा विधाका खेल भए ।

भारतले २१४ पदक प्राप्त गर्दै पदक तालिकाको शीर्षस्थान ओगटेको थियो । नेपाल १५ स्वर्ण, १४ रजत र ३१ कास्यसहित ६० पदकका साथ समग्र प्रतियोगितामा चौथो स्थानमा थियो । प्रतियोगिता अगस्ट २८ मा सकिएको थियो ।

११औं संस्करण–ढाका, २०१०

आठ देश सम्मिलित दक्षिण एसियाली खेलकुदको २०१० को ११औं संस्करण बंगलादेशको ढाकामा भएको थियो । २३ विधाका खेलहरू समावेश गरिएको यस संस्करणको उद्घाटन २९ जनवरीमा बंगबन्धु रंगशालामा भएको थियो ।

जसलाई बंगलादेशका तत्कालीन प्रधानमन्त्री शेख हसिनाले गरेकी थिइन् । ९ फेब्रुअरीमा समापन भएको यो संस्करणमा भारत १७५ पदक प्राप्त गरी पदक तालिकाको अग्रस्थानमा थियो भने ८ स्वर्ण, ९ रजत र १९ कास्य प्राप्त गर्दै नेपाल पुनः पाँचाैं स्थानमा रह्यो ।

१२औं संस्करण–२०१६, गुहाटी र सिलोङ

भारतमा आयोजित १२औं संस्करणको दक्षिण एसियाली खेलकुद प्रतियोगितामा आठ देशका प्रतिस्पर्धीले प्रतिस्पर्धा गरेका थिए । खेल २२ विधामा भएको थियो ।

उद्घाटन फेब्रुअरी ५ र ६ मा भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले गरेका थिए । खेलहरू इन्दिरा गान्धी रंगशाला र जवाहरलाल नेहरू रंगशालामा भएको थियो ।

भारत ३०८ पदकसहित पदक तालिकाको शीर्षस्थानमा रहँदा नेपाल ६० पदकसहित छैटाैं स्थानमा थियो । नेपालले ३ स्वर्ण, २३ रजत र ३४ कास्य प्राप्त गरेको थियो । यसको समापन १६ फेब्रुअरीमा भएको थियो ।

१३औं संस्करण–२०१९, काठमाडौं, पोखरा

नेपालमा हाल सञ्चालन भइरहेको १३औं संस्करणको दक्षिण एसियाली खेलकुद समारोहको उद्घाटन आज भइसकेको छ । यसपटक २६ विधाका खेलहरूमा प्रतिस्पर्धा हुनेछ । सात राष्ट्रले सहभागिता जनाएको यस प्रतियोगिताका खेलहरू दशरथ रंगशाला र पोखरा रंगशालामा हुनेछन् ।

यस पटकको प्रतियोगितामा अफगानिस्तानले सहभागिता जनाएको छैन । यसभन्दा पहिले दुईपटक स्थगित भएर अहिले भइरहेको प्रतियोगितामा नेपालले विगतमा भन्दा राम्रो प्रर्दशन गर्ने आशा गरिएको छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, मंसिर १५, २०७६ १९:१५