स्मार्ट विद्यालयका शिक्षकलाई नै छैन प्राविधिक ज्ञान

A+ A A-

जनकपुरस्थित संकट मोचन देवशरण रामरति माध्यमिक विद्यालय बाहिरबाट हेर्दा जति व्यवस्थित देखिन्छ । भित्र पस्दा त्यहाँको कक्षा कोठा व्यवस्थापन, पढाइ र शैक्षिक क्रियाकलापमा अझै व्यवस्थित छ । सामुदायिक विद्यालयमा पढाउने भन्दा नाक खुम्च्याउने अभिभावक पनि यस विद्यालयमा बालबालिका पढाउन पाउँदा गौरवाम्भीत महशुस गर्छन् ।

विद्यालयभित्र र बाहिर निगरानीका लागि सीसीटिभी क्यामेरासमेत जड़ान गरिएको छ । यस विद्यालयलाई केही साताअघि मात्र सरकारले स्मार्ट विद्यालय घोषणा गरेको छ । विद्यालयका प्रधानाध्यापक बलराम साह भन्छन् ‘विद्यालयको पठनपाठन सुरुदेखि नै राम्रो थियो । अब त सरकारले नै स्मार्ट विद्यालय घोषणा गरिदिएको छ । यसले विद्यालयको छविप्रति सकारात्मक प्रभाव पारेको छ ।’

पाठ्यक्रमबाहेक अतिरिक्ति कुराहरू सिकाउन थालेदेखि विद्यार्थीहरूमा पढाइप्रति रूचि बढेको साह बताउँछन् । ‘पहिले पाठ्यक्रममा आधारित भएर मात्रै पठढाउँथ्यौं, विद्यार्थी पनि खासै रूचि राख्दैनथे’, उनले थपे, ‘अहिले प्रविधिमार्फत श्रव्य–दृश्य सामग्रीमार्फत अध्यापन गराउँछौं । यसले गर्दा विद्यार्थी पढाइप्रति चासो दिन्छन् । विद्यालय आउनै नमान्ने विद्यार्थी अहिले नियमित कक्षामा उपस्थित हुन्छन् ।’

स्मार्ट विद्यालय घोषणा भएपछि संकटमोचन माविका विद्यार्थीहरू उत्साहित थिए । तर विद्यालयमा प्रविधिको पहुँच पुगे पनि शिक्षक प्राविधिक रूपमा दक्ष नहुँदा विद्यार्थीलाई समस्या भएको छ । कक्षा १० मा अध्ययनरत छात्रा चाँदनी साह भन्छिन्, ‘पहिले हामीले किताबमै पढेर ज्ञान लिन्थ्यौं, नबुझेको शिक्षकसँग सोध्नुपथ्र्यो । अहिले प्रविधिले गर्दा धेरै कुरा इन्टरनेटबाट खोज्न पाएका छौं । तर सरकारले प्रविधिको व्यवस्था गरे पनि सोही अनुसारका दक्ष शिक्षक नहुँदा पठनपाठनमा समस्या भएको छ ।’

कम्तिमा एक घण्टाको पिरियडमा शिक्षक १०÷१५ मिनेटभन्दा धेरै पढाइ हुँदैन । शिक्षक प्रविधिप्रति पोख्त नभएका कारण विद्यालयमा व्यवस्था गरिएको स्मार्ट प्रविधिको उपयोग प्रभावकारी देखिएकाे छैन । कक्षा १० मै अध्ययनरत छात्र सुरज साह भन्छन्, ‘स्मार्ट विद्यालय घोषणापछि सबै कुरा कम्प्युटरबाटै पढ्न पाइन्छ सोचेका थियौं । तर छुट्याइएको पिरियडमा पनि शिक्षकहरू पढाउन सक्नुहुन्न ।’

अन्य व्यवस्थापनमा राम्रै भए पनि भएको प्रविधिको सही उपयोग नहुँदा विद्यार्थीले चाहेअनुसारको प्राविधिक ज्ञान हासिल गर्न सकेका छैनन् । प्रधानाध्यापक बलराम साह भन्छन् ‘हामीसँग प्रविधि त छ तर त्यस अनुसारका दक्ष शिक्षक छैनन् । प्राविधिक जनशक्ति नहुँदा भएको प्रविधिको पनि भरपुर उपयोग गर्न सकिएको छैन ।’

विद्यालयको ल्याबमा २४ वटा कम्प्युटरहरू छन् । तर सबै कक्षाका विद्यार्थीलाई अभ्यास गराउन एक जना मात्रै शिक्षक छन् । कक्षा १० का छात्र शनि कर्ण भन्छन् ‘विद्यार्थीहरूकै अध्ययनमा सहजताका लागि प्रविधिमैत्री कक्षा बनाइए पनि दक्ष शिक्षक नभएकै कारण हामीहरूलाई समस्या भइरहेको छ ।’ शिशुदेखि १२ कक्षासम्म अध्यापन हुने उक्त विद्यालयमा २ हजार ५ सय विद्यार्थी अध्ययनरत छन् । शिक्षक ३४ जना छन् । विद्यार्थी संख्याको अनुपातमा एक त शिक्षक न्यून रहेको अवस्थामा प्राविधिक जनशक्ति पनि अभावले विद्यालयमा भएको सम्पूर्ण प्रविधिको उपयोग हुन नसकेको हो । रिक्त दरबन्दीका लागि स्थानीय निकायसँग माग गरिएको उनले बताए ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, मंसिर १, २०७६ ११:४९