बैंकका एटीएम कतिबेला खुल्छन् सीईओ’साब् ?

A+ A A-

१२ कात्तिक नेपालीको दोस्रो ठूलो पर्व भाइटीका । भाइटीकाको साइत सो दिन विहान ११:५५ बजे तोकिएको थियो ।

भाइटीकाको दिन दिदी बहिनीले दाजुभाइलाई सप्तरंगी टीका लगाइदिएर फलफूल, रोटी, अनरसा, मिठाइ, मसलासहित मिष्ठान्न भोजन गराउने चलन छ । दाजुभाइले पनि दिदी बहिनीलाई आफ्नो गच्छेअनुसार उपहार र दक्षिणा दिने गरिन्छ।

भाइटीकाकै दिन भक्तपुरको नयाँठिमी बस्तै आएका काभ्रेका शिव अधिकारीलाई अपत्यारिलो र अनौठो समस्या आइपर्यो ।

‘अघिल्लो दिन किनमेल गर्दागर्दै खल्तीमा भएको नगद सकिएछ, दिदीलाई दक्षिणा दिन पैसा कम भएपछि कौशलटारमा रहेको बैंकको एटीएम बुथमा पुगे, एटीएम बन्द रहेछ, पैसा झिक्न पाइनँ,’ अधिकारीले समस्या सुनाउन सुरु गरे ।

उनी विहान १० बजेतिर कौशलटार पुगेका रहेछन् । एटीएम बन्द देखेपछि उनी छेउमै रहेको अन्य बैंकको एटीएम बुथ गए । अधिकांशको एटीएम बुथ बन्द थियो ।

‘कौशलटारका एटीएम नचलेपछि सूर्यविनायकमा रहेको एटीएम पुगेँ, त्यो पनि बन्द थियो, सूर्यविनायकमा रहेका अन्य बैंकको एटीएम पनि बन्द थिए,’ अधिकारी समस्या सुनाउँदै गए ।

अब उनको मनमा चिसो पस्न थाल्यो । एकातिर टीकाको साइत आउन लागेको थियो भने अर्काेतिर दिदीलाई दक्षिणा कसरी दिने भन्ने समस्या थियो ।

यस्तै, चिन्ता र समस्याको बीचमा उनले एकजना साथीलाई फोन गरे । साथीले केन्द्रीय कार्यालय अनामनगरमा रहेको एटीएम बन्द नहुने र त्यहाँ गए पैसा झिक्न पाइने सल्लाह दिए । अधिकारी सोही सल्लाह अनुसार अनामनगर फर्कन लागे ।

‘त्यो बेला ट्राफिक जाम एकदमै थियो, सूर्यविनाकबाट अनामनगर पुग्न नै एक घण्टा लाग्यो, नयाँठिमी फर्कन फेरि एक घण्टा, मेरो कारणले हाम्रो परिवारले साइतमा टीका लगाउनै पाएन,’ अधिकारीले सुनाए ।

साइत छुट्ने भएपछि उनकी दिदीले फोन गरेर फर्कन आग्रह पनि गरेकी थिइन् । तर, उनलाई बीचबाटोबाट फर्कन पनि समस्या थियो ।

‘अनामनगर जादैगर्दा कोटेश्वर जाममा थिएँ, दिदीले फोन गरेर छिटो आइज् भन्नुभयो, त्यहाँबाट गाडी फर्काउने सम्भावना पनि कम थियो, गाडी छोडेर फर्कन गाडी कहाँ राख्ने भन्ने अर्काे समस्या, त्यसैले म अनामनगर पुगेर बल्ल पैसा झिकेर फर्केँ, साइतमा टीका लगाउनै पाइएनँ,’ अधिकारीले भने ।

अधिकारीको जस्तै समस्या गत शनिवार तेह्रथुम घर भई हाल काठमाडौंको धुम्वाराही बस्दै आएका मणिकेशर कटवालले पनि भोगे । तर, उनको समस्या एटीएम बुथ बन्द भएको कारण आइलागेको भने थिएन ।

‘महारजगञ्जको भाटभटेनी सुपरमार्केट परिसरमा रहेको एनआईसी एसिया बैंकको एटीएममा कार्ड छिराएँ, मलाई २५ हजार रुपैयाँ झिक्नुपर्ने थियो, तर अहिले एक पटकमा २० हजार रुपैयाँसम्म मात्रै झिक्न पाइने नियम रहेछ, मेसिनमा नोटिस आउदै थियो, नोटिस पढ्न लाग्दा ढिला भएछ, मेसिनले कार्ड तान्यो, अनि मेरो समस्या सुरु भयो,’ कटवालले भने ।

उनलाई तिहारको किनमेल गर्नु थियो भने भाइटीका लगाउन घर जाने टिकट काट्न पैसा तिर्नुपर्ने पनि थियो । खल्तीमा नगद थिएन, एटीएम कार्ड बैंकले राखेको मेसिनले तानिसकेको थियो ।

मेसिनले कार्ड तानेपछि उनी आत्तिए । बैंकको सुरक्षा गार्डलाई समस्या सुनाए । आइतवार बैंकका कर्मचारी आएर मेसिन खोल्ने र त्यसपछि मात्रै कार्ड लिन पाइने बैंकका सुरक्षा गार्डले कटवाललाई सुनाए । उनलाई झन पीर पर्यो । अनि उनले पनिसाथीलाई फोन गरे ।

‘बैंकको शाखा खुल्लै थियो, साथीले ‘विथड्रयल स्लिप’बाट नगद झिक्न मिल्ने उपाय सुझाएको थियो, टेलरमा बसेका कर्मचारीले ‘सही गर्ने मान्छे छैनन्, हामीले दिन मिल्दैन, चेक भए ल्याउनुस्, पैसा दिउँला भने’, मसँग चेक पनि थिएन, आफ्नै पैसा पनि निकाल्न पाइनँ,’ कटवालले भने ।

त्यसपछि उनलाई कसैले एनआईसी एसिया बैंकको कमलादी शाखामा पैसा पाउन सकिने उपाय सुझाएछ । सोही सुझाव अनुसार उनी कमलादी पुगे । त्यहाँ पनि पैसा पाइएन ।

तर, कमलादी शाखाको कर्मचारीले महाराजगञ्ज शाखामा फोन गरिदिएछन् । कटवाललाई फेरि महाराजगञ्ज जान भने । र, महाराजगञ्ज शाखाको एटीएम बुथमा फसेको उनको कार्ड झिकेर बैंकका कर्मचारीले उनलाई दिएछन् ।

‘एटीएम झिक्नै नमिल्ने त रहेनछ, पछि मैले पाएँ, तर ४ घण्टा समय यताउता भौतारिदैमा वित्यो, ठूलो तनाब व्यहोर्नुपर्यो,’ कटवालले भने ।

अर्काे पनि त्यस्तै घटना छ । भाइटीकाको दिन विहान ९ बजेतिर नै एनआईसी एसिया बैंकको कोटेश्वर शाखामा रहेको एटीएममा पैसा सकिएको थियो । एटीएम बुथ खुल्ला थियो । मेसिनले काम गरिरहेको थियो । तर, मेसिनमा पैसा थिएन । कार्डबाट पैसा निकाल्न लाइन लागेकाहरु बैंकलाई गाली गर्दै फर्किरहेका थिए ।

यी प्रतिनिधि घटना मात्रै हुन् । सार्वजनिक विदा, कार्यालय समयभन्दा बाहिरको समय र लामो विदाको समयमा अधिकांश बैंकका एटीएम बन्द हुन्छन् ।

‘नविल बैंकको बानेश्वर शाखामा रहेको एटीएम बुथ कार्यालय खुल्ने समय र सार्वजनिक विदा नभएको दिन मात्रै खुल्छ, बैंक खुल्ने समयमा मात्रै एटीएम बुथ खुल्ला हुने हो भने त्यस्तो एटीएम किन राख्नु ?’ वानेश्वर बस्ने राजेश सापकोटाले भने ।

चिनियाँ ह्याकरको कारण पनि समस्या

गत १४ भदौमा चिनियाँ ह्याकरको एक समुहले विभिन्न बैंकका नक्कली भीसा कार्ड बनाएर विभिन्न बैंकको एटीएम बुथबाट पैसा निकाले । नेपाल इलेक्ट्रोनिक पेमेन्ट सिस्टम (नेप्स) मा आवद्ध बैंकको नक्कली भीसा कार्ड बनाएर पैसा झिकिएको थियो ।

यसरी पैसा झिकिएको थाहा पाएपछि नेप्सको प्रणाली नै बन्द गरिएको थियो । करिब ३ दिनसम्म नेप्समा आवद्ध सबै बैंकका एटीएम बन्द थिए । अर्थात एटीएमबाट पैसा झिक्न नपाइने व्यवस्था गरिएको थियो ।

त्यसपछि नेपाल राष्ट्र बैंकले एटीएम बुथबाट एक दिनमा ६० हजार रुपैयाँसम्म मात्रै रकम झिक्न पाइने र एक पटकमा २० हजार रुपैयाँसम्म मात्रै निकाल्न मिल्ने व्यवस्था गराएको छ ।

यस्तै, राष्ट्र बैंकले सबै बैंक वित्तीय संस्थाको एटीएम बुथमा २४सै घण्टा सुरक्षा गार्ड पनि राख्न निर्देशन दिएको छ । राष्ट्र बैंकको यस्तो निर्देशनले आफूहरुको खर्च बढाएको गुनासो बैंकरले गर्दै आएका छन् ।

ग्राहकले पैसा झिक्न पाउनु पर्छः दाहाल

सानिमा बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) भुवन दाहाल बैंकका एटीएम २४सै घण्टा चल्ने हालतमा राख्न हरसम्भव प्रयास गरिएको बताउँछन् । सानिमा बैंकले हेल्प डेस्क नै राखेर आफ्नो बैंकको सबै एटीएम मनिटरिङ गरिरहेको उनको भनाइ छ ।

‘लामो विदाको समयमा एटीएममा पैसा सकिने समस्या अन्य देशमा पनि छ, तर हामीले यसो भनेर छुट पाउँदैनौं, ग्राहकले जुनसुकै समयमा पनि एटीएमबाट पैसा निकाल्न पाउनुपर्छ भनेर हामीले हरसम्भव प्रयास गरिरहेका छौं,’ दाहालले भने ।

एटीएमबाट पैसा झिक्न नसकिएको समयमा मोवाइल मनी जस्ता विकल्प प्रयोग गर्न उनले सुझाए ।

‘हामीले हेल्प डेस्क राखेका छौं, २४सै घण्टा खट्ने कर्मचारीले नियमित अपडेट लिइरहेका हुन्छन्, तिहारकै बेलाको कुरा गर्दा अहिलेसम्म दुर्गमस्थानमा रहेका २ एटीएम बुथ बन्द छन् भन्ने रिपोर्ट आएको छ, लामो विदाको समयमा कुनै कारणवश एटीएम चलेनन् र पैसा झिक्न पाइएन भने समस्या पर्छ, त्यसैले मोवाइल मनी जस्ता विकल्प पनि प्रयोग गर्नु उपयुक्त हुन्छ,’ दाहालले भने ।

एटीएम बन्द गर्नु ठगी पनि होः महर्जन

उपभोक्ता अधिकारकर्मी प्रेमलाल महर्जन बैंकका एटीएम बुथबाट २४सै घण्टा रकम निकाल्न पाउनु पर्ने बताउँछन् । एटीएम बुथ बन्द हुनु वा मेसिनबाट पैसा निकाल्न नपाउनु कानुनको वर्खिलाप र उपभोक्तामाथिको ठगी भएको वताउँछन् ।

‘जुनसुकै दिन वा जतिवेला पनि पैसा निकाल्न मिल्ने सेवा दिन्छु भनेर बैंक वा वित्तीय संस्थाले सम्बन्धित नियमनकारी निकायबाट अनुमति लिएका हुन्छन्, विदाको दिन एटीएम बुथ बन्द गर्नु भनेको कानुनको वर्खिलाप हो, यस्तै एटीएम कार्ड दिने बेलामा बैंक वा वित्तीय संस्थाले निश्चित शुल्क पनि लिने गरेका हुन्छन्, शुल्क लिएर सेवा नदिनु भनेको उपभोक्तामाथिको ठगी पनि हो,’ महर्जनले भने ।

अत्यावश्यक सेवा हो, रोक्न पाइदैनः पंगेनी

नेपाल राष्ट्र बैंकका पूर्वकार्यकारी निर्देशक त्रिलोचन पंगेनीले विदाको दिन आफूले पनि एटीएमबाट पैसा झिक्न नपाएको गुनासो गरे । बैंकिङ सेवा अत्यावश्यक सेवाअन्तरगत परेकोले बैंकका एटीएमबाट जुनसुकै बेलामा झिक्न पाउनुपर्ने उनको भनाइ छ ।

‘विदाको बेलामा मैले पनि एटीएमबाट पैसा झिक्न पाइनँ, यो बैंकहरुको बद्मासी हो, बैंकिङ सेवा अत्यावश्यक सेवाभित्र पर्ने भएकोले बैंकहरुले यस्तो गर्न मिल्दैन, राष्ट्र बैंकले प्रभावकारी नियमन गरेर यस्तो बद्मासी रोक्नुपर्छ,’ राष्ट्र बैंकको पूर्वकार्यकारी निर्देशक पंगेनीले भने ।

बैंकमा रकम राख्नेले आफ्नो व्यक्तिगत तरलता व्यवस्थापनको लागि एटीएम कार्डबाट पैसा झिक्ने हुनाले चाहेको समयमा पैसा ननिस्कदा समस्या हुने उनले बताए ।

‘सम्पत्ति आर्जन गर्ने कार्यको लागि व्यक्तिगत तरलता आवश्यक नपर्ला, तर नितान्त व्यक्तिगत र दैनिक कार्यसंचालनको लागि व्यक्तिलाई नगद रकमको आवश्यकता पर्छ, यसको लागि घरमा वा खल्तीमा पैसा बोक्ने भन्ने हुदैन, त्यसैले बैंकमा राखिएको हुन्छ, त्यस्तो पैसा चाहिएको बेलामा झिक्न पाउनु पर्छ, यसको लागि नियमनकारी निकाय राष्ट्र बैंकले पनि कडाई गर्नुपर्छ,’ पंगेनीले भने ।

ह्याकिङको हल्लाले बुथमा थोरै पैसा

गत १४ भदौमा चिनियाँ ह्याकरको समुहले विभिन्न बैंकको नामका नक्कली भिसा कार्ड बनाएर एटीएम ह्याक गरी पैसा निकालेपछि बैंकिङ क्षेत्रमा अर्काे खालको हल्ला चलेको थियो । त्यो हल्ला थियो– दसैं तिहारको बेलामा ह्याकरले ठूलो रकम बैंकको एटीएमबाट निकाल्नेछन् ।

बैंकहरु यो हल्लाबाट केही मात्रामा त्रसित थिए । यस्तै, नेपाल राष्ट्र बैंक पनि यो हल्लाले केही मात्रामा डराएको थियो । त्यसैले राष्ट्र बैंकले थाहा नपाए जस्तो गर्ने र बैंकले एटीएम बुथमा कम रकम राख्ने व्यवस्था मिलाइएको थियो ।

‘एटीएम बुथमा थोरै नगद राख्ने अनौपचारिक सल्लाह भएको थियो, राष्ट्र बैंकलाई पनि यो कुरा थाहा छ, त्यसैले हामीले थोरै पैसा राखेका थियौं, राखेको पैसा सकिएपछि फेरि थप्ने व्यवस्था मिलाइएको थियो, तर केही बुथबाट ग्राहकले नै धेरै रकम झिकेपछि नगद व्यवस्थापन गर्न केही अप्ठेरो भयो, नगद सकिएको कारण केही एटीएम बुथबाट ग्राहकले पैसा झिक्न नपाएका हुन्,’ एक वाणिज्य बैंकको कार्ड विभागका प्रमुखले भने ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, कात्तिक १३, २०७६ १७:३१