बालमन्दिरको जग्गा भाडा प्रकरणमा कसरी मुछियो विशाल ग्रुप ?

A+ A A-

नेपाल बालमन्दिरको जग्गा प्रकरणमा विशाल ग्रुपसमेत मुछिएको छ । नक्सालस्थित बालमन्दिरको जग्गा कौडीको मूल्यमा भाडामा लिएको विषयमा व्यापारिक घराना विशाल ग्रुप विवादमा परेको थियो ।

बालमन्दिरको जग्गा भाडामा लिएर विशाल ग्रुपले बृहस्पति स्कुल र राई स्कुल सञ्चालन गरेको थियो । नेपाल बाल संगठनकी तत्कालीन अध्यक्ष रिता सिंह वैद्यले विशाल ग्रुपलाई कौडीको मूल्यमा बालमन्दिरको जग्गा भाडामा दिएको आरोप छ । त्यही आरोपमाथि अनुसन्धान जारी छ ।

अनुसन्धानकै क्रममा नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी) ले उक्त प्रकरणमा संलग्नविरुद्ध पक्राउ पुर्जी पनि जारी गरेको छ । उक्त जग्गाको विषयमा २७ वैशाख २०८० मा सीआईबीमा उजुरी परेको थियो । त्यही उजुरीका आधारमा प्रहरीले अनुसन्धान मात्र अगाडि बढाएको छैन, संलग्नलाई हिरासतमै लिएर अनुसन्धान अगाडि बढाउन खोजेको छ । त्यसकै लागि सीआईबीले २७ वैशाखमा काठमाडौं जिल्ला अदालतबाट प्रकरणमा जोडिएका २० जनालाई पक्राउ गर्न सीआईबीले अनुमति पाएको छ ।

बालमन्दिरको जग्गाको भाडा विवाद २०४९ सालदेखि नै देखिएको छ । त्यतिबेलादेखिको विवाद तन्किँदै २०८० सम्म आइपुगेको छ । खासगरी व्यापारिक समूह र राजनीतिक शक्तिबीच बढ्दो सम्बन्धकै कारण अनाथ र सहाराविहीन बालबालिकाको संरक्षणका लागि उपयोग गर्ने भनिएको जग्गा व्यापारिक घरानाको हातमा पुगेको थियो । त्यसैले, अहिले यो प्रकरणले राजनीतिक र व्यापारिक दुवै समूहमाथि दबाब बढाएको छ ।

राजनीतिक शक्ति र पहुँचका आधारमा तत्कालीन अध्यक्ष रिता सिंह बैद्यले जग्गा सस्तोमा व्यापारिक समूहलाई जग्गा भाडामा दिएकी थिइन् । अर्थात्, २६ वैशाख २०४९ मा विशाल ग्रुपले उक्त जग्गा सस्तोमा भाडामा लिएर बृहस्पति विद्यालय चलाएको थियो ।

संगठनको कित्ता नम्बर ७३० को ९ रोपनी जग्गा र घरटहरा १० माघ २०५३ सम्म भाडामा दिने सम्झौता भएको थियो । कांग्रेस नेता गणेशमान सिंहकी छोरी रिता सिंहले संगठनको अध्यक्षको हैसियतमा निर्णय लिइरहेको बेलामा प्रधानमन्त्री भने गिरिजाप्रसाद कोइराला र गृहमन्त्री शेरबहादुर देउवा थिए । राजनीतिक पहुँचकै कारण त्यतिबेला विशाल ग्रुपले लिएको आरोप लागिरहेको छ ।

त्यतिबेला वार्षिक भाडादर भने ४२ लाख १६ हजार ६ सय ८ रुपैयाँ तोकिएको थियो । त्यसलाई थप सहुलियतका लागि भाडा अग्रिम भुक्तानी गरे २० प्रतिशत छुट दिने सम्झौता पनि गरिएको थियो । तर, यी सबै सम्झौताका बाबजुद विशाल ग्रुपले चलाएको विद्यालय बृहस्पतिले भाडाबापत कहिले कति रकम कुन माध्यमबाट संगठनलाई भुक्तानी दियो भन्ने व्यवस्थित अभिलेख पाइएको छैन । त्यही कारण पनि अनियमिततालाई बल पुगेको हो ।

खासमा विशाल समूहको प्रवेश चार वर्षका लागि भएको देखिन्छ । तर, बृहस्पतिले भाडाको समय बढाउँदै लगेर ८ जेठ २०५८ मा ५ रोपनी २ आना जग्गा थपेको थियो । २१ साउन २०५९ मा थप १३ रोपनी जग्गा ३० वर्षका लागि भाडामा लिन बृहस्पतिले प्रस्ताव गरेको थियो । साता दिन नबित्दै ३० साउनमा बसेको बाल संगठनको बैठकले महासचिव रामकाजी कोनेमार्फत कित्ता नम्बर ७६० अन्तर्गतको थप १३ रोपनी १२ आना १ पैसा जग्गा २०८८ सालसम्मका लागि दिने निर्णय लिएको थियो ।

त्यही निर्णयका आधारमा ११ भदौ २०५९ मा २०८८ सालसम्मका लागि बृहस्पतिलाई भाडामा दिने गरी संगठन र बृहस्पतिबीच ३० वर्षका लागि सम्झौता भएको थियो । बृहस्पतिले चाहेअनुसारको जग्गा र समय पाइरहेको बेला उसलाई थप लाभ हुने गरी सम्झौता भएको थियो । अर्थात्, ३० वर्षे सम्झौता हुँदा प्रत्येक २ वर्षमा ५ प्रतिशतका दरले भाडा वृद्धि हुने तर सुरु र अन्तिम ५/५ वर्ष बढेको भाडा तिर्नु नपर्ने उल्लेख थियो । जुन बृहस्पतिका लागि लाभ दिलाउने अर्थमा उल्लेख गरिएको थियो ।

२०५९ सालमा भएको सम्झौताको म्याद २०८८/०८९ मा सकिँदै थियो तर म्याद सकिन १६ वर्षअघि नै २१ जेठ २०७२ मा संगठनले प्रतिवर्ग फिट ६ रुपैयाँ कायम गरी बाल मन्दिरको २९ रोपनी ४ आना जग्गा बृहस्पतिलाई भाडामा दिने सम्झौता गर्‍यो । समयअघि नै सम्झौता गर्नुले नियतमा प्रश्न त उठाएकै थियो, त्योभन्दा अघि बढेर बृहस्पतिलाई २०८९ पछिको थप ४३ वर्ष (२१३१ सालसम्म) पनि बाल मन्दिरमै बस्न पाउने सम्झौता गरियो ।

यही विवाद विवादास्पद देखियो र अनुसन्धानको दायरामा तानियो । त्यति मात्र होइन, शक्ति र पहुँचकै आधारमा अनन्तकालसम्म भोगचलनको अधिकार पाएपछि बृहस्पति विद्यालयले भारतीय बोर्डबाट सञ्चालित राई स्कुललाई बाल मन्दिर परिसरकै ५ रोपनी सबलिजमा लगाएको छ । बृहस्पतिलाई जग्गा भाडामा दिएबापत संगठनलाई वार्षिक ९० लाख रुपैयाँ भाडा दिने सम्झौता भएको थियो । तर, जग्गा हत्याएपछि बृहस्पतिले ५ रोपनीकै वार्षिक ६० लाख भाडा असुल्ने सहमतिसहित राईलाई भित्र्याएको हो ।

त्यसयता बृहस्पति र राई स्कुल एउटै व्यवस्थापनबाट सञ्चालन भइरहेका छन् । सरकारी जग्गामा यसरी व्यापारिक घरानाले मस्ती गर्न थालेपछि संगठनले जग्गा जोगाउने अभियान चलाएको छ । संगठनको अध्यक्षबाट वैद्यको बहिर्गमनपछि नै जग्गा जोगाउने अभियान सुरु भएको हो । त्यस क्रममा १४ वैशाख २०८१ मा संगठनले लिज सम्झौता भंग गरी आफ्नै एकल भोगचलनमा ल्याउने निर्णय गरिसकेको थियो ।उक्त निर्णय १५ दिन नबित्दै संगठनले सीआईबीमा जाहेरी दिएर अनियमितताको अनुसन्धानको बाटो खोलिदिएको थियो ।

त्यही अनुसन्धानका क्रममा सीआईबीले पक्राउ पुर्जी जारी गरेर अनुसन्धान अगाडि बढाएको हो । प्रहरीले पक्राउ पुर्जी जारी गरेकाहरूमा संगठनकी तत्कालीन अध्यक्ष वैद्य, तत्कालीन उपाध्यक्ष तुलसीनारायण श्रेष्ठ र योगेन्द्रबहादुर शाही, तत्कालीन ५ महासचिव श्यामकुमार आले, गणेशभक्त श्रेष्ठ, सुवासकुमार पोखरेल, प्रचण्डराज प्रधान र रामकाजी कोने, तत्कालीन उपमहासचिव सुमन शाक्य, तत्कालीन सदस्य एवं स्रोत तथा परिचालन उपसमिति संयोजक कृष्णशंकर साह, तत्कालीन कोषाध्यक्ष मनोहरगोपाल श्रेष्ठ र तत्कालीन उपकोषाध्यक्ष दीपकदास श्रेष्ठ रहेका छन् ।

यीमध्ये मनोहरगोपाल श्रेष्ठ र सुमन शाक्यको भने निधन भइसकेको छ । त्यसैगरी, विशाल ग्रुुपसँग जोडिएका अर्थात् बृहस्पति विद्यालयसँग जोडिएका बृहस्पति विद्यालय व्यवस्थापन प्रालिका अध्यक्ष पुरुषोत्तमराज जोशी, तत्कालीन अध्यक्ष चिरञ्जीवी तिवारी, सञ्चालकहरू प्रवीणराज जोशी, मुरारिनिधि तिवारी, श्रद्धा संघाई, अभिनव सिंघानिया, सिद्धार्थ केडिया र हाल बृहस्पतिकै सञ्चालक तथा तत्कालीन राई स्कुलका व्यवस्थापक कीर्तिप्रसाद पाण्डेविरुद्ध पक्राउ पुर्जी जारी भएको हो । तीमध्ये चिरञ्जीवी तिवारीको निधन भइसकेको छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, वैशाख २८, २०८१ १४:२४