जारको राज्याभिषेक गर्ने स्थानमा पुटिनले लिए ३३ शब्दको शपथ

A+ A A-

भ्लादिमिर पुटिनले पाँचौँपटक रुसको राष्ट्रपतिका रूपमा शपथ लिएका छन् । मस्कोको ग्रान्ड क्रेमलिनमा पुटिनले ३३ शब्दमा शपथ लिएका हुन् ।

यो त्यही स्थान हो, जहाँ रुसका जार परिवारका तीन राजा अलेक्जेन्डर द्वितीय, अलेक्जेन्डर तृतीय र निकोलास द्वितीयको राज्याभिषेक समारोह भएको थियो । शपथलगत्तै सम्बोधनका क्रममा पुटिनले रुसलाई दुस्मन सम्झिनेसँग पनि सम्बन्ध सुधार्ने वाचा गरेका छन् ।

रुसमा गत १५ देखि १७ मार्चसम्म भएको निर्वाचनमा पुटिन ८८ प्रतिशत मत ल्याएर राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भएका थिए । उनका प्रतिस्पर्धी निकाले खारितोनोभले जम्मा ४ प्रतिशत मत पाएका थिए ।

पुटिनको शपथग्रहण समारोहलाई अमेरिका, ब्रिटेनसहित केही युरोपेली देशले बहिष्कार गरेका थिए । सन् २००० मा पहिलोपटक राष्ट्रपति बनेका पुटिनले २००४, २०१२ र २०१८ मा राष्ट्रपति पद सम्हालेका थिए ।

शपथग्रहण समारोहपछि रुसको अर्थोडक्स चर्चका प्रमुख पेट्रिआर्कले राष्ट्रपतिसँगै क्याथेड्रल चर्चमा प्रार्थना गरेका थिए । यो प्रथा सन् १४९८ मा प्रिन्स दिमित्री इभानोभिचको विवाहदेखिको हो ।

समारोहको सुरुवातमा रुसको प्रेसिडेन्सियल ब्यान्ड धुन बजाउने गरिन्छ, जुन सन् १८८३ मा अलेक्जेन्डर तृतीयको राज्याभिषेक समारोहदेखि बजाउन सुरु गरिएको हो । शपथपछि सम्बोधन गर्दै पुटिनले पश्चिमी देशले चाहेमा उनीहरूसँग वार्ताका लागि रुस तयार रहेको बताए । उनले पश्चिमा देशले लगातार रुसमा विकास रोक्ने कोसिस गरेको आरोप लगाए ।

रुसले युरोप र एसियाका आफ्ना सहयोगी देशसँग मिलेर बहुध्रुवीय विश्व व्यवस्थाका लागि काम गर्दै आएको उल्लेख गर्दै उनले सबै देशको एक सुरक्षा व्यवस्था होस् भन्ने चाहेको बताए । शपथ समारोहमा रुसको फेडेरल काउन्सिलका सदस्य (सिनेटका सांसद) स्टेट दुमाका सदस्य (तल्लो सदनका सांसद) उच्च अदालतका न्यायाधीश, विभिन्न देशका राजदूत र कूटनीतिज्ञ सहभागी थिए ।

सन् २०१८ मा पुटिनले चौथो कार्यकालका लागि शपथ लिँदा जर्मनीका पूर्वचान्सलर जेरहार्ड स्रोडरसहित करिब ६ हजार व्यक्ति उपस्थित थिए भने कार्यक्रमको प्रत्यक्ष प्रसारण समेत गरिएको थियो ।

समारोहको सुरुमा रुसका पुराना राष्ट्रपतिले क्रेमलिन रेजिमेन्टको समीक्षा गर्छन् । यो रेजिमेन्ट क्रेमलिनको सुरक्षाको जिम्मेवारी सम्हालेको रुसी सेनाको विशेष युनिट हो । त्यसपछि पुराना राष्ट्रपति ग्रान्ड क्रेमलिन प्यालेस जान्छन् ।

क्रेमलिन प्यालेसको अलेक्जेन्डर हलमा रुसको झण्डा र रसियन स्ट्यान्डर्ड अफ द प्रेसिडेन्टको झण्डा ल्याइन्छ । यो झण्डामा रुसको प्रतीक चिह्न बनाइएको हुन्छ । रुसको संवैधानिक अदालतका अध्यक्षले संविधानको प्रतिलाई पोडियममा राख्छन् । त्यसका साथै यहाँ राष्ट्रपतिको चेन अफ अफिस पनि राखिन्छ ।

शपथग्रहण समारोहमा प्रयोग हुने संविधानको प्रति असाध्यै विशेष हुन्छ । यसको बाहिरी भाग रातो रङको कभरले ढाकिएको हुन्छ, जसमा सुनौला अक्षरले ‘कन्स्टिच्युसन अफ रसिया’ लेखिएको हुन्छ । यसका साथै सिल्भर रङमा रुसी ‘कोट अफ आर्म्स’ को तस्वीर बनाइएको हुन्छ ।

संविधानको यो प्रतिलाई राष्ट्रपतिको पुस्तकालयमा राखिन्छ । चेन अफ अफिस राष्ट्रपति पदको प्रतीक हुन्छ । यसको बीचमा ‘अर्डर फर मेरिट टु द फादरल्यान्ड’ को क्रस बनाइएको हुन्छ । क्रसको पछि गोलाकारमा ‘बेनिफिट अनर द ग्लोरी’ लेखिएको हुन्छ ।

शपथका लागि स्टेजमा संसदका दुवै सदनका अध्यक्ष र संवैधानिक अदालतका अध्यक्ष बसेका हुन्छन् । शपथग्रहणको तयारी पूरा भएपछि राष्ट्रपतिलाई यसबारे जानकारी दिइन्छ । यसपछि उनको सवारी ग्रान्ड क्रेमलिन प्यालेसमा पुग्छ । यहाँ सेन्ट जर्ज हल र सेन्ट एन्ड्रयु हललाई पार गर्दै नयाँ राष्ट्रपति अलेक्जेन्डर हल पुग्छन् ।

रुसका नयाँ राष्ट्रपतिले संविधानको प्रतिलाई दाइने हातमा राखेर पदको शपथ लिन्छन् । त्यसपछि संवैधानिक अदालतका अध्यक्षले उनलाई चेन अफ अफिस दिन्छन् र राष्ट्रपति पदको शपथ पूरा भएको घोषणा गर्छन् । क्रेमिलन प्यालेसमा राष्ट्रिय गान बजाइन्छ । यस क्रममा राष्ट्रपति भवनको टावरमा ‘रसियन स्ट्यान्डर्ड अफ द प्रेसिडेन्ट’ को झण्डा फहराइन्छ ।

यसपछि नयाँ राष्ट्रपतिले सम्बोधन गर्छन् । त्यसपछि राष्ट्रपतिको सम्मानमा २१ तोपको सलामी दिइन्छ । यस समारोहको समापन क्याथेड्रल स्क्वायरमा हुन्छ । राष्ट्रपतिले रुसी सेनाको कमान्डर इन चिफका रूपमा रेजिमेन्टको निरीक्षण गर्छन् र क्रेमलिन रेजिमेन्टले मार्च पास गर्छ ।

सन् २०१२ मा पुटिनको तेस्रो कार्यकालको शपथग्रहण समारोहमा करिब ८ करोड खर्च भएको थियो । सन् २०१८ को समारोहको खर्च भने सार्वजनिक गरिएन ।

रुसी संविधानअनुसार कुनै पनि व्यक्ति दुई कार्यकालभन्दा बढी राष्ट्रपति बन्न सक्दैन । यसैकारण ८ मे, २००८ मा पुटिनले प्रधानमन्त्री दिमित्री मेदभेदेवलाई राष्ट्रपति बनाएर आफू प्रधानमन्त्री बनेका थिए । नोभेम्बर, २००८ मा दिमित्रीले संविधान संशोधन गरेर राष्ट्रपतिको कार्यकाल ४ वर्षबाट बढाएर ६ वर्ष बनाए ।

यसपछि सन् २०१२ मा पुटिन फेरि रुसको राष्ट्रपति बने । उनले लगातार राष्ट्रवादलाई बढावा दिँदै जनतालाई सोभियत युनियनको सम्मान फर्काउने आश्वासन दिए । सन् २०१४ मा पुटिनले क्रिमियामाथि आक्रमण गरेर कब्जा गरे । जनवरी २०२० मा पुटिनले संविधान संशोधन गरेर दुई कार्यकाल मात्रै राष्ट्रपति रहन पाउने सीमा अन्त्य गरिदिए ।

यसलाई सही साबित गर्न जनमतसंग्रहसमेत गराए, जसमा ६० प्रतिशत मतदाताले भाग लिएकोमा ७६ प्रतिशतले पुटिनको निर्णयको समर्थन गरे । योसँगै पुटिनलाई सन् २०३६ सम्म सत्तामा रहन बाटो खुला भएको थियो ।

योसँगै पुटिन रुसमा तीन दशकभन्दा लामो समय शासन गरेका स्टालिनभन्दा लामो कार्यकाल बिताउने नेता बन्नेछन् । सन् २०१३ देखि २०१६ सम्म लगातार चार वर्ष पुटिन फोर्ब्सको संसारकै शक्तिशाली व्यक्तिको सूचीमा पहिलो नम्बरमा थिए ।

७ अक्टोबर, १९५२ मा जन्मिएका पुटिनले सोभियत संघको गुप्तचर निकाय केजीबीमा १६ वर्ष काम गरेका थिए । १९९१ मा सोभियत संघ विघटनपछि उनले लेफ्टिनेन्ट कर्णेलको पदबाट राजीनामा दिएका थिए ।

सन् १९९४ मा सेन्ट पिटर्सबर्गका पहिलो उपमेयर बनेका उनी त्यसको दुई वर्षपछि राष्ट्रपति बोरिस यल्तसिनको प्रशासनमा सामेल भए । सन् १९९८ मा उनी रुसी गुप्तचर निकाय एफएसबीका निर्देशक र १९९९ मा रसियन सेक्युरिटी काउन्सिलका सचिव बने ।

सन् २००० मा पहिलोपटक राष्ट्रपति बनेका उनले २००७ मा जर्मनीको म्युनिखमा गरेको एक सम्बोधनमा सोभियत संघको विघटन २०औँ शताब्दीमा विश्व राजनीतिको सबैभन्दा भयानक त्रासदी भएको बताएका थिए ।

उनले त्यो घटना सोभियत संघका नाममा रुसको ऐतिहासिक विघटन भएको समेत टिप्पणी गरेका थिए । उनले भनेका थिए, ‘हामी एक अलग देश बन्यौँ । हामीले १ हजार वर्षमा जे हासिल गरेका थियौँ, त्यसको धेरैजसो हिस्सा गुमायौँ ।’

यसै कारण उनी सत्तामा आएपछि एकपटक फेरि रुसलाई महाशक्ति बनाउन जुटेका थिए । उनले सोभियतकालीन देशमा आफ्नो प्रभाव बढाउन सुरु गरेका थिए । सन् २००८ मा रुसले जर्जियामाथि आक्रमण गरेको थियो, जसमा रुसले जर्जियाको दक्षिण ओसेटिया इलाका कब्जा गरेको थियो ।

तेस्रो कार्यकालका क्रममा उनले सन् २०१४ मा युक्रेनमा रहेको क्रिमियामाथि कब्जा गरे भने चौथो कार्यकालमा युक्रेनका डोनेत्स्क र लुहान्स्कमाथि हमला गरेर स्वतन्त्र घोषित गरे । यसका बाबजुद युक्रेनले नेटोमा सामेल हुने अडान नछाडेपछि युक्रेनमाथि गरेको आक्रमण अझै जारी छ ।

पुटिन युक्रेनका सर्तमा युद्धविराम गर्न तयार छैनन् । त्यस्तो भएमा संसारमा रुसको शक्ति कमजोर भएको सन्देश जाने भएकाले उनी युक्रेनमाथि पूर्ण कब्जा वा रुसी सर्तमा युद्धविराम गर्ने पक्षमा छन् । पुटिनमाथि सत्तामा आएपछि आफ्नाविरुद्ध आवाज उठाउने धेरैको हत्या गरेको आरोप छ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, वैशाख २५, २०८१ १८:२१