इलाममा बजेन घण्टीः डकेन्द्र शीर्ष प्रतिस्पर्धामा उक्लिँदा जमानत जोगाउने संघर्षमा मिलन

इलाममा बजेन घण्टीः डकेन्द्र शीर्ष प्रतिस्पर्धामा उक्लिँदा जमानत जोगाउने संघर्षमा मिलन

A+ A A-

इलाम क्षेत्र नम्बर २ को उपनिर्वाचनमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)ले लज्जास्पद हार व्यहोर्ने निश्चितजस्तै भएको छ । चुनावी मैदानमा रास्वपाबाट मिलन लिम्बू उम्मेदवार छन् । ५० प्रतिशतभन्दा बढी मत गनिसक्दा उनले १ हजार ७ सय १३ मत मात्र पाएका छन् । यो नतिजा अग्रता कायम गरिरहेको एमालेका सुहाङ नेम्वाङलाई प्राप्त मतभन्दा ११ हजार ३ सय ५६ कम हो ।

अरु त अरु, मिलनले आफ्नै घर भएको माङ्सेबुङ गाउँपालिका– २ मा समेत सय मत टेकाउन सकेनन् । १ हजार ४ सय ७ मत खसेको यस वडामा मिलनले ९६ भोट पाउँदा आफूलाई पहिचानवादीहरूको साझा उम्मेदवार बताउने डकेन्द्रसिंह थेगिम लिम्बूले ३ सय १७ मत पाएका छन् । पहिलो र दोस्रोमा क्रमशः एमाले र कांग्रेस नै रहे ।

२०७९ को आमचुनावमा रास्वपा उम्मेदवार प्रकाश सापकोटा १ हजार ३ सय ६३ मत ल्याउँदै तेस्रो बनेका थिए । तर, समानुपातिकतर्फ पार्टीले ४ हजार ६ सय ८६ मत पाएको थियो । प्रत्यक्षतर्फ हेर्दा मिलनले विगतभन्दा मत बढाएजस्तो देखिए पनि समानुपातिकतर्फ प्राप्त मतभन्दा निकै कम हो । मतगणना जारी रहेकाले भोट बढ्ने आशा कायमै रहे पनि चामत्कारिक बढोत्तरीको कुनै संकेत देखिएको छैन ।

हर्क भर्सेस रवि !

इलामको चुनावी परिणामले दुई नयाँ नेताको प्रभावलाई पनि उजागर गर्नेछ । २०७९ को स्थानीय चुनावमा स्वतन्त्र जितेका धरान उपमहानगरका मेयर हर्क साम्पाङ र गत आमचुनावबाट संसदको चौथो शक्ति बनेको रास्वपाका सभापति एवं उपप्रधान एवं गृहमन्त्री रवि लामिछाने आ–आफ्ना उम्मेदवारलाई जिताउन निकै खटेका थिए । कतिपयले यसलाई ग्राउन्डमा हर्क र रविको प्रतिस्पर्धाका रूपमा पनि टिप्पणी गरेका थिए ।

धरानमा पार्किङ शुल्कको विरोधमा स्थानीय रास्वपा कमिटीले हस्ताक्षर अभियान चलाएपछि हर्कले यो पार्टीको विराेध गर्न सुरु गरेका थिए । त्यसयता उनी निरन्तर रास्वपाको आलोचना गरिरहेका छन् । इलाममा हालै उनले रवि लामिछानेलाई आफ्नो चेला भनेका थिए ।

पछिल्लो समय बढ्दो रस्साकस्सीमाझ स्वतन्त्र उम्मेदवार डकेन्द्र थेगिमलाई भोट माग्दै हर्क र मिलन लिम्बूलाई भोट माग्दै रवि इलाम घुमेका थिए । तर, आइरहेको नतिजाले मिलनभन्दा थेगिम ६/७ गुणा बढी मतका साथ अगाडि छन् । उनले कांग्रेसका डम्बरबहादुर खड्कालाई चुनौती दिइरहेका छन् । अब केही मत बढाए उनी दोस्रो स्थानमा उक्लिनेछन् । तर, रास्वपा उम्मेदवार लिम्बू सुरुदेखि नै चौथो स्थान पार गर्न सकिरहेका छैनन् । सुरुवाती परिणाममा डकेन्द्र र मिलन थोरै मतले अघिपछि हुँदा हर्कले फेसबुकमा फाकफोकथुम गाउँपालिकाको अपमान गर्दै ‘ख्याक खुक थुमको गणना सकिएन ?’ भनेर लेखेका थिए ।

डकेन्द्रलाई अन्य पहिचानवादीहरूको पनि साथ रहेको बताइन्छ । तर, हाल सरकारमा रहेको संसदको चौथो शक्ति रास्वपाले पनि मिलनका लागि सानोतिनो बल लगाएको छैन । बहालवाला उपप्रधानमन्त्री एवं गृहमन्त्री, मन्त्रीदेखि आधा दर्जन सांसद उतारेर रास्वपाले मिलनको पक्षमा माहौल बनाउने प्रयास गरेको थियो ।

उम्मेदवार छान्नकै लागि उसले ६ सांसदलाई इलाम–२ का ६ पालिकामा खटाएको थियो । जसअनुसार सोविता गौतम इलाम नगरपालिका, गणेश पराजुली देउमाई नगरपालिका, मनिष झा माई नगरपालिका, अशोक चौधरी चुलाचुली गाउँपालिका, हरि ढकाल माङसेबुङ गाउँपालिका पुगे । सहमहामन्त्री कवीन्द्र बुर्लाकोटी त्यसअघि नै इलाम गएर बसेका थिए । त्यही बेला माओवादी केन्द्र त्यागेर मिलन लिम्बू स्वतन्त्र उम्मेदवारीको तयारी गर्दै थिए । स्थलगत रूपमा पुगेका नेताले बुझेको जनधारणाअनुसार सबैभन्दा उपयुक्त भन्दै रास्वपाले मिलनलाई उम्मेदवार बनाउने निर्णय गरेको थियो ।

उम्मेदवारी दर्तापछि पार्टी सभापति एवं उप्रधान एवं गृहमन्त्री लामिछाने आफैँ इलाम पुगेर भोट मागे । उनीबाहेक शिक्षामन्त्री सुमना श्रेष्ठ, युवा तथा खेलकुदमन्त्री विराजभक्त श्रेष्ठ पनि इलाम उत्रिए । माहाैल बनाउनकै लागि इलामबाहिरबाट दुई साताअघि नै रास्वपाका एक दर्जन बढी नेताहरू इलाम गएर बसेका थिए ।

अघिल्लो वैशाखमा चितवन २ र तनहुँ १ को उपनिर्वाचन परिणामले रास्वपा निकै हौसिएको थियो । इलाममा त्यस्तै परिणामको अपेक्षामा रास्वपाले आफ्नो सम्पूर्ण बल लगायो । खासमा इलाम २ मा जितेर रास्वपा ‘२०८४ चुनावमा हामी आयौँ, आयौँ’ भन्ने सन्देश दिन चाहन्थ्यो । जितेको भए उसको प्रभाव बढ्दै गएको संकेत पनि देखिन्थ्यो । तर, २०७९ मा आमचुनाव भएको केही महिनालगत्तै मिसन ८४ भन्न थालेको रास्वपाका लागि इलाम– २ को नतिजा नमीठो हुने देखियो । ५ हजार मत नकटाए रास्वपा उम्मेदवार लिम्बूको जमानत जफत हुनेछ ।

उता हर्क साम्पाङले भोट मागेका उम्मेदवार डकेन्द्रले मत बढाइरहेका छन् । उनी अब एमालेका सुहाङसँग प्रतिस्पर्धा गर्ने यात्रामा छन् । डकेन्द्र कांग्रेसका डम्बर खड्काभन्दा २ सय ८८ मतले मात्र पछाडि छन् ।

रास्वपाले किन तान्न सकेन जनमत ?

त्यसो त, इलाम २ का परम्परागत प्रतिस्पर्धी हुन्, एमाले र कांग्रेस । एमालेका दिवंगत नेता सुवास नेम्वाङको निरन्तरको जितले यो एमालेको किल्ला नै बनेको थियो । कांग्रेस सधैँको निकटतम प्रतिद्वन्द्वी हो । २०७९ को चुनावमा सुवास नेम्वाङभन्दा १ सय १४ मत मात्रै कम पाएर डम्बरबहादुर खड्का संसद छिर्नबाट रोकिएका थिए ।

अर्कातिर, पहिचानको आन्दोलनबाट समेत इलाम केही प्रभावित जिल्ला मानिन्छ । त्यसैले यहाँ परम्परागत शक्ति र पहिचानवादीको विकल्प हुन निकै कठिन छ । रास्वपाले अपेक्षाकृत मत पाउन नसक्नुको मुख्य कारण यसैलाई मानिएको छ ।

तेस्रो कारण, मिलनका आफ्नै अभिव्यक्ति पनि प्रत्युत्पादक बनेका छन् । टिकट लिनुअघि उनले रास्वपालाई सरकारी कित्ता भन्दै सो पार्टीबाट उम्मेदवार हुने कुनै सम्भावना नरहेको र आफू स्वतन्त्र उठ्ने शिलापत्रसँगको भिडियो अन्तर्वार्तामा बोलेका थिए । माओवादी पृष्ठभूमिका मिलनले घुमिफिरी रास्वपाबाट टिकट लिएपछि उनले रास्वपासहित दल पुरानो भएको भनेको अभिव्यक्ति क्लिपलाई विपक्षीहरूले सोसल मिडियामा फैलाइदिए । यसरी बोली र व्यवहारमा ठेगान नभएको सन्देश जनमानसमा जानुले पनि मिलनलाई क्षति पुगेको अड्कल गर्न सकिन्छ ।

सभापति रवि लामिछानेको एकपछि अर्को विवादले पनि लिम्बूको मत प्रभावित भएको विश्लेषण भइरहेको छ । लामिछानेको विवादित छविसँगै गुमेको जनसमर्थन पनि कम मत आउनुको कारण हो । यसअघि दोहोरो नागरिक मुद्दामा भएजति सबै पद गुमाएका उनी पुनः निर्वाचित भएर आएलगत्तै सहकारी ठगी प्रकरणमा मुछिएका छन् ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, वैशाख १७, २०८१ १४:३९