गोरखा भूकम्पः भाग्यले ठगेको दिन सम्झन चाहन्नन् ऋषि

A+ A A-

नौ वर्षअघिको कहालीलाग्दो घटना सम्झिँदा अर्घाखाँचीको भूमिकास्थान नगरपालिका– १, ढाकाबाङ्ग साम्ने गाउँका ऋषि खनाल अहिले पनि झस्किन्छन् । जिन्दगीमा आफूमाथि ठूलो वज्रपात भएको र दैवले आफूलाई ठगेको दिनको सम्झना नआए पनि हुन्थ्यो भन्ने लाग्छ तर बेलाबेलामा झस्काइरहन्छ उनलाई ।

विदेश जाने भनेर घरबाट निस्किएका उनी विदेश पुग्न त पाएनन्, झण्डै यस संसारबाटै सदाका लागि बिदा हुनुपरेको थियो । विदेशमा गएर धन कमाएर परिवारलाई सुखसँग पाल्ने उनको सपना त पूरा भएन नै, विदेश जान हिँडेकै कारण स्वदेशमै बसेर गरिखाने खुट्टा पनि गुमाउनुपर्‍यो । भाग्यले बाँचेका ऋषि अहिले आफू र परिवारलाई कसरी बचाउने भन्ने चिन्तामा छन् । दुईवटा वैशाखीको भरमा उनको जिन्दगी चलिरहेको छ ।

विदेश जान उनी काठमाडौं पुगिसकेका थिए । १४ वैशाख २०७२ मा उनको उडान थियो । हवाई टिकट र मेडिकल रिपोर्ट पनि आइसकेको थियो । दिउँसो नयाँ बानेश्वरमा साथी भेट्ने योजना बनिसकेकाले बिहान होटलमा खाना खाएर बाहिर निस्कनै लाग्दा सिङ्गो घरै घुम्न थाल्यो । रिङ्गटा लागेर भाउन्न भएजस्तो भयो । खै के भएको हो कुरा नबुझ्दै उनी बसेको गोङ्गबु नयाँ बसर्पाकस्थित सयपत्री होटलको भवन गर्ल्याम्मै ढल्यो ।

अलि पछि थाहा पाउँदा ऋषि खनाललाई कुनै अँध्यारो गुफाभित्र बसेजस्तो भयो । अनि देब्रे खुट्टा शरीरबाट छुट्टिएजस्तो लाग्यो । अँध्यारोमा छामछाम छुमछुम गर्दा छेवैमा कोही भेटिएजस्तो लाग्यो, तर बोली कसैको आएन । आफू बसेको होटल लडेको र आफू त्यसमै च्यापिएको उनलाई थाहा भयो । उनी सम्झिन्छन्, 'सक्दो चिच्याएँ । तर अहँ कसैले सुनेन ।' अवस्था सुन्ने खालको पनि त थिएन ।

१२ वैशाखको भूकम्पमा गोङ्गबु क्षेत्रमा धेरै घर भत्किएका थिए । अवस्था कस्तो थियो भने उनी होसमा आएको केही घण्टामा मोबाइल बज्यो तर मोबाइल झिक्न हात गोजीसम्म पुर्‍याउन सक्ने अवस्था नै थिएन । भोक प्यासको कुनै सीमा नै थिएन । बाँच्नका लागि हरसम्भव उपाय गर्दा पनि कुनै विकल्प थिएन । मर्नुभन्दा बौलाउनु निको भनेझैँ उनले कतिपटक त आफ्नै पिसाब पिएर पनि प्यास मेट्नुपर्‍यो ।

जतिबेला होसमा आएका थिए, त्यसपछि बाहिर निस्कन अनेक कोसिस गर्दा सम्भव थिएन । बिस्तारै केही आवाज आएजस्तो सुनिन्थ्यो । अब त बाँचिन्छ कि भन्ने आस पलाउँथ्यो, उनी गुहार माग्दै चिच्याउँथे तर बाहिर कसैले सुन्न सक्ने अवस्था थिएन । पछि थाहा भयो, त्यो आवाज घर भत्काउन आएको डोजरको थियो । डोजरको आवाज सुन्दा पनि उनलाई भगवान् आएजस्तो लाग्थ्यो ।

दिनरात कुनै याद भएन । उनको अनुमानमा दुई दिनपछि केही शव गन्हाउन थालेका थिए । तर, बिस्तारै नाकले गन्ध पनि खुट्याउन छोडेको थियो । बेलाबेलामा त दिमागले पनि काम नगरेजस्तो भयो । पुरिएका बेला सबैभन्दा धेरै याद आमा र छोराको आएको उनी बताउँछन् । पुरिएको तीन दिनसम्म पनि आफ्नो उद्धार गर्न आउने मानिसले चाल नपाएपछि उनलाई बाँच्ने आस मरिसकेको थियो । उनलाई अब कोही उद्धार गर्न आउँछन् भन्ने पनि लाग्न छाडेको थियो ।

बेला–बेलामा आउने आवाजको पनि विश्वास लाग्न छाड्यो । शरीर पूरै सेतो भइसक्यो, छाम्दा पनि छाला नै आऊलाजस्तो लाग्थ्यो । 'मानिस एक दिन मर्छ भन्ने सबैलाई थाहा छ । तर, अब म मर्दै छु भन्ने अनुभूति हुँदा पनि केही गर्न नसक्दाको पीडा निकै कष्टदायी हुने रहेछ,' उनी भन्छन् ।

झण्डै ८२ घण्टासम्म घरभित्र च्यापिएर बसेको मानिस जसले केहीपल्ट आफ्नै पिसाब पियो, उसको मुखमा पानी पर्दा कस्तो अनुभव हुँदो हो ? यसको केवल अनुमान मात्र गर्न सकिन्छ ।

तीन दिनपछि अचानक कतैबाट उज्यालोको किरण उनको आङमा पर्‍यो । कस्तो अचम्म ! अब मर्दै छु भनेर बाँच्ने आसै मारिसकेको जीवनले नयाँ किरण देख्न पाऊलाजस्तो भयो । उनी सम्झिन्छन्, 'म बोल्न सक्ने अवस्थामा थिइनँ । बिस्तारै जीवनका किरण छिराएको त्यो प्वाल अलि ठूलो भयो । कोही बोल्यो, ‘ए ए यहाँ त कोही जिउँदै भेटिएलाजस्तो छ । लाइट ल्याऊ, लाइट ल्याऊ, अक्सिजन ल्याऊ’ आदि–आदि ।'

अलिबेरमा उनलाई एउटा पाइपबाट अक्सिजन आयो । अक्सिजन आउन थालेपछि खाना खाएजस्तो लागेको उनी सम्झिन्छन् । सशस्त्र प्रहरी र नेपाली सेनाले बनाएको प्वाल केही बेरमा ठूलो भयो । कसैले उनको मुखसम्म पानी पुर्‍यायो । झण्डै ८२ घण्टासम्म घरभित्र च्यापिएर बसेको मानिस जसले केहीपल्ट आफ्नै पिसाब पियो उसको मुखमा पानी पर्दा कस्तो अनुभव हुँदो हो ? यसको केवल अनुमान मात्र गर्न सकिन्छ ।

वैशाख १२ गते पुरिएका ऋषिको १६ गते उद्धार भएको थियो । ऋषिलाई बाहिरी दुनियाँमा आउँदा संसार जितेजस्तो लाग्यो । उनीसँग बाँच्नका लागि पुग्दो आत्मबल थियो । उनी भन्छन्, 'खुट्टा नथिचिएको भए दाँतले कोट्याएर भए पनि म बाहिर निस्कन्थेँ होला ।' ऋषिले राति १२ बजे घरमा फोन गरे । आमाको बोली सुन्दा आवाजै निस्केन । श्रीमतीसँगको फोन वार्तामा पनि मात्र सुँक्कसुँक्क आवाज मात्र आउँथ्यो ।

गोङ्गबुमा रहेको भूकम्पले भत्किएको साततले गेस्ट हाउसले च्यापिएका एक जनाको जीवितै उद्धार भएको विभिन्न सञ्चारमाध्यममा समाचार पनि बन्यो । सशस्त्र प्रहरी र फ्रान्सको खोजी तथा उद्धार टोलीको १० घण्टा लामो प्रयासपछि खनालको उद्धार भएको थियो । अहिले उनलाई पुनर्जीवन पाएकोमा खुसीको कुनै सीमा त छैन नै, तर त्यसले मात्रै छाक टर्ने रहेनछ । अहिले बाँच्नका लागि पनि उत्तिकै सङ्घर्ष गरिरहनुपरेको छ । अहिले आफूलाई दैनिक जीवन गुजारा कसरी गर्ने र आफ्नो छोरालाई कसरी पढाउने भन्ने चिन्ताले पिरोलिरहेको उनको भनाइ छ । कहिलेकाहीँ त उनलाई लाग्छ– बरु उति नै बेला मरेको भए आजसम्म घरकाले पनि बिर्सन्थे होलान् ।

उपचारका लागि उनी पटक–पटक काठमाडौं जानुपरेको थियो । उनको उपचारका क्रममा एउटा खुट्टा काटिएको छ । त्यतिबेला उपचार खर्च त सरकारले व्यहोरेको थियो तर काठमाडौं आउजाउ, औषधि खर्च गर्दा पाँच लाखभन्दा बढी खर्च लागेको छ । विगत भुल्ने प्रयास गरे पनि ऋषिलाई भविष्यकै चिन्ता छ । उनलाई कुनै सीप सिकेर जीविकोपार्जन गर्न पाए हुन्थ्यो भन्ने लाग्छ । काठमाडौंमा विभिन्न सङ्घसंस्थाले निःशुल्क सीपमूलक तालिम दिने बताएका थिए तर ती संस्थाले सम्पर्क नै गरेनन्, कसैको आस गर्नुभन्दा स्वावलम्बी भएर बाँच्ने इच्छा छ ऋषिको ।

काठमाडौंमा भाडा तिरेर बस्ने र बिहानबेलुका खाने स्रोतसमेत जुटाउन नसकेर आफूजस्तै साथीहरूले सीपमूलक तालिम लिन नसकेको उनले बताए । 'खानेबस्ने व्यवस्था गरिदिए भूकम्पमा परेर अङ्गभङ्ग भएकाहरूले सीप सिकेर केही काम गरेर खान सक्ने थियौँ', उनी भन्छन् । सरकारले अपाङ्गता भएकाहरूलाई केही गरेर भए पनि ढुक्कसँग जीवन जिउने वातावरण मिलाइदिनुपर्ने उनको माग छ ।

उनलाई कतैबाट सहयोग त आएन नै, सामान्य प्रक्रियाबाट पाइने अपाङ्ग परिचयपत्रसमेत अहिलेसम्म पाएका छैनन् । 'अपाङ्गता परिचयपत्र पनि पाउन नसक्ने हामी कति अभागी । ‘क’ वर्गको परिचयपत्र भए ४ हजार मासिक त आउने थियो, त्यही पनि छैन । कसले हेर्छ र हामीलाई ? सरकार र विभिन्न सङ्घसंस्थाले सहयोग गर्छन् भनेर भन्छन्, खै त हामीलाई सहयोग गरेको ?,' आँखाभरि आँसु पार्दै उनले भने ।

उनका दुई छोरा गाउँको बाल शिक्षा माध्यमिक विद्यालयमा पढ्छन् । जेठो छोरा कक्षा ४ मा र सानो छोरा बाल शिक्षा पढ्दै छन् । 'मेरोबारेमा प्रचार सामग्री बनाएर धेरैले लाखौँ आम्दानी गरेका छन्,' आफ्नो दुःखकष्ट बेचेर धेरै जना लखपति भए पनि आफूलाई कसैले पनि सहयोग नगरेको ऋषिको गुनासो छ । उनले भने, 'भेटेको बेला सबैले सहयोग गर्छौं भन्छन् तर कसैले गर्दैनन् । गाउँमा बसेको छु विदेश पनि जान सकिनँ । गोरखा भूकम्पले मेरो जीवन अधकल्चो पार्‍यो ।' रासस

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, वैशाख १४, २०८१ १२:११