सरकार र नेतृत्वप्रति विश्वव्यापी आक्रोश

A+ A A-

पछिल्ला केही महिनादेखि चीनको विशेष स्वायत्त क्षेत्र हङकङमा सरकारविरोधी प्रदर्शन चलिरहेको छ । गत केही सातामा इराक, लेबनान, स्पेन र दक्षिण अमेरिकी मुलुक चिलीमा समेत सरकारविरोधी विशाल प्रदर्शनहरू देखिए ।

दक्षिण एसियाली देशहरूमा पनि पटक पटक सरकारविरोधी प्रदर्शन हुने गरेको पाइन्छ । यी सबै प्रदर्शनहरूको कारण, तरिका र लक्ष्यहरू फरकफरक छन् । तर यी आन्दोलनमा केही समानता भने अवश्य छन् ।

केही वर्षअघि संसारभर नै राष्ट्रवादी आन्दोलनहरू देखिए । निर्वाचनहरूमा राष्ट्रवादको नारा लगाउने राजनीतिक दलहरू निर्वाचित भए ।

भारतमा नरेन्द्र मोदी, बेलायतको ब्रेक्जिट, अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्पको उदय, फ्रान्समा इमानुएल म्याक्रों, पाकिस्तानमा इमरान खानको राजनीतिक फड्को यसै चरणमा भए ।

यी सबै परिवर्तनका पनि जनताको अपार साथ छ । एक अर्कामा हजारौं किलोमिटरको दूरीमा हुनुका बाबजुद यसरी हुने प्रदर्शन र परिवर्तनका कारण करिबकरिब समान देखिन्छन् भने कतिपयले अर्कोलाई आन्दोलनका लागि उत्प्रेरित गरेको पनि पाइन्छ ।

जसले प्रदर्शनलाई व्यवस्थित रूपमा अघि बढाउन र आफ्नो लक्ष्यमा दृढतापूर्वक अघि बढ्न समेत प्रेरित गरेको देखिन्छ । २०औं शताब्दीको सुरूमा शाेभियत संघ स्थापनापछि विश्वभर साम्यवादी आन्दोलन एउटा प्रवृत्तिका रूपमा देखा परेको थियो । त्यो दोस्रो विश्वयुद्ध पछि सोभियत संघ ढलेसँगै धमाधम ढले वा परिवर्तित भए ।

संसारभरका मानिसहरू नेता र सरकारसँग असन्तुष्ट छन् । संघर्ष गरिरहेका छन् र विद्रोहमा उत्रिएका छन् । आन्दोलनकारी फरकफरक भूमिमा, फरक संस्कृति र भाषाका छन् । उनीहरूका आन्दोलनले एक अर्कालाई जोड्ने काम गरेका छन् ।

इन्धन मूल्यविरूद्ध इक्वेडरका जनता

प्रदर्शनमा सहभागी हुनेहरूमध्ये केहीले आफ्नो देशमा लामो समयदेखि स्रोत साधनबाट आफूलाई टाढा पारिएको महसुस गरेका छन् । बढ्दो महँगी र जीवनयापनमा भएको कठिनाइले धेरैको धैर्यताको बाँध फुटेको छ ।

इक्वेडरले अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आईएमएफ) सँग गरेको सम्झौताअनुसार इन्धनमा जनतालाई दिँदै आएको सहुलियत अन्त्य गरेपछि जनता आन्दोलित बनेका थिए । यसबाट पेट्रोलियम पदार्थको मूल्यमा नाटकीय रूपले वृद्धि भएर जनताको क्रय क्षमताभन्दा बाहिर पुगेको थियो ।

यसबाट सार्वजनिक सवारीसाधनको मूल्य र खाद्य पदार्थको मूल्यमा वृद्धि भएर ग्रामीण जनता अधिक प्रभावित बन्ने आन्दोलनकारीको भनाइ छ ।

प्रदर्शनकारीले राजमार्ग बन्द गरे, संसदमा हमला गरे र सुरक्षा बलसँग भिडन्त भयो । उनीहरूले पेट्रोलियम पदार्थमा सहुलियत कायम राख्नुपर्ने र सरकारी खर्च कटौती बन्द गर्न माग गरेका थिए । केही दिनको आन्दोलनपछि सरकार झुक्यो र प्रदर्शन रोकियो ।

सवारी भाडावृद्धिविरूद्ध चिलीका जनता

सवारीको भाडा वृद्धिपछि चिलीमा प्रदर्शन भयो । सरकारले इन्धनको मूल्य बढाउनुका साथै मुद्रा कमजोर भएको हवाला दिँदै बस र मेट्रोको भाडा बढाएको थियो । तर प्रदर्शनकारीले गरिबहरूलाई प्रताडित गर्ने नयाँ तरिका भएको भन्दै विरोध जनाए ।

शुक्रबार प्रदर्शनकारी र सुरक्षाकर्मीबीच भिडन्त हुनुका साथै १० जना प्रदर्शनकारी मारिएको घटना हुँदा राष्ट्रपति सेबास्टियन पाइनिरा रेस्टुरेन्टमा नातीको जन्मदिनको पार्टीमा थिए ।

यसलाई कतिपयले चिलीका राजनीतिक कुलिन वर्ग र सडकमा रहने आम जनताबीचको भिन्नताको प्रतीक भएको बताए । चिली दक्षिण अमेरिकाका धनी देशमध्ये एक हो । तर असमानताको उच्चतम स्तर पनि यहाँ छ । किनकि आर्थिक सहयोग र विकास संगठन (ओईसीडी) मा सामेल ३६ देशमा आम्दानीमा असमानता सबैभन्दा बढी छ ।

इक्वेडरको जस्तै चिलीमा पनि मूल्यवृद्धि फिर्ता लियो । तर आन्दोलन रोकिनुको साटो विरोध प्रदर्शनमा अन्य मुद्दाहरू समेत देखिए ।

प्रदर्शनमा सहभागी एक विद्यार्थीले भने, ‘यो मेट्रोमा गरिएको मूल्यवृद्धि विरूद्धको प्रदर्शन हैन । यो अत्याचारबाट केही वर्षदेखि पीडित रहेका जनताको आक्रोश हो ।’

लेबनानमा ह्वाट्सएप कलिङमा कर लगाएपछि विरोध प्रदर्शन भयो । जुन आर्थिक समस्या, असमानता र भ्रष्टाचारविरूद्धको प्रदर्शन बन्न पुग्यो ।

आमजनता भने यसो हुनुमा आर्थिक नीतिका कारण देशको अवस्था झनै खस्किदै गएको र यसमा सरकारको नीति जिम्मेवार रहेको आरोप लगाउने गर्छन् ।

बेरूतका एक प्रदर्शनकारी अब्दुल्लाले भने, ‘हामी यहाँ ह्वाटसएपका लागि होइन, इन्धन, भोजन, रोटी र सबै कुराका लागि लडिरहेका छौं ।’

लेवनान र इराकमा पनि उस्तै असन्तुष्टि

अलगअलग प्रदर्शनको केन्द्रमा सरकारी भ्रष्टाचार छ । असमानता पनि जोडिएको छ । लेबनानका प्रदर्शनकारीले आर्थिक संकटले पीडित रहेको र नेताले धनी बन्नका लागि आफ्नो शक्तिको फाइदा उठाइरहेको बताएका छन् ।

५० वर्षीय व्यक्ति रबाबले भनेका छन्, ‘मैले यहाँ धेरै कुरा देखेको छु, तर लेबनानमा यस्तो भ्रष्ट सरकार देखेको थिइनँ ।’

इराकका जनता अहिलेको राजनीतिक व्यवस्था उल्टाउन चाहन्छन् । यसबाट उनीहरू निराश रहेको बताउँछन् । इराकमा सरकारी नियुक्तिमा योग्यताको सट्टा जातीय या साम्प्रदायिक आरक्षणको आधारमा गरिएकोमा जनता रूष्ट छन् ।

यसबाट नेताहरूले सार्वजनिक धनको दुरूपयोग गर्ने छुट पाएको र आम जनताले त्यसबाट कुनै लाभ उठाउन नसक्ने त्यहाँ जनता बताउँछन् ।

भ्रष्टाचारविरूद्ध इजिप्टका जनता

इजिप्टमा सरकारी भ्रष्टाचारका विरूद्ध प्रदर्शन सुरू भएको छ । स्पेनमा स्वनिर्वासित व्यापारी मोहम्मद अलीले अपिल गरेपछि सेप्टेम्बरमा यो आन्दोलन सुरू भएको थियो । उनले राष्ट्रपति अब्दुल फतह अल सिसी र सेनामाथि भ्रष्टाचारको आरोप लगाएका छन् ।

हङकङमा स्वतन्त्रता

यी देशमा भइरहेका विरोध प्रदर्शन राजनीतिक व्यवस्थासँग केन्द्रित छ । केही महिनादेखि नै हङकङमा विरोध प्रदर्शन सुरू भएको थियो ।

अपराधमा संलग्नलाई मुख्य भूमि चीनमा सुपुर्दगी गर्न सकिने प्रावधानसहितको विधेयक संसदमा पेश भएपछि सुरू भएको प्रदर्शन अझै रोकिएको छैन ।

सरकारले विधेयक फिर्ता लिएपनि थप माग पनि उनीहरूले राखेका छन् । हङकङ चीनको क्षेत्र भए पनि त्यहाँ एक देश दुई व्यवस्था छ । चीनले हङकङमाथि नियन्त्रण गर्न खोजेको उनीहरूको बुझाइ छ ।

चिली र लेबनानको विरोध प्रदर्शनजस्तै हङकङमा विरोधको परिणामस्वरूप यो विधेयक फिर्ता भएको छ । उनीहरूले अब अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता, प्रहरी दमनका विरूद्ध स्वतन्त्रत छानबिन, पक्राउ परेकालाई रिहाइ र आममाफीको माग राखेका छन् ।

यसैगरी, स्पेनको क्याटलोनियाका पृथकताको विषयलाई लिएर बार्सिलोनामा पक्ष र विपक्षमा आन्दोलन भएको छ । प्रदर्शनकारीले हङकङको उदाहरण दिँदै प्रदर्शनकारीलाई निरन्तर सडकमा रहन आग्रह गरिरहेका छन् ।

पश्चिमा देशमा जलवायु मुद्दा

जति प्रदर्शन भइरहेका छन्, तीमध्ये पर्यावरण र जलवायु परिवर्तनका मुद्दा पनि छन् । अमेरिका, बेलायत, जर्मनी, स्पेन, अस्ट्रिया, फ्रान्स र न्युजिल्यान्डमा जलवायु परिवर्तनको विषयलाई लिएर प्रदर्शन भएका छन् । प्रदर्शनकारीले मानव शृङ्खला बनाए र व्यस्त सडकलाई अवरोधसमेत गरे ।

गत महिना विद्यार्थीको अगुवाइमा वैश्विक पर्यावरणीय हडतालमा लाखौंले भाग लिए । परिणामस्वरूप मेलबर्नदेखि मुम्बई, बर्लिन र न्युयोर्कसम्म र्‍याली भए भने केहीले प्रशान्तद्वीप समूहमा पनि प्रदर्शन गरे ।

एउटा प्लेकार्डमा लेखिएको थियो, ‘हामी आफ्नो सबक छाडिरहेका छौं, ताकी अरूलाई सबक सिकाउन सकियोस् ।’

एजेन्सीको सहयोगमा

प्रकाशित मिति: बिहीबार, कात्तिक ७, २०७६ १६:५९