विचार नमिल्ने माओवादी बोक्ने कांग्रेस–एमालेको प्रतिस्पर्धा

A+ A A-

अंक गणितमा सरकार बनाउने चलनले संसदमा साना दलको बोलवाला छ । २०७९ सालको चुनावपछि तेस्रो दल माओवादी केन्द्र ३२ सिटको भए पनि उसलाई काँध थाप्न ८८ सिटको नेपाली कांग्रेस र ७८ सिटको एमालेबीचमा प्रतिस्पर्धा नै चल्यो ।

२०७९ साल फागुनमा राष्ट्रपतिको चुनाव भएसँगै १० पुसको गठबन्धनबाट एमाले बाहिरिएको थियो । त्यतिबेला सञ्चारकर्मीले संसद भवन परिसरमा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीलाई सोधेका थिए, '८८ सिटको कांग्रेस र ७८ सिटको एमालेलाई ३२ सिटको माओवादीले फनफनी घुमाइरहेको तपाईंलाई कस्तो लागिरहको छ ?' ओलीले जवाफ दिए, ‘मजाक लागिरहेको छ ।’

एमाले अध्यक्ष ओलीलाई लागेको त्यो मजाक अहिले पनि जारी छ । राष्ट्रपतिको चुनावबाट फेरि ब्युँतिएको २०७९ सालको चुनावी गठबन्धन २० फागुन २०८० मा फेरि भत्कियो । प्रमुख प्रतिपक्षी एमाले सत्तामा पुग्यो र प्रमुख दल कांग्रेस प्रतिपक्षमा पुग्यो ।

प्रतिपक्षमा पुगेको कांग्रेस पुन: सत्तामा फर्किन माओवादीको साथ लिन आवश्यक परेको अवस्थामा लिन तयार छ । माओवादीले पनि अर्को चुनावमा एकल रूपमा बहुमत ल्याउने घोषणा गरे पनि वामपन्थी एकताको पक्षमा देखिएको छ ।

कम्युनिस्ट पार्टी स्थापनाको हीरक जयन्तीको अवसरमा आयोजित कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै माओवादी अध्यक्षसमेत रहेका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले पहिलाको जस्तो गरेर हतारमा हौसिएर कम्युनिस्ट एकता गर्ने भन्ने पक्षमा आफूहरू नरहेको जिकिर गरे । यसअघि कम्युनिस्ट एकता गर्दा बढी हौसिएको अनुभव आफूले गरेको प्रधानमन्त्री प्रचण्डको भनाइ छ ।

‘हामी अहिले पहिलाको जस्तो हतारमा, हौसिएर कम्युनिस्ट एकता भन्ने पक्षमा छैनौँ,’ प्रधानमन्त्री प्रचण्डले भने, ‘हामी त्यो बेलामा अलि बढी हौसिएछौँ कि, समयभन्दा अगाडि नै दौडिइएछ कि भन्ने हेक्का राख्नुपर्ने ठान्छु । त्यस कारण अहिले हामीले सहकार्य सुरु गरेका छौँ । राम्रो सहकार्य गरौँ । यसबाट जनता र देशलाई राम्रो सेवा दिऊँ ।’ उनले जनता र देशलाई राम्रो सेवा दिन सके राजनीतिक दल र कम्युनिस्टहरूका बीचमा स्वतः नै एकताको आधारभूमि तयार हुने बताए ।

वाम शक्तिबीच एकता हुनुपर्छ भनेर प्रचण्डले साना दलहरूसँग भन्दै आएका छन् । एमालेको कार्यक्रममा गए पनि उनले एमालेको नीतिबाहिरको कुरा गरेनन् । कांग्रेससँग सत्ता सहकार्य गर्दैगर्दा समाजवादी मोर्चा बनाएर वाम शक्तिलाई एक ठाउँमा राख्ने एकताको खाका बनाएका प्रचण्ड एमालेसँग एकता गर्न भने बलियो आधार खोजिरहेका छन् । उस्तै देखिने तर फरक विचार बोकेको एमालेले काँध थापिदियोस् भन्ने चाहना राखेका प्रचण्ड एमालेलाई रिझाएर सत्ताको आयु लम्ब्याउन चाहन्छन् ।

ठूलो वामपन्थी दल एमाले पनि एकता गर्न हतारिने पक्षमा छैन । सत्तामा बस्दै माओवादीलाई लगाम लगाउन चाहने एमाले उसको नेतृत्व स्वीकार गर्न कांग्रेससँग प्रतिस्पर्धामा छ । कांग्रेसले सरकारको आलोचना गरिरहेकोलाई एमालेले सत्ताबाट बाहिरिन परेको आक्रोशको रूपमा देखेको छ ।

‘अचानक सत्ताबाट बाहिरिनुपर्दा यतिबेला कांग्रेस आक्रोशित र हतास देखिन्छ । यही हतासले उसलाई प्रतिशोधको राजनीतिमा पुर्‍याएको छ,’ एमालेको महाधिवेशन केन्द्रीय परिषद्‌को बैठकमा कांग्रेसबारे पेस गरिएको राजनीतिक प्रतिवेदनमा भनिएको छ ।

माओवादीसँग पनि एकता गरिहाल्ने पक्षमा नभएर पर्ख र हेरको अवस्थामा एमाले छ । एमाले अध्यक्ष ओली र प्रधानमन्त्री प्रचण्ड सत्ताका लागि एकअर्कामा नभई नहुने अवस्थामा छन् । तर, वाम एकताको पक्षमा भने खुलेर देखिएका छैनन् । ‘विचार मिल्नेहरूमाझ सहकार्य आवश्यक छ । त्यति नै बेला कुनै पनि दल विचारलाई निषेध गर्नेगरी गरिने वामपन्थी एकता, समाजवादी ध्रुव वा अन्य कुनै नाममा गरिने ध्रुवीकरण व्यावहारिक र लाभदायक हुँदैन,’ ओलीले भन्दै आएका छन् ।

उनले महाधिवेशन प्रतिनिधि बैठकमा पेस गरेको प्रतिवेदनमा पनि सो कुरा भन्दै आएका छन् । ‘विचार मिल्नेहरूमाझ सहकार्य आवश्यक छ । त्यसैले यति नै बेला निश्चित दल, विचार या शक्तिलाई निषेध गर्ने गरी अगाडि बढाइने वामपन्थी एकता या समाजवादी ध्रुव या अन्य कुनै नाममा गरिने ध्रुवीकरण उचित, व्यावहारिक र लाभदायक हुँदैन,’ प्रतिवेदनमा भनिएको छ, ‘सहकार्य गहिरो हुँदै जाँदा र विश्वासको वातावरण निर्माण हुँदै जाँदा भोलि विचार मिल्नेहरू क्रमशः एकै ठाउँ हुँदै जानेछन् । त्यसो हुनु पनि पर्छ । तर आजका दिनमा सबै सकारात्मक शक्तिहरूलाई साथ लिएर अगाडि बढ्नु बढी महत्त्वपूर्ण छ ।’

एमाले अहिलेको सत्ता समीकरणअनुसार चल्न चाहन्छ र माओवादीलाई कांग्रेससँग नजिकिन नदिने र आफ्नो संगठन बलियो पार्ने पक्षमा देखिएको छ ।

कांग्रेससँगको गठबन्धन तोडेर एमालेसँग मिल्न जाने समयमा माओवादीले कांग्रेसले जनयुद्धलाई अपमान गरेको, सरकारमा असहयोग गरेको आरोप लगाएको थियो । यसैको जगमा गठबन्धन नयाँ बनाएको र एमालेसँगको सहकार्य एकतामा पुर्‍याउने भनिएको थियो । सत्ता साझेदार भएकै बेला फागुनमा भएको महासमिति बैठकमा कांग्रेसले २०५२ सालपछि चालिएको हिंसात्मक द्वन्द्व गलत भएको, थुप्रै भौतिक संरचना ध्वस्त बनाएको र त्यसको कारणले आर्थिक विकासमा बाधा पुगेको बताएको थियो ।

कांग्रेस र एमालेबीच माओवादी नेतृत्वलाई काँध थाप्ने प्रतिस्पर्धामा पुग्नुको कारण राजनीतिक दलहरू विचार रुपान्तरको अवस्थामा रहेको राजनीतिक विश्लेषक डा. सञ्जिव हुमागाईं बताउँछन् । ‘नागरिकको विकास, आर्थिक विकास कसरी गर्ने, बजारको सन्तुलन कसरी निर्माण गर्ने भन्ने नीतिगत विचारहरूको रुपान्तरणको अवस्थामा छन् । त्यस कारण उनीहरूले भित्रबाट एकअर्कालाई फरक देखेका छैनन्,’ उनले शिलापत्रसँग भने ।

शान्ति प्रक्रियापछिको सात दलीय संयन्त्रले भागवण्डाको राजनीति बढाएको हुमागाईंले बताए । ‘सात दलीय संयन्त्रले दलहरूबीचको सामीप्यतालाई नजिक बनायो । उनीहरूबीच बन्द कोठामा छलफल हुने वातावरण बन्यो । राजनीतिक दलहरूबीचमा द्वन्द्व कम भयो । भागवण्डाको राजनीति बढी भयो,’ उनले भने ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, वैशाख ११, २०८१ ०६:५५