इरान र इजरायलबीच युद्ध भए तपाईंको पेट्रोल बिलमा कति असर पर्छ ?

A+ A A-

९ करोड जनसंख्या भएको इरानले ९० लाख जनसंख्या भएको इजरायलमाथि गत शनिबार मध्यराति सयौँ ड्रोन र मिसाइल हानेसँगै संसारका धेरै देश तरङ्गित छन् । इजरायलले पनि इरानमाथि आक्रमण गरेमा यसको असर मध्यपूर्वभित्र मात्र सीमित हुने छैन, बरु विश्वका थुप्रै मुलुकसम्म पुग्नेछ । मध्यपूर्वको भूराजनीतिक संकटले नेपालीको चुल्होसम्मलाई प्रभावित पार्ने सामर्थ्य राख्छ ।

वैदेशिक रोजगारीका लागि गल्फ देशमा रहेका श्रमिकदेखि इन्धनको मूल्यसम्ममा यसको असर देखिन सक्छ । इजरायल-हमासबीच चलिरहेको युद्धको असर सुरुवातदेखि नै तेलको मूल्यमा देखिइरहेको छ ।

फेरि अर्को युद्ध छेडिएमा कच्चा तेलको भाउले आकाश छुन सक्छ । क्रुड महँगो भएमा सबै चीज महँगो हुन्छ ।

अब संसारका ती सबै देशले महँगो कच्चा तेलका लागि तयार रहनुपर्नेछ, जो आफ्नो आवश्यकताको ८० प्रतिशतभन्दा बढी आयातमा निर्भर छन् । नेपालमा आयात हुने वस्तुहरूमा पेट्रोलियम पदार्थ पहिलो नम्बरमै पर्छ । यातायात, ढुवानी र विकास निर्माणका काममा डिजेलको खपत उच्च छ । महँगी र आपूर्तिमा अवरोधले यी सबै योजनामा असर पार्न सक्छ ।

इन्धनमा नेपाल भारतसँग निर्भर छ । भारत ठूलो परिमाणमा मध्यपूर्वसँग निर्भर छ ।

इरान क्रुड तेल उत्पादन गर्ने संसारको सातौँ र तेल उत्पादक देशहरूको संगठन ओपेकको तेस्रो ठूलो उत्पादक हो, जो आफैँ तेलको ठूलो आपूर्तिकर्ता हो । विश्वव्यापी बजार आपूर्तिमा उसलाई कुनै समस्या परेमा तेलको मूल्यमा भारी वृद्धि हुन सक्छ ।

लिपो आयलका अध्यक्ष एन्डी लिपोले सीएनबिसीसँग भनेका छन्, ‘तेल उत्पादन वा निर्यात गर्ने इरानको क्षमतामा कुनै पनि नकारात्मक असरले कच्चा तेलको मूल्य १०० डलर प्रति ब्यारेलसम्म पुर्‍याउनेछ ।’

युद्ध चर्किएमा विश्वको २० प्रतिशत तेल आपूर्ति हुने सामुद्रिक मार्ग होर्मुज र भारतले ६५ प्रतिशत कच्चा तेल आयात गर्ने स्वेज नहरको बाटो बन्द हुन सक्छ । दुवै बाटो प्रभावित हुँदा भारतमा तेलको मूल्य बढ्ने र त्यसको असर नेपालमा समेत पर्ने देखिन्छ ।

स्ट्रेट अफ हर्मुजको बन्दले मूल्य १ सय २० डलरदेखि १ सय ३० डलरसम्म पुर्‍याउन सक्ने लिपोको भनाइ छ ।

नेपाल आयल निगमका सहप्रवक्ता पुष्कर कार्कीले मध्यपूर्वमा बढ्दो तनावका कारण तेल आउने बाटो बन्द भएमा भारतसँगै नेपालमा समेत ठूलो असर पर्ने बताए । उनका अनुसार, आपूर्तिमा कुनै पनि प्रकारको अवरोधले तेलको मूल्य बढाउन सक्छ । 'हामीले तेल ल्याउने भारतबाटै हो । भारतमा मूल्य र आपूर्ति प्रभावित हुँदा त्यसको प्रत्यक्ष असर नेपाललाई पर्ने गरेको छ,’ कार्कीले शिलापत्रसित भने ।

निगमले मंगलबार मात्रै डिजेल, पेट्रोल र मट्टीतेलमा प्रतिलिटर तीन रुपैयाँ भाउ बढाएको छ । यद्यपि, अहिले यो मूल्यवृद्धिसँग मध्यपूर्व तनावको साइनो नरहेको कार्कीले बताए । ‘मध्यपूर्वमा तनाव कति गहिरिन्छ, त्यसको असर तेल उत्पादन र आपूर्तिमा कति पर्छ भन्ने कुराले नै आगामी मूल्य निर्धारण गर्ने छ,’ उनले भने ।

भारतले कच्चा तेल आयातको ३५ प्रतिशत रुसबाट सस्तोमा ल्याउने गरेको छ । युक्रेनसँग रुसले युद्ध थालेपछि भारतले रणनीतिक रूपमा रुसबाट कच्चा तेल आयात बढाउने निर्णय गरेको थियो । यद्यपि, रुसले सस्तो तेल केवल भारतका लागि भनेकाले नेपालले सस्तोमा त्यो तेल पाउँदैन । दुई मुलुकको युद्धमा भारतले रुसबाट फाइदा लिँदा नेपालले युक्रेनको पक्षमा वक्तव्य निकालेको थियो ।

सिरियाको दामास्कसस्थित इरानी सेनाको अड्डामा १ अप्रिलमा इजरायलले आक्रमण गरी ७ जनालाई मारिदिएपछि दुई देशबीच तनाव बढेको थियो ।

राहतको विषय के भने, अहिलेसम्म दुई मुलुकबीच युद्ध सुरु भएको छैन । युद्ध नै छेडिने गरी इरानविरुद्ध तत्काल कुनै कदम नचाल्न अमेरिकासहितका देशले इजरायललाई सुझाइरहेका छन् । यद्यपि, इजरायलको वार क्याबिनेटले इरानलाई जवाफ दिएरै छाड्ने योजना बनाएको पनि बताइन्छ । जे भए पनि, मध्यपूर्वका दुई पावर हाउसको घम्साघम्सीले संसारका धेरै देशलाई चिन्तित बनाएको छ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, वैशाख ४, २०८१ १७:०२