काेशी प्रदेशसभामा एमाले र माओवादीले पेस गरेकाे सङ्कल्प प्रस्तावमा के छ ?

A+ A A-

सोमबार कोशी प्रदेशसभामा एमाले र माओवादीका तीन सांसद मिलेर सङ्कल्प प्रस्ताव दर्ता गराएका छन् । ६ वैशाखमा बस्न लागेको कोशी प्रदेशसभाको विशेष अधिवेशनको बैठकका लागि एमाले र माओवादी मिलेर मुख्यमन्त्री केदार कार्कीविरुद्ध सङ्कल्प प्रस्ताव दर्ता गराएका हुन् ।

मुख्यतः सङ्कल्प प्रस्तावमा मुख्यमन्त्री कार्कीलाई सहज सत्ता हस्तान्तरण गर्न माग गरिएको छ । यदि सहज तरिकाले मुख्यमन्त्री कार्कीले सत्ता हस्तान्तरण नगरे अर्थात् २५ वैशाखसम्ममा विश्वासको मत नलिए वा राजीनामा नदिए प्रदेश प्रमुखलाई अर्को सरकार आह्वान गर्न सन्देश दिने प्रस्तावसहितको सङ्कल्प दर्ता गराइएको छ ।

एमालेका ३९ सांसदले २६ चैतमा कार्की नेतृत्वको सरकार गठनको बेला दिएको समर्थन फिर्ता लिएको पत्र प्रदेश प्रमुखलाई दिएका थिए । साथै, एमाले र माओवादी मिलेर वैकल्पिक सरकार गठन गर्न सक्ने भन्दै २६ चैतमै प्रदेश प्रमुखलाई संयुक्त पत्र दिएका थिए । ९३ सदस्यीय प्रदेशसभामा ४७ जनाले साधारण बहुमत पुग्छ तर, एमाले र माओवादी गरी ५२ सांसदहरूले समर्थन फिर्ता लिए पनि मुख्यमन्त्री कार्की भने आफू सरकार नछोड्ने बताउँदै आएका छन् ।

सरकार नछाड्ने चेतावनी दिँदै आएका कार्कीलाई ट्र्यापमा पार्न एमाले र माओवादीले भने सदनबाटै मुख्यमन्त्रीलाई विश्वासको मत लिन निर्देशन जारी गराउने उद्देश्यसहित सोमबार सङ्कल्प प्रस्ताव दर्ता भएको हो । सङ्कल्पमा विभिन्न सातवटा माग गरिएको छ । जसमध्ये पहिलो प्रस्ताव भनेको 'मुख्यमन्त्री कार्कीलाई विश्वासको मात लिन निर्देशन दिने' भन्ने छ ।

यस्तो छ संकल्प प्रस्ताव

(क) माननीय मुख्यमन्त्रीज्यूको नेतृत्वमा रहेको कोशी प्रदेश सरकारमा सहभागी नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी एमाले र नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी माओवादी केन्द्रका तर्फबाट सरकारमा सहभागी माननीय मन्त्रीहरूले राजीनामा दिई सरकारबाट फिर्ता भइसकेको र बहुमत प्रदेशसभा सदस्यहरूले मुख्यमन्त्रीलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिएको अवस्थामा २०८१ साल वैशाख २५ गते भित्रमा माननीय प्रदेश प्रमुखज्यूमार्फत प्रदेशसभाको आह्वान गराई संविधानको धारा १८८ को उपधारा (२) बमोजिम विश्वासको मत लिन प्रदेशसभाको यो बैठक माननीय मुख्यमन्त्रीज्यूलाई निर्देशन गर्दछ ।

सरकारमा सहभागी दलले सरकारको समर्थन फिर्ता लिएपछि संवैधानिक रूपमा विश्वासको मत लिनुपर्ने पृष्ठभूमिसहित कार्कीले २५ वैशाखसम्म विश्वासको मत लिनुपर्ने उल्लेख गरिएको छ । जसको लागि सङ्कल्प प्रस्तावमा संविधानको धारा १८८ को उपधारा २ को उल्लेख गरिएको छ । सो उपधारा अनुसार 'मुख्यमन्त्रीले प्रतिनिधित्व गर्ने दल विभाजित भएमा वा प्रदेश सरकारमा सहभागी दलले आफ्नो समर्थन फिर्ता लिएमा तीस दिनभित्र मुख्यमन्त्रीले विश्वासको मतका लागि प्रदेशसभा समक्ष प्रस्ताव राख्नु पर्ने उल्लेख छ ।

सङ्कल्प प्रस्तावको दोस्रो नम्बर बुँदामा भने सरकार कामचलाउ रहेको पुष्टि गराउन खोजिएको छ । सरकार कामचलाउ रहेको र सरकारले दीर्घकालीन असर गर्न विषयमा निर्णय लिए त्यस्ता निर्णय कार्यान्वयन नगर्न मुख्यमन्त्रीसहित प्रमुख सचिव र मन्त्रालयका सचिवहरूलाई निर्देशन गर्ने प्रस्ताव गरिएको छ ।

(ख) बहुमत सदस्यको विश्वास गुमाइसकेको अवस्थामा कोशी प्रदेश सरकारका मुख्यमन्त्रीज्यूले संविधानको धारा १८८ को उपधारा (२) बमोजिम प्रदेशसभाबाट विश्वासको मत प्राप्त नगरुन्जेल दीर्घकालीन असर पर्ने प्रकृतिका नीतिगत तथा कार्यक्रमिक निर्णय एवं गैर बजेटरी शीर्षकमा खर्च गर्ने कार्य नगर्न नगराउन माननीय मुख्यमन्त्रीज्यू तथा मन्त्रिपरिषद्, मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयका प्रमुख सचिव र प्रदेश सरकारका मन्त्रालयका सचिवज्यूहरू समेतलाई प्रदेशसभाको यो बैठक निर्देशन जारी गर्दछ ।

मुख्यमन्त्री कार्कीले विश्वासको मत पनि नलिने राजीनामा पनि नदिने बताउँदै आएका छन्, पछिल्लो समय । प्रदेश प्रमुखकोमा एमाले र माओवादीले समर्थन फिर्ता लिएपछि कार्कीले सरकार नछोड्ने चेतावनी दिँदै आएका थिए । त्यही विषयमा 'नोटिस'मा राख्दै २५ वैशाखसम्म राजीनामा वा विश्वासको मत नलिए त्यसपछि कार्की नेतृत्वको सरकारले गर्ने कुनै पनि निर्णय नमान्न प्रमुख सचिव र मन्त्रालयहरूलाई निर्देशनको प्रस्ताव सङ्कल्प प्रस्तावको चौथो नम्बर बुँदामा गरिएको छ ।

(ग) माननीय मुख्यमन्त्रीज्यूले २०८१ साल वैशाख २५ गते सम्म यदि विश्वासको मत पनि लिनुभएन वा वैकल्पिक सरकार गठनका लागि मार्गप्रशस्त पनि गर्नुभएन भने सो पछिका दिनमा प्रमुख सचिव र अन्य मन्त्रालयका सचिवज्यूहरूले मन्त्रिपरिषद् मुख्यमन्त्री वा मन्त्रीज्यूहरूको कुनै पनि निर्णय वा निर्देशन कार्यान्वयन गर्न गराउन बाध्य नहुने व्यहोरा समेत यो प्रदेशसभा निर्देशन गर्दछ ।

स्थायी सरकारहरू अर्थात् प्रदेश सचिवहरू र मन्त्रालयका सचिवलाई निर्देशनको प्रस्ताव गरिएको मा प्रदेश प्रमुखलाई भने नयाँ सरकार गठन गर्न 'निर्देशन' दिने प्रस्ताव गरिएको छ । भलै प्रदेशसभाले प्रदेश प्रमुखलाई निर्देशन दिन नमिल्ने भएकाले प्रदेश प्रमुखलाई 'नयाँ उपयुक्त हुने सन्देश प्रभाव' गर्ने शब्द उल्लेख गरिएको छ । २५ वैशाखसम्म कार्कीले राजीनामा नदिए वा विश्वासको मत नलिए वा विश्वासको मत पाउन नसक्ने नयाँ सरकार बन्ने जिकिर गठबन्धनका दलहरूले गरेका छन् ।

(घ) २०८१ साल वैशाख २५ गते भित्र प्रदेशसभाबाट विश्वासको मत नलिएमा वा विश्वासको मत प्राप्त नगरेमा वा वैकल्पिक सरकारका लागि मार्गप्रशस्त नगरेमा माननीय प्रदेश प्रमुखज्यूबाट संविधानको धारा १६८ को कुनै उपयुक्त उपधारा प्रयोग गरी नयाँ वैकल्पिक सरकार गठनका लागि संवैधानिक र कानुनी प्रक्रिया स्वाभाविकै ढङ्गले अगाडि बढ्न उपयुक्त हुने प्रदेशसभाको यो बैठक माननीय प्रदेश प्रमुखज्यूसमक्ष सन्देश प्रवाह गर्दछ ।

नयाँ सरकार बनाउनु परे कसलाई बनाउने भन्ने विषय पनि सङ्कल्प प्रस्तावमा उल्लेख गरिएको छ । प्रदेश प्रमुखको मा पुगेर एमाले सांसद हिक्मत कार्कीलाई मुख्यमन्त्री बनाउन तयार रहेको पत्र बुझाएका दुई दलहरूले आफ्नो विषयलाई सङ्कल्प प्रस्ताव मार्फत सदनबाट पास गराउने ध्येयमा देखिन्छन् । सङ्कल्प प्रस्तावको बुदा नम्बर पाँचमा भनिएको छ 'कोशी प्रदेशसभाका सदस्य तथा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एमाले) कोशी प्रदेश संसदीय दलका नेता माननीय हिक्मत कुमार कार्कीलाई मुख्यमन्त्रीमा समर्थन गर्दै उहाँको नेतृत्वमा नयाँ वैकल्पिक सरकार गठन गर्न यो प्रदेशसभा सक्षम रहेको प्रतिबद्धता व्यक्त गर्दछ ।'

सङ्कल्प प्रस्तावको बुँदा नम्बर ६ मा भने सङ्कल्प प्रस्तावको विषयहरू संवैधानिक पुस्टाई गर्न खोजिएको छ । सङ्कल्प प्रस्ताव पारित गर्न प्रदेशसभा नियमावली र संविधानको धाराको उल्लेख गर्दै आफ्नो प्रस्तावहरू वैध रहेको सङ्केत गर्न खोजिएको छ । 'उपयुक्त सङ्कल्प प्रस्ताव कोशी प्रदेशसभा नियमावली २०७४ (पहिलो संशोधन) समेतको नियम ७० को उपनियम (१) खण्ड (ग) का साथै संविधानको धारा १८७ को उपधारा (२) बमोजिमको अधिकार प्रयोग गरी प्रदेशसभाको यो बैठकले पारित गरेको घोषणा गर्दछ ।'

आफूहरूले पारित गरेको प्रस्ताव तत्काल कार्यान्वयन गराउन समेत एमाले माओवादी गठबन्धन तयार देखिन्छ । जसको व्याख्या सङ्कल्प प्रस्तावको अन्तिम अर्थात् बुँदा नम्बर ७ ले गर्छ । जहाँ लेखिएको छ 'कोशी प्रदेशसभाको यो बैठकबाट पारित सङ्कल्प प्रस्तावको प्रमाणितप्रति माननीय प्रदेश प्रमुखज्यूसमक्ष तत्काल पठाउन यो प्रदेशसभा, कोशी प्रदेशसभा सचिवालयलाई निर्देशन गर्दछ ।'