शक्ति देखाउने खेल, आन्दोलनमा फेल

A+ A A-

साल २०८० भर कुनै न कुनै गतिविधिका कारण चर्चामा रहेका मेडिकल व्यवसायी दुर्गा प्रसाईं शिलापत्र समाचार निर्माता २०८० चुनिएका छन् । कहिले बैंक तथा वित्तीय संस्थाविरुद्ध आक्रामक अभिव्यक्ति दिएर त कहिले पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई राजनीतिक मञ्चमा उतारी मेची-महाकाली अभियान घोषणा गरेर प्रसाईंले समाज र राजनीतिलाई तरङ्गिगत पारे । उनको भूमिका कति सकारात्मक वा कति नकारात्मक रह्यो, छुट्टै बहसकाे विषय हुनसक्ला । तर, नेपाली समाजकाे अहिलेकाे निराशा पाेख्ने पात्र बनेर निस्किए प्रसाईं ।

एमाले अध्यक्ष केपी ओली र माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्डलाई २०७४ मा एउटै डाइनिङ टेबलमा मार्सी चामलको भात खुवाएको फोटो सार्वजनिक हुनुअघि मेडिकल व्यवसायी दुर्गा प्रसाईं खासै चिनिएका पात्र होइनन् । मार्सी भातकाे प्रसंग त्यतिबेला चर्चामा आयो, जतिबेला उनी ओली-प्रचण्डको शक्ति लगाएर मेडिकल कलेज सम्बन्धन लिने दौडमा लागे । सोसल मिडियामा फोटो फैलिएयता भने विभिन्न कारणले उनी अहिलेसम्मै चर्चामै छन् ।

खासमा प्रसाईंको उद्देश्य झापाको बिर्तामोडस्थित आफ्नो बीएन्डसी अस्पताललाई टिचिङ अस्पतालका रूपमा विकास गर्नु मात्रै थियो । सम्बन्धनका लागि उनले कहिले ओली त कहिले प्रचण्डको चाकडी गरे । ओली र प्रचण्डबीच फाटेको मन सिलाउनकै लागि उनले मार्सी लन्च मिटिङ गराएका थिए । कतिसम्म भने एमाले-माओवादी केन्द्रको एकताको सूत्रधार नै आफू भएको दाबीसमेत गर्न भ्याए ।

उनको मिहिनेत र लगानी भने काम लागेन । एमालेले आफ्नो १०औँ महाधिवेशनपछि केन्द्रीय सदस्य त मनाेनीत गर्‍यो तर प्रसाईंको मूल चाहना राजनीति थिएन, मेडिकल कलेजकाे सम्बन्धन थियो । कसैगरी आफ्नो काम नभएपछि उनले राजनीतिक बाटो मात्रै बदलेनन्, सँगै राखेर मार्सी भात खुवाएका नेताहरूकै टाउको दुखाइ बने ।

वर्षभर चर्चित दुर्गा प्रसाईं

२०८० सालभर दुर्गां प्रसाईं विभिन्न कारणले चर्चामा रहे । यो सालले उनलाई ‘अभियन्ता’ बनायो । युट्युबमा घृणास्पद, लाञ्छनायुक्त र अन्टसन्ट अभिव्यक्ति दिने उनी यसै वर्ष ‘धर्म, संस्कृति तथा नागरिक बचाऊ’ अभियानको संयोजक बने । लघुवित्तको ऋण मिनाहा गराइदिने आश्वासन दिएर देशका विभिन्न ठाउँका कथित् पीडितलाई काठमाडौंमा उतारे र राजनीतिक उद्देश्य बोकेको अभियानमा सामेल गराए । ७ मंसिरमा उनको नेतृत्वमा काठमाडौंको बल्खुमा हजारौँ प्रदर्शनकारीले राजसंस्थाको पक्षमा नाराबाजी गरेका थिए ।

तर पत्याएनन्

त्यो आन्दोलनबाट राजा फर्काउने दलिल दिएका थिए । तर, उनको भिड बल्खु छिचोलेर कुलेश्वरतिर पनि छिर्न सकेन । न त पूर्वराजपरिवारले उनलाई पत्याएको देखियो । गणतन्त्रको विरोध र राजतन्त्रको पक्षमा रहेको राप्रपाकै संस्थागत समर्थन पनि प्रसाईंले पाएनन् । पूर्वराजा शाह ९ मंसिरमा एक विद्यालयमा निर्मित पृथ्वीनारायाण शाहको सालिक अनावरणका लागि झापा पुगे, जसमा राप्रपाले सहजीकरण गरेको थियो । प्रसाईंले गरेको आन्दोलनमा प्रहरी र प्रदर्शनकारी गरी दर्जनभन्दा बढी घाइते भएका थिए ।

एमालेबाट निकालिएपछि ओलीविरुद्ध बोल्न थालेका प्रसाईंले गत असोज अन्तिम साता आरोप लगाए, ‘एमाले अध्यक्ष ओलीले कम्बोडियामा २७ सयदेखि ३ हजार करोड रुपैयाँ कालो धन राखेका छन् ।’ उनको यो आरोप फ्रान्सेली पत्रकार रोलान्ड ज्याकर्डले जुलाई २०२० मा ग्लोबल वाच एनालाइसिसमा गरेको रिपोर्टका आधारित थियो ।

तीन वर्षपछि प्रसाईंले सार्वजनिक मञ्चदेखि युट्युब अन्तर्वार्तासम्म यो कुराको प्रचार गरेपछि ओलीले चुनौती दिए, ‘कम्बोडियामा मेरो ३ हजार करोड देखाइदिनेलाई उल्टै १ हजार थपेर दिन्छु ।’

आफ्नो राजनीतिक छवि नै धूमिल पार्ने गरी आरोप प्रचार गरेपछि ओलीले प्रसाईंलाई पक्राउन नखोजेका होइनन् । तर, उनी समातिएनन् । किनकि उनलाई माओवादी केन्द्र र प्रधानमन्त्री प्रचण्डको मौन बचावट थियो । एमालेमा प्रवेश गर्नुअघि प्रसाईं प्रचण्डकै विश्वासपात्र थिए ।

सरकारले समात्ने छाँट नदेखाएपछि ओलीले युवा संघका पूर्वअध्यक्ष, पार्टी पोलिट्ब्युरो सदस्य महेश बस्नेतलाई प्रसाईंको प्रतिरोधमा उतारे । त्यसपछि उनीहरूबीच सामाजिक सञ्जालमा वाकयुद्ध सुरु भयो । उनीहरूले एकअर्काविरुद्ध तुच्छ शब्द प्रयोग गरेका भाषण र अन्तर्वार्ता सामाजिक सञ्जालमा छ्यापछ्याप्ती भए ।

यत्तिकैमा २२ असोज दिउँसो जमलस्थित होटल एल्लो प्यागोडामा युट्युबरलाई आफ्ना कुरा सुनाएर बाहिर निस्कने क्रममा प्रसाईंलाई युवा संघका कार्यकर्ताले कालो मोसो दलिदिए । १३ फागुन २०७९ मा चितवनमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाका कर्मचारीलाई कालो मोसो दल्न दस्ता बनाएका प्रसाईं आफैँ कालो मोसोले पोतिए । उनलाई त्यहाँबाट प्रहरीले जोगाएर निकालेको थियो । त्यो कालो मोसो प्रकरणले बस्नेतलाई समेत राजनीतिक रूपमा ओरालो यात्रातिर तान्यो । यसपछि प्रसाईंले जे गरे, ओलीको प्रिय पात्र भएर राजनीतिमा अघि बढिरहेका बस्नेतलाई अभूतपूर्व हानि पुगेको देखिन्छ ।

कालो मोसोको बदला प्रसाईंका समर्थकले झापामा लिए । २५ असोजमा झापा अर्जुनधारामा युवा संघको नगर अधिवेशन थियो । त्यहाँ दुर्गा प्रसाईंका समर्थकले युवा संघका नेताहरूको गाडीमा तोडफोड गरे ।

त्यसपछि युवा संघले प्रसाईंलाई कार्यक्रम गर्न निषेध गर्ने घोषणा गर्‍यो । कात्तिक पहिलो साता प्रसाईं इलामको दानाबारीमा ‘दुर्गा माता’को मूर्ति प्रतिस्थापन गर्न जाने कार्यक्रम थियो । तर, दानाबारी जाने मुख्य सडकको सुखानीमा युवा संघका कार्यकर्ता बसेकाे थाहा पाएपछि उनी दानाबारी जान पाएनन् ।

तर, उनले युट्युब अन्तर्वार्तामा ओली र बस्नेतलाई गालीगलौज गर्दै घृणास्पद अभिव्यक्ति दिन छाडेनन् । महेश बस्नेतको ‘काण्ड’ भाग ८ सम्म ल्याइदिने धम्की दिए । यहीबीचमा मनोजकुमार महतो उर्फ मनोज मानव नाम गरेका युट्युबरले महेश बस्नेतको काण्ड भन्दै एक भिडियो सामाजिक सञ्जालमा ‘भाइरल’ गरिदिए । यो सबै प्रसाईंकै डिजाइनमा भएको अनुमान लगाउन बस्नेतलाई गाह्रो परेन ।

‘अर्ली काँडैले’ भाइरल बनेपछि बस्नेतले पनि दुबई बस्ने रिजवान आलमसित प्रसाईंले गरेको गोप्य अडियो सामाजिक सञ्जालमा शेयर गरे । उक्त अडियोमा प्रसाईंले रिजवानले आफ्ना लागि विमानस्थलमा केटी ल्याइदिएको र केटीले बार्गेनिङ गरेर दुःख दिएको बताएका थिए ।

हरेक दिन प्रसाईं र बस्नेत एकअर्काविरुद्ध लाञ्छनापूर्ण भाषण र त्यस्तै सामाग्री सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गर्दै गए । प्रसाईंले ओली र बस्नेतविरुद्ध झन् धेरै आगो ओकल्दै गए । आफ्ना अध्यक्षमाथिका आरोपको प्रतिवादमा उत्रेका बस्नेतको दुस्मनी प्रसाईंसँग व्यक्तिगत तहमा पुगिसकेको थियो ।

काठमाडौंमा आन्दोलन गर्ने तयारी प्रसाईंको पहिल्यैदेखि थियो । यसका लागि उनले देश दौडाहा पनि गरे । ७ मंसिरमा उनले काठमाडौंको माइतीघरमा २ लाख मान्छे उतार्ने घोषणा गरेका थिए । कार्यक्रमको नाम ‘राष्ट्र, राष्ट्रियता, धर्म-संस्कृति तथा नागरिक बचाऊ महाअभियान’ राखियो । बस्नेतले उक्त कार्यक्रममा अवरोध गर्ने उद्देश्यले अनेरास्ववियु र युवा संघको शक्ति प्रदर्शन राख्ने घोषणा गरे । पछि ओलीले समेत यो कार्यक्रममा ऐक्यबद्धता जनाएपछि सिंगो एमाले प्रसाईंविरुद्ध उभिएको देखियो ।

जिल्ला प्रशासन कार्यालय काठमाडौंले माइतीघरमा प्रदर्शन गर्न रोक लगाएपछि एमालेका जनवर्गीय संगठनले काठमाडौंंकै तीनकुने रोजेका थिए भने प्रसाईं समूहले काठमाडौंको बल्खु रोजेको थियो । तर, त्यो आन्दोलनलाई सरकारले दबाइदियो । बस्नेत नेतृत्वको आन्दोलन त झनै कमजोर र एजेन्डाविहीन देखिएको थियो । आन्दोलन जे भए पनि 'अर्ली काँडैले' काण्डले बस्नेतको राजनीतिमा समेत कालो पोत्यो । त्यो बेलादेखि अहिलेसम्म उनी त्यसपछि सिर्जित परिस्थितिसँग जुधिरहेका छन् । टिकटक क्लिप्समा देखिएकी महिला केही महिनायता बस्नेतबाट आफू अन्यायमा परेको भन्दै मिडियामा बोलिरहेकी छन् । उनले बस्नेतकै कतिपय सहयोगीविरुद्ध प्रहरीमा उजुरीसमेत दिएकी छन् ।

बागलुङमा आक्रमण

काठमाडौंमा राजा फर्काउने भनिएको आन्दोलनअघि अभियान विस्तारका लागि प्रसाईं देश दौडाहामा निस्किए । यसै क्रममा ४ माघ दिउँसो २ बजे बागलुङ बजारको लोकतान्त्रिक चोकमा आयोजित सभालाई सम्बोधन गर्न पुगेका प्रसाईंलाई व्यवसायी रामकान्त गौतमले हातपात गर्न खोजेका थिए । प्रसाईंलाई जसोतसो उनका सहयोगीले जोगाएका थिए ।

अघिल्लाे वर्ष चैतमा मन्त्री बन्न प्रसाईंसित पैसा मागेको अडियो सार्वजनिक भएपछि रास्वपा सांसद ढाकाकुमार श्रेष्ठको पद यसै वर्षको वैशाखमा गएको थियो ।

५ चैतमा सर्वोच्चको गेटमा प्रसाईंका बडीगार्डहरू दीपक खड्का र रामकुमार धिमाल मेसिनगनजस्ता अत्याधुनिक हतियारसहित पक्राउ परे । शरीर तलासी गर्ने क्रममा उनीहरूको साथबाट बन्दुक र झोलामा दुई/दुईवटा सानो र ठूलो म्यागजिन, म्यागजिन होल्डर र सय राउन्ड गोली बरामद भएको थियो । हतियार बोक्न प्रसाईंले तालुकदार निकायबाट अनुमति लिएको पाइएपछि बडीगार्डहरू रिहा गरिए ।

योसँगै अदालतले प्रसाईंलाई राहत मिल्ने अर्को आदेश पनि थियो, जुन उनको सधैँको मक्सद थियो- मेडिकल कलेजका लागि सम्बन्धन । सबै प्रक्रिया पूरा गरेको भए बी एन्ड सी हस्पिटलको रोकिएको सम्बन्धन दिन अदालतले आदेश दिएको छ ।

जे-जसरी होस्, प्रसाईं साल २०८० भर कुनै न कुनै रूपले चर्चामा रहे । उनी जे नपाएर वर्तमान व्यवस्थालाई नै घृणा गर्ने तहमा पुगेका थिए, अब त्यो उनले पाउने सम्भावना देखिएको छ । सर्वोच्च अदालतले बी एन्ड सी मेडिकल कलेजको सम्बन्धन नअड्काउनू भन्नुले प्रसाईंलाई राहत मिलेको छ । अब उनी मेडिकल व्यवसायतिरै फर्कन्छन् वा फेरि विभिन्न कारण पीडामा रहेका जनतालाई उचालेर अपरिपक्व अभियान र शक्ति प्रदर्शनमै रमाउँछन्, त्यो भने हेर्न बाँकी छ ।

के हो वर्षव्यक्ति र समाचार निर्माता ?

बितेको वर्ष भएका घटना, परिघटना अनि कारक पात्रहरूको समीक्षाले आउने वर्ष सुझबुझपूर्ण निर्णय गर्न देशलाई सघाउ पुर्‍याओस् भन्ने ध्येयका साथ २०७७ सालयता शिलापत्रले वर्षको अन्तिममा 'वर्षव्यक्ति' घोषणा गर्दै आएको छ ।

गत वर्ष गतवर्ष वरिष्ठ नेत्ररोग विशेषज्ञ डा. सन्दुक रुइत 'शिलापत्र वर्षव्यक्ति' घोषित भएका थिए ।

यसपल्ट १५ चैतदेखि १० दिनको समय राखेर विभिन्न विधामा भर्चुअल्ली मत हाल्न पाउने गरी फारम राखिएको थियो । २५ चैत राति १२ बजेदेखि भोटिङ बन्द गरियो ।

पाठकले वर्षपुस्तकका साथै एक/एक वर्षव्यक्ति, वर्षकलाकार, वर्षखेलाडी, वर्षकार्टुनिस्ट, वर्षसिनेमा र वर्षनाटकका साथै १५ समाचार निर्मातालाई मत दिन पाउने व्यवस्था मिलाइएको थियो । पाठक मतकै आधारमा वर्षनाटकसँगै वर्षखेलाडी क्रिकेटर दीपेन्द्रसिंह ऐरी, वर्षकार्टुनिस्ट रवि मिश्र, वर्षकलाकार दयाहाङ राई, वर्षसिनेमा 'जारी' र वर्षनाटक 'दमिनी भीर' घोषणा गरिसकिएको छ । वर्षव्यक्ति २०८० आज (शुक्रबार) घोषणा गरिँदैछ । वर्षव्यक्तिको सूचीमा वैज्ञानिक महावीर पुन, उद्यमी विनोद कुँवर, फुटबलर सावित्रा भण्डारी (साम्बा) तथा संयुक्त रूपमा एसएसपीद्वय दानबहादुर कार्की र मनोजकुमार केसीलाई राखिएको छ ।

वर्षव्यक्तिमा नचुनिएका बाँकी तीन जना यस वर्षको प्रमुख समाचार निर्माता हुनेछन् । शिलापत्र वर्षव्यक्ति, समाचार निर्माता र अन्य विधाको मनोनयन, छनौट र नतिजाको विस्तृत विवरण केही दिनमा सार्वजनिक गरिने छ ।

शिलापत्र वर्षान्त अभियान के हो ? वर्षव्यक्ति वा यसअन्तर्गत विभिन्न विधाका सूची कसरी तयार गरिन्छ, केलाई आधार मानिन्छलगायत जिज्ञासा भए यहाँ क्लिक गरेर पढ्न सक्नुहुन्छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, चैत ३०, २०८० १०:००