कांग्रेस सुर्खेतको राजनीतिमा खड्का हावी हुँदा बाइपासमा थानी

A+ A A-

सुर्खेत जिल्लाको मात्रै नभई समग्र कर्णालीको कांग्रेस पार्टी राजनीतिमा प्रभाव जमाउने नेताहरू हुन् उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का र पूर्वकेन्द्रीय सदस्य हृदयराम थानी । नेताद्वयको पार्टी केन्द्रमा राम्रै प्रभाव छ ।

कांग्रेसको हाइकमाण्डमा रहेका नेता खड्काको वर्चस्वले सुर्खेतका कांग्रेस नेता तथा कार्यकर्ताहरू प्रष्ट दुई खेमामा विभाजित हुँदै गएका छन् । यसको उदाहरण शनिबार कांग्रेस जिल्ला कार्यसमितिले आयोजना गरेको कार्यक्रमलाई लिन सकिन्छ ।

केन्द्रीय सदस्यसमेत रहिसकेका थानीलाई पार्टीको जिल्ला कार्यसमितिले गुर्भाकोट नगरपालिकामा आयोजना गरेको प्रशिक्षण तथा अभिमुखीकरण कार्यक्रममा निम्तासमेत नदिई खड्का पक्षले एकलौटी गरेको आरोप थानी पक्षले लगाएको छ ।

उक्त कार्यक्रममा सहभागी हुन काठमाडाैंमा रहेका उपसभापति खड्का सुर्खेत पुग्दा सुर्खेतमै रहेका थानीलाई खबर नै नगरी बाइपास गर्न खोजिएको थानी समूहको आरोप छ । कर्णालीमा खड्काले पार्टी संस्थापन समूह पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवा पक्षको नेतृत्व गरिरहँदा थानीले संस्थापनइतर समूह शेखर कोइराला पक्षको नेतृत्व गर्दै आएका छन् ।

थानी पक्ष खड्कासँग रुष्ट भएको यो पहिलोपटक भने होइन । नेता थानीले पछिल्लोपटक संघीय संसददेखि सार्वजनिक कार्यक्रममै खड्काको खरो प्रतिवाद गर्दै आएका छन् ।

यी दुई नेता संघीय संसदमा सुर्खेतबाट निर्वाचित भएका थिए । खड्का सुर्खेत क्षेत्र नम्बर १ र थानी क्षेत्र नम्बर २ बाट निर्वाचित भएका हुन् । खड्काले शक्तिको आडमा सुर्खेत क्षेत्र नम्बर २ लाई बाइपास गर्न खोजेको भन्दै थानीले खड्का सहभागी कार्यक्रममै उनको प्रतिवाद गर्दै आएका छन् ।

थानीले सुर्खेत विमानस्थल, भेरी बबई डाइभर्सन सिंचाई आयोजना लगायतका महत्वपूर्ण कार्यालयहरू आफ्नो क्षेत्रमा सार्न खोजेको र सारेको भन्दै खड्काको चर्को विरोध गर्दै आएका छन् । पार्टीको जिल्लास्तरीय कार्यक्रममा केन्द्रीय जिम्मेवारीमा रहिसकेको नेतालाई नबोलाइनुले कांग्रेसलाई निजी कम्पनीका रुपमा परिभाषित गर्दै निषेधको राजनीति गर्न खोजिएको थानीले संक्षिप्त प्रतिक्रिया दिए ।

यता थानीलाई कार्यक्रमा नबोलाइएको विषयमा आफू जानकार नरहेको खड्कानिकटका एक नेताले दाबी गरे । खड्का पक्षले सुर्खेतमा हुने हरेक कार्यक्रममा थानी पक्षलाई निषेध गर्दै आएको नाम नबताउने सर्तमा एक नेताले बताए ।

पार्टीको १३ औं महाधिवेशनसम्म कांग्रेस सुर्खेतको नेतृत्वमा थानी समूहको वर्चस्व थियो । उती बेला पार्टी केन्द्रमा बलियो पकड बनाएका खड्का गृह जिल्लामा भने कमजोर थिए । १३ औं महाधिवेशनमा सुर्खेत मात्र होइन कर्णाली प्रदेशका १० मध्ये हुम्लाबाहेक ९ जिल्लाका सभापति थानी समूहबाट निर्वाचित भएका थिए ।

पार्टी केन्द्रमा कोइराला परिवारको गुट बलियो रहेको बेला त्यही खेमाका थानी सुर्खेतमा मात्र नभई कर्णालीभरमा बलिया थिए । कांग्रेस पार्टी केन्द्रमा जो बलियो हुन्छ त्यसले जिल्लाका नेतालाई पेलेर लैजाने नीति कांग्रेसमा पुरानै रहेको कांग्रेस कै नेताहरू बताउँछन ।

१४ औं महाधिवेशनपछि भने सुर्खेतमा वडादेखि जिल्लासम्म खड्का गुटको वर्चस्व कायम भएको थियो । पार्टीको केन्द्रीय उपसभापतिमा खड्का विजयी हुँदै गर्दा कर्णाली भूगोलबाट केन्द्रीय सदस्य लडेका थानी एक मतले हारे । त्यो हारमा खड्काको मुख्य भूमिका रहेको थानी समूहका नेताहरू बताउँछन् ।

१४ औं महाधिवेशनको तिक्तता गत स्थानीय तह निर्वाचनमा झनै बढ्यो । यो तिक्तताले थानी समूहलाई अझ कमजोर बनायो भने पार्टी सभापति देउवालाई रिझाएका खड्काको योजनाअनुसार सुर्खेत मात्र नभई सिंगो कर्णाली हिँड्न थालेको बताइन्छ ।

२०५१ सालसम्म कांग्रेस केन्द्रमा पार्टी सभापति कृष्णप्रसाद भट्टराई र गिरिजाप्रसाद कोइरालाको छुट्टै समूह थियो । थानी र खड्का भट्टराई समूहमा थिए । त्यो बेला सुर्खेतमा कोइराला गुटको नेतृत्व शिवराज जोशीले गरेका थिए ।

२०४८ सालको संसदीय चुनावमा सुर्खेत–१ बाट खड्का र २ बाट थानी सिफारिस भएका थिए । तर, कोइराला परिवारनिकट जोशीले क्षेत्र नम्बर २ को टिकट पाएपछि थानीले खड्कालाई सुर्खेत–१ मा चुनाव जिताउने अभियानमा लागेर चुनाव जिताएका थिए ।

२०४९ को स्थानीय निकाय निर्वाचनमा वीरेन्द्रनगरको मेयरमा उठ्न चाहन्थे थानी, तर खड्काले आफूनिकट कालिप्रसाद शाक्यलाई टिकट दिलाउन भूमिका खेलेपछि पुराना नेता प्रेमदेव गिरीलाई बागी उम्मेदवार बनाए थानीले । र आफू पनि वीरेन्द्रनगर–१ को वडाअध्यक्षमा निर्वाचित भए ।

मेयरमा कांग्रेसको बागी उम्मेदवार उठेको लाभ लिँदै एमालेका यामलाल कँडेल विजयी भए । वडा नं. १ का अध्यक्ष थानी जिल्ला विकास समितिको सभापति बन्ने प्रयासमा लाग्दा कांग्रेसको सुर्खेत जिल्ला सभापति रहेका खड्काले टिकट गोविन्द मल्ललाई दिए ।

जिविस सभापति पनि बन्न नपाएपछि थानी पार्टीको क्षेत्रीय सदस्य बन्ने प्रयासमा लागे, तर खड्काले त्यो पनि हुन दिएनन् । त्यसरी पेलानमा परेका थानीले २०५१ को संसदीय निर्वाचनतामा गुट नै परिवर्तन गरेर कोइराला समूहबाट सुर्खेत २ को टिकट हात पारे पनि विजयी भने हुन सकेनन् ।

त्यसपछि सुर्खेत कांग्रेसमा दुई गुट औपचारिक रुपमा सुरु भयो । दुवै समूह आ–आफ्नो राजनीति सपार्न तल्लिन भए । २०५१ देखि २०७८ सालसम्म थानीले सुर्खेत कांग्रेसको नेतृत्वमा पकड जमाएर खड्का समूहलाई पेलानमा राखेको खड्का पक्षका नेताहरू बताउँछन् ।

उति बेला आफूलाई पेलेको रिस खड्काले अहिले आएर थानीमाथि पोखिरहेको ती नेताको दावी छ । गत वैशाख ३० मा सम्पन्न स्थानीय तह निर्वाचनमा खड्का र थानी समूहको गुटबन्दीकै कारण सुर्खेतमा कांग्रेसले अपेक्षित परिणाम नपाएको दुवै पक्षका नेताहरू स्वीकार्छन् ।

पाँच नगरपालिका र चार गाउँपालिका रहेको सुर्खेतमा कांग्रेस र नेकपा एमालेले चार–चार अनि नेकपा माओवादी केन्द्रले एउटा पालिकाको नेतृत्व पायो । त्यसअघि २०७४ सालमा कांग्रेसले ६ वटा स्थानीय तहको नेतृत्व पाएको थियो ।

कांग्रेसले आफ्नो पकड क्षेत्र मानेको भेरीगंगा र वीरेन्द्रनगर नगरपालिकासमेत गुमायो । खड्काले प्रदेश र जिल्ला नेतृत्वमा आफ्नो पकड भएको लाभ लिँदै गत स्थानीय चुनावको टिकट वितरणमा थानी गुटलाई पूर्ण निषेध गरे । सुर्खेतका ९ पालिकामध्ये एउटामा पनि थानीनिकटले टिकट पाएनन् ।

थानीको गृहनगर वीरेन्द्रनगरको मेयरमा उनको समूहले पूर्वक्षेत्रीय सभापति नारायण कोइरालालाई अगाडि सारेकोमा खड्कानिकट उपेन्द्रबहादुर खड्काले टिकट पाए । आफूले टिकट पाएपछि थानी समूहको असहयोग कै कारण खड्काले हारेको खड्का पक्षले आरोप लगाउँदै आएको छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, चैत २४, २०८० १४:२४