कट्टा नहान तिमीले..

A+ A A-

मान दिनेलाई मान दिन्छु
सान दिनेलाई सान दिन्छु
तिमीले धोका दियौ भने
माकसम कट्टा हान्दिन्छु मैले... ।

गाडीमा यात्रा गर्दा मैले निकैचोटि यो गीत सुनेँ । यसरी निकै बज्ने गीतलाई शहर बजारमा भाइरल भएको गीत भनिदो रहेछ । मेरो विचारमा पक्कै यो गीत पनि भाइरल भएको गीत हो । यो गीत निकैचोटि बजिसक्यो । थुप्रै मानिसका कानमा यो गीत पुगिसक्यो ।

बसभित्रको म्युजिक बक्सबाट निकैचोटि यो गीत मेरो कानभित्र पस्यो । त्यो बक्सले गीत त निकै चोटि सुनायो । यो गीत गाउने मान्छेको नाम के हो ? त्यो सुनाएन । गीतमा संगीत भर्ने को हो ? उसको पनि नाम उच्चारण गरेन । शब्द कोरल्ने रचनाकार को हो ? त्यो पनि बताएन । बक्सले गीत मात्र बजाइदियो । उसले यति नै गर्नुरहेछ क्यार, उसको काम सकियो ।

जे होस्, गीतमा जसले संगीत दिए, उनको संगीत साह्रै कर्णप्रिय लाग्यो । स्वर दिने जो हुन्, उनको स्वर निकै नै कर्णप्रिय छ । यसमा मेरो केही गुनासो रहेन । तर, गीतका शब्दप्रति अलिकति जिज्ञासु बन्न पुगेँ ।

नेपाली गीतसंगीतको इतिहास निकै लामो छ । यो लेखमा त्यो इतिहासको खोजतलास गर्ने मेरो उद्देश्य होइन । छोटकरीमा अलिकति आफ्ना कुरा राख्न मात्र लागिरहेको छु । यति कुराचाहिँ भनिहालौँ कि !

यो एकबारको जुनीमा मेरो कानमा पनि निकै गीतहरू सुनिन आए । बरै ! कति थरीथरीका गीत ! कुनैकुनै गीतले त मलाई यस्तो पनि गराए । जाबो यो एकबारको जिन्दगी ज्यादै कफल्लो छ गाठे ! के कामका लागि लुच्चा बनेर बाँचिरहनु ? गीत सुन्दासुन्दै खुट्टा तन्काएर कतै उभिन्डो परौँ कि क्या होजस्तो पनि गराए ।

कोहीकोही गीतले चाहिँ हैट ! यो धर्तीमा पाएको के यो चानचुनको जुनी हो ? यस जुनीलाई त सकेसम्म कसरी गतिलो बनाउन सकिन्छ, त्योचाहिँ कुरो सोच्नुपर्छ भन्ने पनि गराए । कोहीकोही गीतले चाहिँ हत्तेरिका एकफेर यो धर्तीको आँगनमा नाच् ठूलो नाच, जस्तो जान्दछस् त्यस्तै नाच् भन्ने पनि गराए । कोही गीतले यस्तो गराए कि ओ हो ! कसरी सुन्ने गीत ? आफैँलाई लाज लाग्ने पनि गराए ।

बाफ्रे ! कला साहित्य संगीतमा कम्ता तागत छ । यी चीज त कुनै दुलाबाट फुत्त बाहिर निस्किनीबित्तिकै कसैलाई हँसाउँछन्, कसैलाई रुवाउँछन्, कसैलाई जगाउँछन् त कसैलाई भगाउँछन् । जुन उद्देश्यले यी सिर्जना भएका हुन्छन्, त्यहीअनुरुपको उपद्रव मच्चाएरै छाड्छन् ।

मैले जान्दाबुझ्दा मभन्दा अलिकति माथिल्लो उमेरको केटोलाई अचम्मैको बैँस आयो । त्यसको बैँसालु चर्तिकला यस्तो थियो कि कोही बेला त लगाएको कट्टु पनि काँडाको झाङमा मिल्काएर हिँडौँलाझैँ गर्थ्यो । कतिपय मान्छेहरू त उसको त्यो पारा देख्दा साह्रै हैरान थिए । म उसका हरेक गतिविधिलाई विचार गर्थें । ऊ मभन्दा बलियो थियो । उसलाई केही भनेमा मलाई दनक दिन सक्थ्यो । त्यस्तै अरु पनि ऊदेखि डराउँथे ।

तरुनीप्रति उसले राख्ने कुदृष्टिविरुद्धमा कसैले केही प्रतिक्रिया दिएमा उसले भन्थ्यो, 'उनकै छोरी तरुनी हामीलाई केको दोष ?' यो कुरा त उसको मुखमा थेगोजत्तिकै थियो । उसले भनेको यो कुरा मलाई पटक्कै मन पर्दैनथ्यो । के कोही मान्छे तरुनी हुनुचाहिँ दोष हो त ? उसको यो कुरामा मलाई झोँक चलिरहेको थियो । तर, आफ्नै घरको रेडियोले एक दिन यही कुराको गीत पो गाइदियो ।

कलियुगको बेलामा जोसमा हुन्न होस
उनकै छोरी तरुनी हामीलाई केको दोष ?

उसबेलाको यो गीतदेखि अहिलेको 'कट्टा हान्दिन्छु'सम्म आइपुग्दा तपाईं हाम्रा कानमा थुप्रै गीतसंगीत गुञ्जिए । कुनैमा शब्द राम्रा भए होलान्, कुनैमा संगीत राम्रो भयो होला, कुनैमा स्वर राम्रो भयो होला, कुनैमा सबै कुरा राम्रो भयो होला, कुनैमा ताली बढी पड्किए होलान्, कुनैमा गुनासो बढी गुञ्जिए होलान् ।

बरै ! कति थरीथरीका गीत ! कुनैकुनै गीतले त मलाई यस्तो पनि गराए । जाबो यो एकबारको जिन्दगी ज्यादै कफल्लो छ गाठे ! के कामका लागि लुच्चा बनेर बाँचिरहनु ? गीत सुन्दासुन्दै खुट्टा तन्काएर कतै उभिन्डो परौँ कि क्या होजस्तो पनि गराए ।

ती सबै कुरालाई आफ्नो ठाउँमा छाडिदिएर अहिले म चर्चा गर्न गइरहेको छु– अहिलेको चर्चित गीत 'कट्टा हान्दिन्छु'तिर । जुन गीतका शब्दले मेरो मनमा केही प्रश्न उब्जाएको छ ।

ए दुनियाँ ! मैले यस गीतका शब्दलाई बुझ्न पो जानिनँ कि ! यस गीतका शब्दले त मेरो मन नै झसङ्ग झस्किन्छ ।

यो लेख तयार पार्नुभन्दा अलि दिनपहिले म एउटा यात्रामा थिएँ । करिब पाँच घण्टा बसको यात्रा । यो अवधिमा त्यस गाडीको कर्मचारी भाइले करिब सातचोटि भन्दा बढी नै 'कट्टा हान्दिन्छु' गीत बजायो । उता गीतले कट्टा हान्दिन्छु भन्छ, यता मेरो मन कट्टा हानी पो हाल्ने हो कि भन्दै समाजमा अनेक हाउभाउ देखाउँदै बाँचेका जनहरूतिर टहलिन पुग्छ ।

गाठे ! गीतले त अनेक पो गर्छ त ! कुनै समय गीतले 'गाउँगाउँबाट उठ, बस्तीबस्तीबाट उठ' भन्यो । मान्छे गाउँगाउँ बस्तीबस्तीबाट उठे । गीतले 'हटी होइन डटी लड्ने नेपालीको बानी हुन्छ' भन्यो, नेपालीले डटेर लडे । अहिले 'कट्टा हान्दिन्छु' भन्ने गीत आयो । कतिपय मान्छेले धोका भन्ने कुरालाई पाइलैपिच्छे सँगै लिएर हिँडेका हुन्छन् । झन् त्यहाँमाथि मान्छेले सोचेजस्तै पिरतीको गीत कहाँ सजिलो हुन्छ र ! अलिकति अप्ठेरो हुनेबित्तिकै फ्याट्टै कट्टा हान्दिए भने ? मेरो मन साह्रै चिसो भएर झस्किन पुग्छ । मान्छेले मान्छे रिझाउन मुस्किल पर्न लागेको समयमा झन् कट्टा हान्दिन्छु भन्ने गीत पो आयो ।

मैले बुझेअनुसार यो गीतभित्र एउटा कथा छ । माया भन्ने शब्द र धोका भन्ने शब्दले म के बुझ्छु भने, यहाँ एउटा केटा र एउटी केटी पिरतीको प्रारम्भिक चरणमा छन् । केटीले भन्छिन्, 'बेलाबेला चुप्पा गर, मनको माया फुक्का गर...।'

गीतमा शब्दको उत्पत्तिअनुसार कथालाई बुझ्दा यहाँ केटो अलमल्ल परिरहेको छ । ऊ बेलाबेलामा चुप्पा गर्न नसक्ने अवस्थामा छ । या कुनै बहानाबाजीमा अनकनाइरहेको छ । उसले न चुप्पा गर्न सकेको छ, न त मनभरिको माया फुक्का गर्न सकेको छ । दोधारको अवस्थामा रहिरहेको देखेरै होला, गीतले अर्कोतिर भनिसक्यो– 'मान दिनेलाई मान दिन्छु, सान दिनेलाई सान दिन्छु' । अब के बुझिन्छ भने माया त मलाई चाहिन्छ-चाहिन्छ, धोकाचाहिँ दियौ भने माकसम कट्टा हान्दिन्छु । कट्टा भन्ने शब्द त साधारण होझैँ लाग्छ । तर, यथार्थमा यो एक प्रकारको धारिलो हतियार हो । हामीलाई अहिले गीतझैँ लागेका कतिपय शब्दहरू प्रतिरोधको रूपमा अन्तर्मनमा सञ्चित हुँदै गए भने कलकलाउँदो जवानी बोकेका युवायुवतीमा यो कुराले गम्भीर समस्या नल्याऊला भन्न सकिन्छ र ?

त्यो यात्रामा दोहोर्‍याई दोहोर्‍याई गीत बजाउने त्यो भाइको मलाई निरन्तर सम्झना आइरहेको छ । गाडी खालीजस्तै थियो । पूरा सिटभरि यात्रु थिएनन् । त्यसैले ऊ आफूले पनि डब्बल सिट एक्लै पाएको थियो । उता स्पिकरमा गीत बज्छ । यता त्यस ठिट्टाको हाउभाउसहित जिउ मर्किन्छ । उता गीतले भन्छ– 'कि त मर्छु कि त मार्छु, तिमीलाई उसै कहाँ छाड्छु ।'

कि त मर्छुभन्दा ठिटाको मुट्ठी आफ्नै छातीतिर आउँछ । कि त मार्छु भन्दा उसको मुट्ठी अगाडि पसारिन्छ । तिमीलाई उसै कहाँ छाड्छु भन्दा छाती फुलाएर अगाडि बढ्छ ।

अनि मेरो मन झसक्कै झस्किन्छ । होइन, यो ठिट्टाले कस्तो केटीलाई मन पराएको छ ? आफूले मात्रै मन पराएको छ कि केटीले पनि मन पराएकी छ । यदि दुवै जनाको मञ्जुरीमा पिरती बसेको हो भने यस्तो एक्टिङ पक्कै आउँदैनथ्यो होला । यदि उसले मात्रै मन पराएको हो भने पक्कै ठिट्टाले बिगार गर्छ कि क्या हो ? कताकता आफूले मन पराएकीले आफूलाई मन पराइन भनेर खराब कुरा प्रहार गरी अंगभंग गराएका घटनाका समाचारले मन घायल बन्दै आएको थियो ।

ए दुनियाँ ! बरु पिरतीको गीत सपार्न केके कुरामा विचार गर्नुपर्छ भन्ने विषयमा दिमाग लगा । कोही कसैलाई सुन्दर देख्नेबित्तिकै म तिमीलाई माया गर्छु भनेर पिरतीको नौटंकी चर्तिकला नदेखा । पहिले नै विचार गर्– आफूले मन पराउन लागेको मान्छेसँग कुन-कुन विचारसँग सहमत हुन सकिन्छ । कुन-कुन विचारसँग सहमत हुन सकिँदैन । यदि पिरतीको सहकार्य सजिलो बन्न सक्ने अवस्था देखिँदैन भने टाढैबाट नमस्कार गर् । यहाँ सबैको जीवन अमूल्य छ, कसैलाई कट्टा नहान् ।

र अन्त्यमा, यस गीतका रचनाकारलाई नम्र निवेदन बिसाउँछु– तपाईं जसले यो गीतको रचना गर्नुभो, पक्कै पनि निकै मिहिनेतका साथ गर्नुभो । गीत निकै चर्चामा आएको देख्दा पक्कै पनि तपाईंलाई निकै खुसी लागेको हुन सक्छ । तर, यही गीतको प्रभावमा कोही कसैले कुनै अप्रिय घटना गराएको खबर सुन्नुपर्‍यो भने सबभन्दा बढी कसले दुःख मान्ला ? गीतको रचना गर्दा आपसी मेलमिलाप, शान्ति, एकता, सद्भावपूर्ण शब्दमा विचार गर्दा कसो होला ?

प्रकाशित मिति: शनिबार, चैत २४, २०८० ०७:३७