कुतियाकभरदेखि कचनकबलसम्म, १११५ किलोमिटर साइकल यात्रा

A+ A A-

झण्डै ७ वर्षदेखि माउन्टेन बाइकिङमा विशेष रुचि राख्दै आएको म मौका मिल्नासाथ नयाँनयाँ ठाउँ पुग्न रुचाउँछु । यो दौरान मैले साइकलमै नेपालगञ्ज - श्रावस्ती (भारत) दुईपटक, महेन्द्रनगर-नैनिताल, सुर्खेत-रारा, काश्मिर (भारत) मा ३०० किलोमिटर साइकल यात्रासँगै नेपालका विभिन्न साइकल इभेन्टहरूमा सहभागिता जनाइसकेको छु ।

पश्चिमा देशहरूमा साइकलमै वर्षौंसम्म कुदेर देशदेशावर डुल्ने आमपरम्परा छ । हरेक दिन थुप्रै मानिसहरू यसरी साइकल यात्रामा निस्किएको फोटो/ भिडियोहरू फेसबुक/इन्स्टालगायतका सामाजिक सञ्जालमा नियाल्न पाइन्छ । त्यसो त संसारमै साइकलमा डुल्ने कल्चर खासै नरहेको समयमै पृथ्वीलाई साढे ५ फन्को साइकलबाट नै लाएर दुनियाँलाई आश्चर्यमा पार्दै नैलो, रोमाञ्चक, साहसिक यात्रा गर्ने काम नेपालकै पुष्कर शाहले गरिसक्नुभएको छ, जुन त्यो समयमा गरिएको एउटा अद्भुत र प्रेरणादायी काम थियो ।

नेपालमा पनि पछिल्लो केही वर्ष साइकलमा देश/विदेश घुम्ने ट्रेन्ड चलिरहेको नै छ । धेरैले मेचीदेखि महाकाली वा महाकालीदेखि मेचीसम्मको साइकल यात्रा गरिसक्नुभएको छ । मलाई पनि साइकलमा रमाउँदै जाँदा साइकलमा नै देश डुल्ने रहर जाग्यो, यही हुटहुटीबीच साइकलमा तर अलिक फरक पाराले घुमौँ भन्ने भयो । अनि फ्याट्ट आयो 'टेन्डम साइकल'को आइडिया । यो साइकल नेपालगञ्जको पुरानो साइकल पसल बीबी साइकल सेन्टरमा थियो । मैले उहाँहरूसँग आफू मेची–महाकाली साइकल यात्रा गर्ने सोच बनाएको र त्यो टेन्डम साइकलबाट गर्ने सुनाउँदै यो यात्रा अवधिभरलाई नि:शुल्क साइकल दिन प्रस्ताव गरे । उहाँहरूले पनि सहजै साइकल दिने जनाउनुभयो । मेरो साइकल यात्राको पहिलो काम पूरा भयो । अब दोस्रो महत्त्वपूर्ण काम थियो– अर्को एक जना साथी रोज्ने र खोज्ने, अनि मैले आफ्नो प्लान नेपालगञ्जका साइक्लिस्ट दाजु रमेश मल्लसँग शेयर गरेँ । साथै, यात्रामा जोडिन पनि प्रस्ताव गरेँ । उहाँ तयार हुनुभयो । त्यसपछि हामीले १०/१२ दिन दैनिक १/२ घन्टा साइकल चलाउने प्राक्टिस गर्‍यौँ ।

यो यात्राको प्लान हामीले गोप्य नै राख्यौँ । किनभने हल्ला गरेर यात्राको तय गर्दा कथंकदाचित् यात्रा क्यान्सिल गर्नुपर्‍यो भने राम्रो हुन्न । गोप्य पनि यतिसम्म कि घरमा समेत यात्राको २ दिनअघि मात्रै जानकारी गरायौँ । मैले तय गरेको प्लानमा अब हामी दुई जना तयार भइसकेका थियौँ । त्यसपछि मैले साइकल मात्रै नौलो होइन, ठाउँ पनि नौलो हुनुपर्छ भनेर कुतियाकभरदेखि केचनाकबल (कचनकवल) प्रस्ताव गरेँ । रमेश दाइले पनि गज्जब मानेर स्वीकृति जनाउनुभो । त्यसपछि हामीलाई केही सामान कलेक्ट गर्नु थियो । हामी लखनउ गयौँ । खोजेजस्तो सामान नपाए पनि काम चलाउ सामान पाइयो । अनि सबै तयारी पूरा गरेर हामी २३ फागुनमा नेपालगञ्जबाट हाइसमा साइकल राखेर महेन्द्रनगरतर्फ लाग्यौँ । त्यो रात महेन्द्रनगरको होटल गङ्गोत्रीमा बस्यौँ ।

२४ फागुन हाम्रो टेन्डम साइकल यात्राको प्रारम्भको दिन थियो । हामीले यो साइकल यात्राको सुरुवात धेरै तामझाम र हल्ला नगरी सामान्य पाराले सुरु गर्ने सल्लाह गरेका थियौँ । बिहानै ५ बजे उठेर हामी महेन्द्रनगरबाट कुतियाकभरतर्फ हिँड्यौँ । कुतियाकभर ३ वर्षअगाडि दोधारा चाँदनी पुलपारि पुग्दा माइलस्टोनमा देखेको थिएँ एक थान फोटो । त्यो माइलस्टोनमा खिचेको फोटो सुरक्षित थियो नै । हामी नयाँ पक्की पुल तरेर पारि गयौँ । नयाँ बाटो अलिअलि अलमलिँदै जाँदा अलि बढी घुमियोजस्तो लाग्यो । झण्डै ३० किलोमिटर हिँडेपछि बल्ल कुतियाकभर गाउँ आयो, जहाँबाट हामीले साइकल यात्रा प्रारम्भ गर्नु थियो । दशगजामा सिमाना रक्षा गरेर लमतन्न बसेको गाउँ थियो यो, जो आफैँ जङ्गेपिलरभन्दा पनि बलियो, नेपाली सिमानाको प्रमाणझैँ झल्किन्थ्यो । सिमाना जोगाएर बसेको त्यो बस्तीप्रतिको सम्मान पनि थियो हाम्रो यात्रा । यही गाउँबाट यात्रा सुरु गर्नुको मक्सद पनि यही नै थियो ।

हामी त्यहाँ पुग्दा बाटो बनाउन श्रम गरिरहेका कुतियाकभरवासी भेटिएका थिए । साथै, भर्खरै मात्र त्यो बीओपीमा सरुवा भई आएका सशस्त्र प्रहरी बलका निरीक्षक सुनिल अधिकारी पनि गाउँलेसँग भेटघाट गर्न त्यहीँ पुग्नुभएको रहेछ । हामीले उहाँहरूसँग सामूहिक फोटो खिचायौँ । हाम्रो र यात्राका बारेमा बतायौँ । अनि केही बेर त्यो गाउँ र गाउलेसँगका सम्झना कैद गर्दै उहाँहरूबाट बिदा भयौँ । उहाँहरूले हात हल्लाएर बिदा गर्नुभयो । अनि हाम्रो १११५ किलोमिटरको साइकल यात्रा प्रारम्भ भयो ।

पहिलो दिनको यात्रामा घोडाघोडी ताल पुगेर विश्राम गर्‍यौँ । दुई जनाले चलाउनुपर्ने 'टेन्डम साइकल'को पछाडि झण्डै ६० केजीको भारी । यसरी कहिल्यै साइकल यात्रामा ननिस्किएका हामीलाई अलिक अप्ठ्यारो नै लाग्यो । एउटा साइकलमा दुई जनाले पाइडल मारेर कुदिरहेको देख्दा धेरै मानिसहरू अनौठो मान्थे, कराउँथे । भोलिपल्ट शिवरात्रि थियो । घोडाघोडीमा शिवरात्रि मेलाका पसलहरू भरिभराउ थिए । भिडभाड बढिरहेको थियो । रातभर माइकहरू बजिरहेका थिए । रातभर मानिसहरूको हिँडडुल चलिरहेको थियो । हामी घोडाघोडीको गुरुकुलमा एउटा ठाउँ मागेर आफ्नो टेन्ट लाएर सुत्यौँ ।

यसरी यो साइकलमा १२ दिन कुदिरहँदा नयाँ-नयाँ ठाउँहरूबाट सूर्योदय र सूर्यास्त नियाल्न पायौँ । फरकफरक जीवनशैली र फरकफरक भूगोल तथा परिवेशसँग साक्षात्कार भयो । पुराना साथीहरूसँग सम्बन्ध नवीकरण भयो । साथै, यात्राको दौरान थुप्रै नयाँ साथीहरूसमेत बनाउने अवसर मिल्यो ।

पूर्वतिरका ठाउँहरू नाम र पश्चिमका ठाउँहरूका नाम निकै नै फरक र अनौठा थिए । हामीलाई यो अनौठो साइकलमा देखेर केटाकेटीहरू दगुर्दै आउँथे र भन्थे, 'ओइ अमेरिकाने, गिभ मि ५ डलर ।' त्यस्तै किशोरहरूको एउटा झुन्डले 'ओइ अमेरिकाने' भन्दै नेपालीमा गाली गर्थे । यस्ता थुप्रै रमाइला सम्झनाहरू सँगाल्यौँ यो यात्रामा । हामी हाम्रो १२ दिने यात्राका दौरान घोडाघोडी, अमिलिया, धानखोला, सैनामैना, डाउन्ने, सौराहा, हेटौँडा, चन्द्रनिगाहपुर, ढल्केबर, इनरुवा (सखुवागाछी), बिर्तामोड र कचनकबल बास बस्यौँ, जुन जीवनभरिकै अविस्मरणीय याद बनेर बस्यो ।

यो यात्रामा साइकलमा जोडिएका थुप्रै साथीहरूले ठाउँठाउँमा स्वागत र आतिथ्यता प्रदान गर्नुभयो । अत्यन्तै स्नेहपूर्ण थिए सबै ठाउँका सम्मानहरू । हामीले रोजेको हाम्रो यात्राको साधन 'टेन्डम साइकल' नौलो थियो आममानिसका लागि । अनि हामीले यात्रा सुरु गरेको ठाउँ कुतियाकभर र यात्राको अन्तिम गन्तव्य केचनाकेवल पनि नौलो नै थियो । हामीले यो साइकल यात्रा पूरा गर्दै गर्दा टेन्डम साइकलमा देश डुल्ने पहिलो साइकलयात्री बन्ने अवसर पनि बन्यो । हामीले साइकलमार्फत देशको १११५ किलोमिटर भूभागलाई जोड्ने काम गर्‍यौँ । साथै, साइकलप्रतिको जागरण, सेभ प्लानेट, सेभ एनिमल, गो ग्रीन र इको टुरिज्मका बारेमा बाटोमा भेटिएका आममनिस र विद्यार्थीहरूसँग पनि अन्तरसंवाद गर्‍यौँ ।

डाउन्नेको उकालोमा पहिलो एक किलोमिटर मुस्किलले पाइडल मारियो । त्यसपछि त मुटु नै बाहिर निस्केलाजस्तो भो । बाटो पूरै धुलैधुलो भएकाले जुत्ता पूरै धुलोमा गढ्ने, अनि ठाडो उकालो पसिना काढ्दै डाउन्नेको उकालो उक्लँदै थियौँ, एउटा कार केही पर साइड लाग्यो । हातमा ठूलो क्यामेरासहित एक जोडी कारबाट क्यामेरा हामीतिर सोझ्याउँदै ओर्लियो । उहाँले हात हल्लाउनुभो । हामीले हाम्रो नेपालगञ्जिया मित्र भेट्यौँ । उहाँ विनोद अग्रहरी र उहाँकी श्रीमती हुनुहुन्थ्यो । खुसीको सीमै रहेन । त्यो अप्ठ्यारो कष्टकर यात्रामा मित्र मिलन । केही थान फोटो खिचियो सम्झनाका लागि । त्यसपछि उहाँहरूको शुभेच्छा र शुभकामना लिएर फेरि उकालो लाग्यौँ ।

प्रसिद्ध पर्यटकीय गन्तव्य सौराहाको बसाइ पनि विशेष र स्मरणीय बनाइदिनुभयो मेचीमहाकाली साइकल यात्रा गरिसक्नुभएका वास्तविक थपलियाले । बिहान उहाँसँगको सौराहा घुमफिर यादगार बन्यो । यो यात्रा अवधिभर हाम्रो जीवनभरिलाई हुने सम्झनाका लागि लगभग सबै फोटो/भिडियो रमेश मल्ल दाइले खिच्नुभयो । यसमा उहाँको विशेष दख्खल र रुचिसमेत थियो । पछिल्लो समय निकै चर्चामा रहेको सर्लाहीको भरतताल विशेष बन्यो हाइवेबाट झण्डै ५ किलोमिटर परको भरतताल गयौँ । झण्डै २ घन्टा बितायौँ त्यहाँ । निकै मनोरम र सुन्दर भरततालको घुमाइ रमाइलो भयो । बुटवलदेखि नारायणगढसम्मको बाटोको नाजुक अवस्थाले निकै सकस र कष्ट भए पनि मध्यविन्दु आइपुग्दा आधा बाटो पार गरेको खुसीमा मन प्रफुल्ल भएको थियो ।

यस्तै अप्ठ्यारो हेटौँडादेखि पथलैयासम्म पुग्दा भयो । गाडीवालाले गाडी बाटो निकै च्यापेर चलाउने, साइकल भनेपछि निकै हेप्ने, पिचमा साइकल गुडाउनै नदिने । कमलामाईदेखि कोशी पुलसम्म पनि बाटो बन्दै गरेकाले अप्ठ्यारो थियो । हामीलाई हाम्रो भोजनालय महेन्द्रनगर, होटल बाबरी सैनामैना र होटल फ्लोरिडा बिर्तामोडले दिएको आतिथ्यता र सम्मान विशेष बन्यो । अनि नेपालगञ्ज साइक्लिङ क्लब, कावासोती राइडर्स, वाणगङ्गा राइडर्स, साइकल साथी सैनामैना, एचबी बर्मा, राम थापा, मधुसूदन थारू, रामेश्वर बस्ताकोटी, लक्षमण कोइराला, जीवन तिमिल्सिना, तिलोत्तमा राइडर्स, हेटौँडाका सबै साइक्लिस्ट साथीहरू, बारा साइक्लिङ संघ, निजगढ राइडर्सको विशेष सम्मान र आतिथ्यता सधैँ सम्झनायोग्य बने । हाम्रो यात्राको अन्तिम गन्तव्य नेपालाकै होचो भूभाग जुन समुद्री सतहबाट ५८ मिटर उचाइमा थियो । १२औँ दिन हामी त्यहाँ पुग्यौँ । त्यो दिन हाम्रा लागि विशेष बन्यो । सफलताका साथ पूरा भएको यात्रालाई विशेष उत्सवझैँ बनाइदिनुभयो झापा बिर्तामोडका साइक्लिस्ट साथीहरूले ।

केचनाकेवल पनि भारतीय सीमासँगै जोडिएको दशगजाकै छेउमा थियो । बोर्डरको ठाउँ भए पनि सुनसान थियो । हामीले त्यो रात त्यहीँ बिताउने निष्कर्षसहित त्यहाँ पुगेका थियौँ । बिर्तामोडका साथीहरू आकाश श्रेष्ठ, मिलन शाक्य, पूर्ण गौली, अशोक श्रेष्ठ, विनोद दाहाल, सुरज थपलिया, कमल खतिवडा, निर्मल भट्टराई र रमेश श्रेष्ठले हाम्रो साइकल यात्राको समापन नेपालकै होचो ठाउँमा विशेष बनाइदिनुभयो । एउटा विशेष उत्सवझैँ बन्यो त्यो रात । एक रात नेपालकै सबैभन्दा होचो ठाउँमा खुल्ला आकाशमुनि टेन्ट टाँगेर बितायौँ, जीवनभरिलाई रोमाञ्चक यादहरू सँगाल्दै ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, चैत १७, २०८० ०६:२२